Klasik Gitar Alacaklara Tavsiyeler
Gitar önerileri
bana kalırsa ekonominin izin verdiği ölçüde 400-500 tl ederinde bir gitarla başlamak en iyisi. ancak gitara yeni başlıyorsanız ve ekonomik kısıtlamalar da mevcut ise bence limon kasası olarak tabir edilen gitarlardan da alabilirsiniz. ancak limon kasası derken en bok püsürlerini es geçin (60-70 liraya gitar aldım diyen var?). şöyle 150-180 tl aralığında bir gitar edinmeniz tavsiye olunur. niye? çünkü bundan daha ucuz olan kötü gitarlar gerçekten kötü oluyorlar. aşağıda ağaç türleri, cila türleri vs.'den bahsedince daha iyi anlayacaksınız.
neyse bu fiyat aralığında çin menşeili valencia markası öne çıkıyor. cg170, cg180 ve meblağ olarak bunların çok çok az üstünde cg190 modeli bu sınıfa dahil edilebilir. iyi de bir ses teli takılırsa verimliliği artar.
bir miktar daha fazla paranız varsa eğer valencia'yı unutup, marka değeri yüksek olan ürünlerin alt seviye gitarlarına yönelebilirsiniz. fender esc80, cort ac10-ac12 gibi. içinize sinmesi açısından faydalı olabilir belki bunlar, onun dışında üstteki gitarlardan bence pek de farkları yok.
- fiyat aralığını biraz daha yukarı çekerek (300-350 civarları ki yapacağınız pazarlıkla orantılı olarak bu artabilir, azalabilir) nispeten daha iyi bir gitarla da başlamayı düşünüyorsanız eğer, yamaha markasına yönelebilirsiniz. bunun sebeplerinden biri de kolay ulaşılabilir olması. mahalle marangozuna sorsanız eminim kenarda köşede bulunduruyordur birer tane. birbirine çok benzer c30m, c40 ve c70 gibi modelleri var.
yamaha c30m, c40 modelinin mat olanı. yani arada sadece bir cila farkı var. c30m'de daha gür bir ses çıkıyor diyebiliriz. ancak daha kırılgan ve hassas. c70 bir üst model, ses farkı var biraz elbette ancak o fiyata değdiğini düşünmüyorum pek. c40 iyidir, c40'a yönelin.
şimdi bu fiyat aralığında epey marka ve model var. sözgelimi takamine g124, valencia cg195, walden n350 falan feşmekân. bu fiyat aralığındaki çoğu ürün çin üretimli ya da endonezya üretimli, ladin ses tahtasıyla birlikte arka ve yanlarda maun kullanılarak elde ediliyor. aralarında pek fark olduğunu düşünmüyorum. gitarları deneyip içinize sinen, hoşunuza giden ürüne yönelmenizde fayda var. benim tercihim sıkı bir pazarlıkla yamaha c40 olurdu (260 tl civarlarına indirebilirsiniz 340 civarlarındayken).
- gitar alırken hâliyle 2 kriter mevcut. biri ne istediğiniz, öteki ise bütçeniz. ne istediğinizi bilmiyor da olabilirsiniz, ona da değineceğim; ses, görünüş, kullanımdan bahsedeceğim biraz daha. şimdilik bütçeden yola çıkarak alternatif üretmeye devam ediyoruz.
fiyat aralığı 400-600 gibi düşünelim. ki bence fena değil bu gitar diyebileceğiniz gitarlar burada başlıyor genel itibariyle. hemen örneklendirelim; valencia cg80, cort ac15, valencia cg ltd5, walden cn550, walden cn630 concorda series, ibanez g850. bu fiyat aralığıyla birlikte taşaklı varsaydığımız gitar markalarının da başlangıç gitarlarını dahil etmiş oluyoruz seçeneklerimize. antonio sanchez s10, s20, takamine g128 belki, falan filan.
bizim milletimiz fiyat/performans oranını çok sever o yüzden bunların arasından hemen neler öne çıkıyor bakıyoruz. cort ac15 güzel görünüyor ancak bulunabilirliği yok, sesini deneme fırsatınız olmaz pek. taksim tünele gidip de sorsanız, deneyemezsiniz, depodan getirtelim falan derler. valencia modellerini kadıköy moda müzik'ten temin edebilirsiniz diye umuyorum, tünelde de yok değildir. valencia cg80 iyidir, alınız.
- ekonomik bir engel yoksa zaten gidip gözünüz kapalı bir camps alın. olmadı almansa, alhambra ya da iyi bi antonio sanchez.
buraya kadar anlattıklarım kişisel tercihlerdir daha çok, seçim yine size kalıyor. kullanım rahatlığı, kullanım amacı, ses unsurları gibi etkenler önemlidir klasik gitar alımında, yani ağaç türü ve cilası da.
Ağaç türlerinin sese etkisi
şimdi bu aletin sesini belirleyen en önemli unsur ön taraftaki ses tahtasıdır. gerek verdikleri seslerden ötürü gerekse de işlenilebilirliği açısından genelde belli başlı ağaç türleri kullanılıyor. daha önce belirttiğim üzere, limon kasası kötü gitarların da kötüsü var demiştim. kötü gitarlarını almayın demiştim. çünkü gitarda alt sınıf denebilecek bir ağaç türü yani ıhlamur ağacı ve türevleri kullanılıyor genelde. gitarın sesini direkt öldüren kaplamalar kullanılıyor vs... illa ki kötü gitar alacaksanız, kötünün de iyisini arayın.
gitarda ses tahtası olarak tercih edilen ağaç türü genelde ladindir. onun da çeşitleri vardır iyisi ve daha iyisi... bazen maun kullanılır, bir de sedir kullanılıyor ki sevilir, okşanır. yan taraf ve arka tarafta maun ve gül ağacı kullanılıyor bazen de bubinga. ki gül öpüp koklanır, bubinga da makbûldür bana göre. klavyede ise gül ve abanoz sikertir.
bu ağaçların ses özelliklerini belirtelim hemen.
sedir:koyu, zengin, tatlı.
gül:kompleks, sıcak, derin.
maun:güçlü, stabil, açık.
ladin:gür, dengeli.
bu ağaç türleri çeşitli kombinasyonlarda kullanılabilir. bunlar da ses karakteristiği açısından kaba taslak aşağıdakine benzer sonuçlar doğurur. ancak ağacın hangi bölgeden olduğu dahi etkiler misal brezilya gülü-hindistan gülü.
ses tahtası ladin/yan ve arka gül:parlak, dengeli, sıcak ve açık tonlar.
ses tahtası sedir/yan ve arka gül:koyu, devamlılığı zengin tonlar.
ses tahtası ladin/yan ve arka maun:gür ve canlı tonlar.
ses tahtası sedir/yan ve arka maun: koyu, bas ağırlıklı tonlar.
genel itibariyle böyle ancak kullanılan ağacın çok yıllık olup olmaması, ağaç kalitesi, işçilik gibi bir sürü de değişken var işin içinde. ben tercihimi sedir ve gülden yana kullanıyorum.
cila konusuna gelince, nemi geçiren bir cila gitar için daha iyidir. geçirgenliği olmayan gitarlar ses açısından verimsizdir. nem alan gitarlar yıllandıkça kurumaya devam ederler, böylece ses kalitesinde de belirgin bir artış olur. ancak bu hiçbir şekilde geçirgen olmayan gitarlar için söz konusu değildir. yani öyle kaplama gitarlar falan almayın. gomalak cila bu iş için ideal olanıdır deyu söylerler.
Gitar teli mevzusu
klasik gitar teli, 3 tiz tel -naylon- ve 3 bass tel -ipek üzerine çelik sarılı- olmak üzere 6 telden oluşur.
en alttaki tel en tiz tel olup, 1. tel olarak adlandırılır ve yukarıya doğru mi 329.63 hz - si 246.94 hz - sol 196.00 hz - re 146.83 hz - la 110 hz - mi 82.41 hz şeklinde akord edilir.
almadan önce şekillerine bakmakta fayda var, bazı modeller tiz telleri silindir olarak değil de yatay üretiyor, basmak kolay oluyor. özellikle mi telinde parmakları kesmeye kadar varan kazmalıkların önüne geçmede bire bir.
farklı tensionlarda üretilirler; yüksek bir ses için hard tension -gitarına ve kendine güvenen extra hard da alabilir tabi- teller tercih edilmelidir. ayrıca hard tension teller iki elde de tekniği geliştirmeye yardımcı olur. bununla beraber yeni başlayanlar daha yumuşak tellerde daha rahat edeceklerdir.
telleri değiştirmek isteyenlere tavsiyem, telleri söktükten sonra gitarı bir güzel temizlemeleri, cila gerekiyorsa cila sürmeleri-gitar için cila veya benzeri bir şey yoksa mikrofiber bir bez ile silmek de hiç yoktan iyidir-, yarık varsa tamir etmeleri olacaktır. köprüyü temizlemeye geçmeden önce tüm perdeleri çelik yünü ile perdeye paralel biçimde çok bastırmadan temizlemeleri (ses deliğini kapamayı unutmayın) -perdeler yağ ve kir dolu oluyor, siz fark etmeseniz de- ve bunun ardından köprüyü üstüne bir kaç damla mineral yağı -veya limon yağı- damlatılmış temiz bir bez ile bir güzel silmeleri -ve hemen ardından kurulamaları olacaktır. burada limon yağı veya mineral yağı kullanmamızın sebebi diğer yağlar yapışkanlaşıp kirlenebiliyor. hemen kurulama sebebimiz ise eğer yarık varsa içine yağ kaçırmayalım diyedir. göz damlası kadar şişede bir limon yağı, 5 ila 8 lira arası bir fiyata satılıyor. birkaç damla kullanacağımızdan, resmen ömürlük.
Ekstra detaylar
öyle ya, gitarı aldık bitti değil ki bu iş. bakımı var, tel değişimi var, tel seçimi var, kılıfı var, var oğlu var.
gitar teli için, el yapımı gitar alıyorsanız, yapan luthier'e bir sorun hangi marka/modeli öneriyor diye. emin olun gitarı o sizden daha iyi biliyordur. önerisi %99 isabetlidir.
seri üretim gitarlara gitar değerine göre bir tel alın. yani 200 liralık bir gitara gidip de 50-60 liralık tel takmak pek akıl karı değil açıkçası. dadi marka teller var, orta sert, 10 lira. al geç, kalitesine sen de şaşırırsın.
onun dışında alırken action denilen naneye -tellerle köprü arasındaki mesafe- çok dikkat edin. yüksek action gitarları çalmak zordur -özellikle yeni başlarken. çünkü tellere basmak -doğal olarak- zordur, ses ne kadar yüksek çıksa da cızırdama ihtimali çok yüksektir. o yüzden yeni başlayan birinin düşük action tercih etmesi mantıklıdır.
peki ne zaman yüksek action tercih etmeli?
daha yüksek ses gerekiyorsa, daha güzel bir ton elde etmek isteniyorsa ve hepsinden önemlisi, ritm atılıp, akor basılacaksa.
ne zaman kaçınmalı?
yeni başlarken, hızlı parçalar çalınacaksa.
peki ne zaman düşük action tercih etmeli?
yeni başlarken, hızlı parçalar çalınırken.
ne zaman kaçınmalı?
ritm atılırken -cızırdama yaşanma ihtimali çok yüksektir. yüksek ses gerektiren durumlar.
bu action meselesi genelde gözden kaçar, o yüzden bu konudan özellikle bahsetmek lazımdır.
action 12. perdede ölçülür ve ortalama değer ilk tel için 3.18 mm iken, 6. tel için 3.97 mm'dir -bu değere 0.4 mm eklenerek ya da değerden çıkartılarak yüksek veya alçak action değerlere ulaşılabilinir.
ancak burada çok önemli bir nokta daha vardır, bu da action değerinin gerekenden daha düşük olması durumu. bunu da şöyle deneyebilirsiniz; herhangi bir telde 3. perdeye basın ve telin 1. perde ile arasındaki mesafeye bakın. ilk telde bu mesafe neredeyse 0 iken, her telde artarak, 6. telde 0.25 mm civarı bir değere ulaşmalıdır. eğer 2. ve/veya 3. tellerde 3. perdeye basılırken ilk perdeye bir kağıt parçası dahi sokulacak kadar boşluk yoksa, o gitarın action değeri kötüdür, elden geçirilmelidir. böyle bir gitar çalınamaz. becerikli bir luthier bu durumu kolayca halledebilir.
bunların dışında yine tekrar etmekte fayda var
elbette iyi bir enstrümanla çalışmaya başlamak çok önemlidir, ancak gitar alırken bütçeden çok kişinin seviyesi de önemlidir. yani yeni başlayan biri ha 100 dolara bir gitar almış, ha 1000 dolara, ha 10000 dolara. o yüzden yeni başlayan birisi iyi bir öğrenci gitarı alıp kendini geliştirmeye çalışmalı. hatta iyi bakılmış bir yamaha c40 veya cordoba c3m, bir kişiyi rahat 2 belki 3 yıl götürür hiç sıkmadan. tabi gereğinden fazla uzun süre kullanıp kişi kendi müzikalitesini kısıtlamamalı; daha pahalı gitar elbette daha iyidir, daha da güzel ses verecektir.
gitarların boyutu da önemlidir, 8 yaşındaki bir çocuğa 4/4'lük gitar vermek ne kadar mantıksızsa, yetişkin birinin de 2/4'lük bir gitarla çalışması o kadar abestir. (gitarlar boy boydur, 1/4, 2/4, 3/4, 4/4 taşıma gitarı vb. şeklinde )
gitar boyutuyla beraber köprü genişliği de önem taşır, mesela elleri küçük olan bir insan standart genişlikte bir gitar yerine 48 mm genişlikte bir köprüde daha rahat edecektir.