Kanada'ya Göç Etmek İsteyenler İçin Ayrıntılı Bir Rehber
toronto'ya geleli 1.5 oldu, göçmenlik için ilk adımı attığımızda 2016 mayıs ayındaydık. acemilikten süreç uzadı diyelim. fakat bu uzun süreç içinde tüm detaylara da inmiş olduk. bu bilgileri alıp ne yapacaktık, tabii ki paylaşacaktık.
tekrar edelim, buraya öğrenci olarak gelince göçmüş sayılmıyorsunuz fakat göçmek yolunda çok güzel bir adım atmış oluyorsunuz. biz göçmenlikten yani "immigration"dan daha güzel adıyla "permanent residency"den (kısaca pr) bahsedeceğiz. o zaman başlayalım...
kanada göçmenlik süreci iki adımdan oluşuyor
1. ita (invitation to apply) almak:
2. pr (permanent residency) için başvurmak:
1. ita (invitation to apply) almak
bu adımda sorulacak ilk soru şu: bekar mısınız, yoksa bir eşiniz var mı? fark ettiyseniz "evli misiniz?" demiyorlar. eğer ciddi bir ilişkiniz varsa, birlikte yaşıyorsanız, sevgili, sözlü, nişanlıysanız kanada sizi çift kabul ediyor. fakat bu durumda aile cüzdanı yerine başka destekleyici belgeler (örn. ortak banka hesabı, söz töreni esnasında çekilmiş fotoğraflar vb) talep ediyorlar. bunlarla uğraşman yerine evlenmek daha mantıklı (özel bir mesele olduğu için tavsiye vermek ne kadar doğru bilmiyorum) sadece aile cüzdanı sunmak daha kolay.
ita aşaması sizin kişisel özellikleriniz ve iş/eğitim geçmişiniz gibi kriterler dikkate alınarak size bir puan verildiği aşamadır. bu puanla tüm başvuran kişilerin yer aldığı bir havuza girersiniz. (evet balıklama giriyoruz). sonrasında (yaklaşık 2 haftada bir, bazen 3) havuzdaki ilk 2-3 bin kişiye "arkadaşlar siz iyisiniz, eğer şu belgeleri de hazırlar ve pr için başvurursanız kapımızı size açıyoruz" diyorlar. yani sizi pr'a başvurmaya davet ediyorlar.
şimdi gelelim tekrar tek ya da çift olarak başvurmanın farkına. tek başvurduğunuz durumda gerekli tüm puanı tek başınıza topluyorsunuz. fakat çift olduğunuzda işler değişiyor. başvuru sahibi (çift olduğunuz durumda bir kişi başvuru sahibi, diğeri bağlı kişi oluyor) aynı niteliklerdeki tek başına başvuran bir kişiden daha az puan alıyor ve kalan puanı eşin tamamlaması gerekiyor. yani kanada diyor ki "arkadaşım sen süpersin, ama eşin de en azından sana yakın olmalı ki buraya geldiğinizde onun da çalışma imkanı olsun, tüm yük sende olmasın, eşin uyum sağlamak konusunda zorluk çekmesin.
gelelim aradıkları niteliklerin neler olduğuna
a. yaş
buradan 30 yaş civarı arkadaşlara sesleniyorum, sahip çıkalım dedeye! geçen her sene size 5 puan kaybettiriyor arkadaşlar. o yüzden 29 yaşındaysanız elinizi çabuk tutun derim. insanlar 1-2 puanla ita kaçırıp kafayı yiyorlar.
b. yabancı dil
fransızcası olanlar beri gelsin. kanada onları seviyor. kanada'da 2 resmi dil var biliyorsunuz. ingilizce ve fransızca. bu diller için türkiye'de girebileceğiniz sınavlar ıelts ve tef
her iki dilde aldığınız puanlar canadian language benchmarks (clbs) sisteminde karşılık bulup sonra puana dönüyor. ilgili link
bu iki dilden biri esas başvuru dili oluyor, diğeri ikincil. seçim size kalmış.
sizler yoğun olarak ingilizce bildiğiniz için daha çok bu dile odaklanalım.
almanız gereken minimum skorlar
listening -8
reading -7
speaking -7
writing -7
her bölüm için minimum puanı almalısınız ki clbs sisteminde 9 alabilseniz. ha 10 alırsanız çok çok daha iyi. fakat 8'de kalmanın size bir faydası olmayacaktır.
"oha ya adamlar çok istiyor" demeyin. buraya geleceksiniz, iş arayacaksınız. telefonda mülakat yapacaksınız, sizi çağıracaklar, yarım saat - 1 saat mülakat yapacaksınız. bunu düşünürseniz (bence) adamlar az bile istiyor.
c. eğitim durumu
aldığınız en üst seviye diplomanızı kanada için akredite ettirmeniz gerekli. bunun için ingilizce diplomanızın fotokopisi ya da ingilizce'ye çevrilmiş diplomanız ve kapalı/mühürlü zarfta bulunan ingilizce transkriptinizi eğitim akreditasyonu veren bir kuruma gönderip denklik almanız. biz süreci wes (world education services) ile yürüttük. eğitim seviyeniz ne kadar yüksekse o kadar yüksek puan alıyorsunuz haliyle. bazı yüksek lisans/doktora denklikleri için önceki döneme ait diploma ve transkriptler de talep edilebiliyor. fakat siz en üst seviye için akreditasyon alacağınız için tek denklik ücreti veriyorsunuz yine de.
d. iş tecrübesi
kanada'da iş tecrübeniz varsa zaten burayı okumuyorsunuzdur. burayı okuyanların kanada'da iş tecrübesi olmadığını varsayıyorum. 3+ yıl iş tecrübesi maksimum puanı getiriyor.
e. meslek sınıfı seçimi
bu meseleden puan almıyorsunuz aslında fakat oldukça önemli. kanada'da meslekler sınıflandırılıyor. (national occupational classification (noc)) ve siz mezun olduğunuz alandan ziyade yaptığınız işe göre bir sınıf seçiyorsunuz. meslekler 0, a, b, c, d olarak ayrılıyor. siz göçmenlik için başvuracaksanız, 0, a ya da b sınıfına dahil olmanız gerekli.
burayı aklınızda tutun çünkü ileride tekrar geri döneceğiz meseleye. örneğin, fen bilimleri fakültesi matematik bölümü bitirdiniz fakat web tasarım yapıyorsunuz. siz bir web tasarımcısısınız, ona göre bir noc seçmeniz gerekiyor.
peki puanımızı nasıl hesaplayacağız?
kanada bu konuda oldukça şeffaf:
bu sayfadaki anketi doldurup kaç puan alabileceğinizi öğrenebilirsiniz.
bu sayfada da 2-3 haftada bir davet gönderilen kişiler içinde en düşük puanı yayınlıyorlar. en son round 441 ile kapatmışlar. önceki dönemleri de bu sayfada görebiliyorsunuz. muhtemelen bugün (16.5.2018) bir round daha olacak.
ita aşaması bu kadar değil aslında. kanada'da bir kardeşiniz var mı? oradan bir iş teklifiniz var mı? kanadalı biriyle evli misiniz? gibi çoğumuzu ilgilendirmeyen konular var. hem zaten kanada'da kardeşiniz varsa o size daha iyi bilgi verebilir değil mi?
...
ita'yı alıyoruz ve gidip bunu kutluyoruz. çünkü sonrasında 90 gün içinde bizden pr'a başvurmamızı istiyorlar. bu aşamaya kadar "kaç para harcadık" acaba diye soranlar olacaktır.
b. dil sınavları: ielts 660 try, tef 800 try güncel ücretler
c. eğitim denkliği 200 cad+ %13 vergi234 cad, bu 2 sene önceki ücretti ve hala aynı.
yani aşağı yukarı 1500 try harcadık, hatta kanada'ya dhl yaptık, bu da bize biraz pahalıya patladı. (biz çalıştığımız şirketin anlaşmasıyla ucuza göndermiştik) dolayısıyla 2000 try gitti diyelim ve ekleyelim, siz bu 2000 try'yi burada 1 haftada harcarsınız. büyük para demeyin lütfen, daha büyük paralardan bahsedeceğimiz noktaya gelmedik. sabret, iphone'u burada alırsın.
2. application for permanent residency / pr
galiba en fazla stres olduğumuz aşama buydu. bir hata yapacak mıyız, ya kabul almazsak, reflümün azdığı, uykularımın kesildiği, o noter senin bu hastane benim
bu çeviri bürosu senin, bankalar benim, koşturduğumuz bir dönemdi.
dediğim gibi, ita aldıktan sonra 90 gün içinde aşağıdaki belgeleri hazırlamanız gerekiyor:
a. biyometrik fotoğraf, canada standartlarında, arkasında fotoğrafın çekildiği tarih ve stüdyonun adı ve adresi yazılı biyometrik fotoğraf
b. burada geçen sağlık kuruluşlarında sağlık muayenesi
c. arşiv kayıtlı adli sicil belgesi, (eğer bir ülkede 6 aydan fazla kaldıysanız o ülkeden de alınması ve ingilizce’ye çevrilmesi gerekli), başka ülkeden bu belgeyi almanın en kolay yolu oradaki bir kişiye konsolosluk aracılığı ile vekalet vermek.
d. son 6 yıl çalıştığınız şirketlerden “experience letter”, bunla ilgili birçok örnek var elimizde. esas değinmek istediğim nokta, ita almadan önce noc seçmiştik ya hani, experience letter içeriği noc içeriği ile uyuşmalı. copy paste yapın demiyorum fakat kapsayıcı olmalı.
e. tüm pasaportlarınızın damgalı, mühürlü tüm sayfaları, (tek pdf dosyasında)
f. son 10 yıl içindeki tüm yurt dışı seyahat dökümü. ms excel'de hazırlayıp verebilirsiniz. "biliyor musun, 30 ülke gezdim ben" diyen arkadaşlara selam olsun :) şimdi o seyahatleri bir bir hatırlayıp, "hangi tarihti olm" diye damgaları aramaya başlayabiliriz.
g. son 10 yıl içinde ikamet edilen adresler. ikametgah istemiyorlar, excel dosyasında yazıp verdik fakat pasaport hareketleriyle uyumlu olmalı. izmir'de kaldığım adresi bulamayınca google street'te baya gezinmiştim. apartmanın karşısındaki eczaneyi arayıp apartman numarasını öğrenmiştim en azından.
h. son 10 yıl içinde kısa olarak neler yaptınız (korkutmasın, oldukça kolay bir doküman)
i. en önemli kısımlardan biri, kanada için tek kişi için $12,475 (kanada doları) varlığınızı belgeliyor olmanız gerekli. (40500 try demek aşağı yukarı) bu paranın kaynağını da açıklanması gerekiyor. biriktirdiyseniz hesap dökümü, bankadan resmi yazı vs gerekli. kişi sayısına göre değişen tutarlar bu linkte.
j. başvuru ücreti ve oturum kartı için gerekli kredi kartı bilgisi (1040 cad)
...
bu aşamada ne kadar para harcadık?
a. fotoğraflar 40 try diyelim
b. sağlık muayenesi, geçen sene 520 try idi, şimdi olsun olsun 550 try olsun
j. başvuru ücreti, bugünün kuruyla yaklaşık 3600 try
toplam yaklaşık, 4200 try. 2000 de daha önce harcamıştık. ne etti 6200, kılıfıyla bir iphone x parası etti galiba. arkadaşlar dediğimiz gibi iphone'ları burada alıyoruz, saçmalamayın. bu 6000 lirayı burada 1 ayda rahat harcayacaksınız zaten.
daha önce bahsetmedim fakat sistem tamamen online, yani siz tüm belgeleri sisteme yüklüyorsunuz. hiç endişeniz olmasın adamlar istediğinde her belgenin doğru olup olmadığını kontrol edebilecek ağa sahip. yazdığınız referans maktubu için şirketinize mail atabilirler ve bunu referans gösterdiğiniz kişiye değil, info@company.com gibi bir adrese gönderirler. zaten kanada'ya geliyorsanız dürüst olun arkadaşım. mesela ben rusya'ya gittim defalarca iş için, fakat turist olarak gittim, çünkü rusya o dönemlerde vize istemiyordu. çalışma vizesiyle de şirket uğraşmıyordu. dolayısıyla adamlara iş için gittiğimi fakat şirketin çalışma vizesi çıkarmadığını belirttim. oraya gidip de "turizm" yazmadım.
bu süreci bir danışman ile de yürütebilirsiniz. tavsiyem kanada'da bulunan bir danışman olması. oradaki aracı şirketler de buradaki danışmanlarla çalışıyorlar ve ekstra para demek bu. danışman ücretlerini de kanada devleti belirliyor. bu tutar da 4000 dolar. galiba en çok tutan meblağ da bu. eğer "ben okurum araştırırım, hassasım, titizim, hata yapmam, takip ederim" diyorsanız tek başınıza da yürütebilirsiniz.
şu forumda insanlar birbirine çılgınca yardım ediyor.
bir diğer tavsiyem "acaba iş bulabilir miyim?" diyenlere. indeed ve glassdoor'da buradaki iş ilanlarını, içeriğinde neler aradıklarını görebilirsiniz.
bu işler ne kadar sürer?
eğitim denkliği almanız, belgeleri hazırlayıp göndermenizle geçecek süre ile birlikte ortalama 1 ay, ielts'e hazırlanıp girmeniz, sonucunu almanız yine ortalama 1 ay; yani özetle ilk başvuru için 1 ay. ielts oldukça teknik bir sınav, iyi ingilizce biliyorsunuz diye yüksek alacağınız garanti değil. normal bir ingilizce ile sınava biraz yöntemi gözeterek çalışınca da iyi puan alabilirsiniz. fakat demem o ki, burada iş arayacaksınız, o yüzden olabildiğince ingilizcenizi geliştirmeye çalışın.
pr başvurusu için gerekli belgeleri hazırlamak için size 90 gün veriyorlar. normal şartlar altında 1.5-2 ay içinde hepsi halledilebilir.
en stresli kısım, belgelerinizi teslim ettikten sonra oturup bekliyorsunuz. bu bekleme süresi 3-6 ay arasında değişiyor. (biz 3 ayda aldık, ki arada baya resmi tatil vs vardı) fakat alınan duyumlara göre özellikle türkiye'den yapılan başvurular biraz daha dikkatli incelenmeye başlanmış. özellikle çalıştığınız şirketten/şirketlerden aldığınız "experience letter" için şirketlerle kontağa geçildiği bilgisi bile gelmekte.
tüm bu işleri yaya yaya yapsanız en fazla 1 sene içinde kalıcı oturum iznini alabilirsiniz.
bunla uğraşmasak da öğrenci olarak gelsek, sonra pr alsak?
almanların dediği gibi, "warum nicht?". elbette bu yolu tercih eden birçok genç arkadaş var. özellikle yeni mezun, fransızcası, iş tecrübesi ya da yüksek lisansı olmayan fakat bir an önce bu yola girmek isteyenler iiçn uygun bir yol. okurken haftada 20 saat kadar çalışma izniniz oluyor. kanada'nın tüm şehirlerinin toronto ya da vancouver gibi pahalı olmadığını düşünürseniz güzel seçenekler illa mevcuttur. bu iş biraz sizin araştırmanıza bağlı.
öğrencilikten sonra da yanılmıyorsam öğrenci olarak geçirdiğiniz süre kadar çalışma izniniz oluyor. zaten bu esnada pr için başvurunuzu başlatmanız mantıklı. çünkü kanada'da eğitim almış olmak büyük puan getiriyor.
pr'ı aldık, hemen gelip kalmak zorunda mıyız?
size "confirmation of permanent residency" ve pasaportunuza basılı olarak tek girişlik bir vize veriliyor. bu tek girişlik vize sizin sağlık muayenenizin tarihinden itibaren 1 sene kadar geçerli. ülkeye girdikten sonra bir süre kalıp, bu hakkınızı alıp nereye isterseniz gidebilirsiniz. bu hakkınız sizinle yaşamaya devam edecektir.
ne kadar süre sonra vatandaşlık alabiliyoruz? türkiye vatandaşlığımız uçuyor mu?
5 senelik bir dilim içinde 3 yıl burada yaşadıktan sonra vatandaşlığa başvurabiliyorsunuz. bunun en büyük avantajı birçok ülkeye vizesiz seyahat edebilmek. ha bir de oy kullanabiliyorsunuz.