Korku Sinemasında Bir İlki Yaşatan Öncü Niteliğinde Filmler
korku sinemasının ilk korku filmi, sinemanın gelişip filizlenmesine öncülük etmiş fransız yönetmen georges melies'in "the house of the devil" (le manoir du diable) (1896) filmidir. bu film, konusu ve anlatım tarzıyla üç dakikalık süresine rağmen pek çok sinema eleştirmeni tarafından sinema tarihinin ilk korku filmi kabul edilmiştir. yarasadan bir insana (şeytan), insandan da yarasaya dönüşen karakterleriyle aynı zamanda ilk vampir filmi de diyebiliriz bu film için.
korku sinemasının vampir temalı ilk korku filmi, f. w. murnau tarafından yönetilmiş bir alman şaheseri olan nosferatu (1922) filmidir. aslında yukarıda da bahsettiğim gibi the house of the devil (1896) filmi hem ilk korku filmi hem de ilk vampir filmi sayılmaktadır. ancak sinema tarihine bıraktığı iz ve kendisinden sonra gelen pek çok vampir temalı filmi etkilemiş olması açısından nosferatu: a symphony of horror (1922) filmini ilk vampir filmi kabul etmemiz bana daha doğru gelmektedir.
korku sinemasının kurt adam temalı ilk korku filmi, kanadalı yönetmen henry macrae tarafından çekilmiş olan the werewolf (1913) filmidir. fakat bu filmin günümüze ulaşabilmiş bir kopyası ne yazık ki bulunmamaktadır. 1924 yılında universal stüdyolarında çıkan yangında filmin kopyaları yok olup gitmiştir. bu yüzden, kurt adam temalı ilk korku filmi olarak stuart walker imzalı werewolf of london (1935) filmini kabul etmemiz daha doğru olacaktır. bu film, sonrasında çekilen diğer kurt adam temalı korku filmlerini de etkilemeyi başarmıştır. 1981 yapımı muazzam bir korku komedi filmi olan an american werewolf in london filmi etkilenen filmlerden sadece birisidir mesela.
korku sinemasının zombi temalı ilk korku filmi, victor halperin tarafından yönetilmiş olan white zombie (1932) filmidir. fakat zombi türüne yön vermesi açısından ismini anmamızı hak eden bir film varsa o da efsanevi yönetmen george a. romero imzalı night of the living dead (1968) şaheseridir. yürüyen ölüler bu filmle ayağa kalkmış ve bitmek bilmeyen yolculuklarına bu filmle ilk olarak adım atmışlardır. "night of the living dead" tek başına bir zombi filmi olarak değil aynı zamanda müthiş bir popüler kültür eleştirisi olarak da kesinlikle zombi türü dediğimizde ismini zikretmemizin farz olduğu birkaç filmden biridir.
korku sinemasının canavar temalı ilk korku filmi, paul wegener tarafından çekilmiş alman yapımı the golem (1915) filmidir. yahudi halk hikayelerinden beslenen bu film, aynı yönetmen tarafından daha sonra iki kez daha çekilmiş olup 2018 yılında da film, farklı yorumuyla tekrardan izleyiciye sunulmuştur. canavar temasına yön vermeyi başaran iki önemli film ise king kong (1933) ve godzilla (1954) olacaktır. bu iki filmin açtığı yol hala kullanılmaya devam etmektedir.
korku sinemasının "slasher" türünde ilk korku filmi, bazı sinema eleştirmenlerince alfred hitchcock imzalı psycho (1960) kabul edilmektedir. yine aynı yıl vizyona giren michael powell imzalı peeping tom (1960) filmi de bu kategoriye sokulan önemli filmlerden biridir. ancak her iki filmi de korku janrına sokmak kolay bir şey değildir. kimileri bu tip bir sınıflandırmayı bu filmlere bir hakaret olarak görmektedir. ben bu şekilde düşünenlerden değilim. bugün "slasher" alt türünün etkilendiği bir film varsa o kesinlikle "psycho" filmidir.
"slasher" türünün de bir alt türü olan "teen-slasher" yani özel olarak gençlerin hedef alındığı korku sinemasının ilk korku filmi ise, bob clark imzalı black christmas (1974) filmidir. bu film pek çok yönden bu alt türe girmeyi hak eden başarılı bir korku örneğidir. fakat "teen-slasher" dediğimizde ismini besmele çekmeden anmamamız gereken bir şaheser vardır ki o da john carpenter imzalı halloween (1978) filmidir. sadece "teen-slasher" değil "slasher" türünü tüm dünyaya tanıtmayı başaran film kesinlikle "halloween" başyapıtıdır. bu filmden sonra korku türünde hiçbir şey aynı kalmamıştır.
korku sinemasının "antoloji" türünde ilk korku filmi, dead of night (1945) filmidir. "antoloji" ne demek diye soranlar olursa kısaca, farklı yönetmenlerce çekilen birkaç görece kısa filmden oluşan tek bir film diyebiliriz. örneğin korku türünde aklınıza gelebilecek ilk örnek, "v/h/s" (2012) ve devam filmleri olabilir. bu anlamda sinema tarihinin çekilen ilk antoloji korku filmi de izlemenizi şiddetle tavsiye edebileceğim "dead of night" filmidir. pek çok yönden zamanının ötesinde bir sinema eseridir. özellikle kukla bölümü ismini sinema tarihine altın harflerle yazdırmış usta işi bir korku örneğidir.
korku sinemasının buluntu (found footage) türünde ilk korku filmi, italyan yapımı cannibal holocaust (1980) filmidir. zamanında çok ses getirmiş ve yönetmeninin mahkemeye çağrılmasına yol açacak kadar sert ve vahşi bir korku filmidir. izlemediyseniz filmin acımasız ve insafsız tarafını aklınızda bulundurmanızı tavsiye ederim. fakat buluntu alt türünü bambaşka bir yere taşıyan bir film varsa o da kesinlikle the blair witch project (1999) filmidir. bu film sayesinde bu alt tür bilinir olacak, paranormal activity (2007) filminden sonra ise yapımcısına ciddi para kazandıran ticari bir markaya dönüşecektir.
şimdi gelelim ilk yerli korku filmimize. türk korku sinemasının ilk korku filmi 1949 yapımı "çığlık" filmidir. ancak, filmin kayıtları günümüze kadar ulaşamadığından bu filme dair elimizde çok fazla bir bilgi bulunmamaktadır. filmin senaryosu aydın arakon tarafından yazılmış olup yine aynı şekilde film, aydın arakon tarafından çekilmiştir. film hakkında elimizdeki tek bilgi ise şunlardır: “bir doktor fırtınalı ve korkunç bir havada, bir köşke sığınmak zorunda kalır. miras davası yüzünden genç bir kız, dayısı tarafından delirtilmiştir. tüm köşk bu kızcağızın çığlıklarıyla yankılanırken, doktor öldürülmek üzeredir; ama ölecek olan kişi zavallı kızdır.” bu film dışında isimini anmamız gereken en önemli korku filmimiz ise 1953 yapımı "drakula istanbul’da" filmidir. günümüzde de izleyebiliyor olmamız sebebiyle ilk yerli korku filmi olarak saymamızın da bence bir sakıncası yoktur.
korku sinemasının şimdilik en çok gişe yapan korku filmi, tüm dünyada elde ettiği 700 milyon dolarlık gişe hasılatıyla it (2017) filmidir. bu filmden önce en çok hasılat elde eden film ise 673 milyon dolarlık gişesiyle the sixth sense (1999) filmiydi.
korku sinemasının şimdilik en çok kar eden korku filmi, 15 bin dolarlık mütevazi bütçesine rağmen tüm dünyada 193 milyon dolar gişe yapmayı başaran paranormal activity (2007) filmidir. bu filmden önce bu unvana sahip korku filmi, 60 bin dolarlık bütçesiyle tüm dünyada 245 milyon dolar hasılat elde eden bir başka buluntu film örneği olan the blair witch project (1999) filmiydi.
en büyük bütçeli korku filmi ise 190 milyon dolarlık devasa bütçesiyle şimdilik world war z (2013) filmidir. bu film bütçesini büyük ölçüde göz alıcı efektlerine harcamış olup dünya genelinde elde ettiği 540 milyon dolarlık hasılatıyla da yatırıma ayırdığı parayı fazlasıyla çıkarmayı başarmıştır.