Kötü de Olsa Geçmişe Neden Özlem Duyarız?
geçmişe özlem duyma hissi, nostaljinin gerçek anlamıdır ve bilimsel olarak da nostalji hissi olarak geçer. iki türlü gerçekleşebilir. bazen bir etken olmadan nostalji hissine kapılırız bazen de duyular vasıtasıyla.
etken olmadan oluşan nostalji hissi beynin potansiyel depresyonla ve her türlü kaygıyla baş edebilmek adına rus ruletine benzeyen bir savunma mekanizmasıdır. haftada bir kaç kez nostalji hissine kapılmak genel olarak iyi hissettirirken, aşırısının gelecek kaygısı ve depresyona yol açtığına dair araştırmalar mevcut.
bu hissin içine düştüğümüzde geçmişi bir bütün olarak ele alırız. çeşitli hatıraları bir araya getiririz, negatif olanları pozitif olanlarla filtreleyerek bütünleştiririz. bu şekilde kendi nostaljimizi oluştururuz. geçmişe dair çok kötü hatıralarımız olabilir ama beynimiz nostalji yaratırken bunları görmezden gelmeyi dener. absürt olacak ama nostalji hissini turşu, kötü anıları da sirke olarak düşünün. sirke tek başına tüketmek istemeyeceğiniz bir şeydir. ancak sirke, turşuya katıldığında diğer tüm malzemelerle beraber ortak, güzel bir tat oluşturur. dolayısıyla sizin için sirkenin değil, turşunun tadı önemli olur. nostalji hissinin yaptığı şey buna benzer. kötü anıları değil onun iyi anılarla bütünleşerek oluşturduğu hissi önemser. nostalji geçmiş hatıraların bir bütünü olduğu için spesifik bir hatıraya da odaklanmaz. sizi hatıralar üzerinde sörf yaptırır bu yüzden tek bir hatıraya değil, oluştuğu dönemlere odaklanırsınız. "eski güzel günler" diye bu yüzden iç geçiririz.
bizi nostalji hissine sevk eden en önemli etken ise duyularımızdır. özellikle kokular ve müzik, nostaljiyi tetikleyebilir. bunun nedeni, burnun doğrudan duyguların barındığı beynin limbik sistemine bağlı olmasıdır. ortalama bir kişi yaklaşık 10.000 farklı koku algılayabilir ve her biri, bu kokuları farklı deneyimlerle ilişkilendirebilir ve aynı kokuya farklı tepkiler vermesine neden olabilir. koku almamızı sağlayan sistem olan olfaktörün, duyguları işleyen amigdalaya güçlü bir girişi vardır. burada uyarılan hatıralar çoğunlukla iyidir ve daha güçlüdürler. amigdala, limbik sistemin yoğun duygulara ve motivasyona neden olan kısmıdır. kokular doğrudan beynin bu bölümüne yönlendirilir. bu, nostaljinin neden sıklıkla olumlu duygular ile sonuçlandığını bi nevi açıklar. limbik sistem aynı zamanda ana fonksiyonları hem hafıza hem de duyusal güçlendirme olan hipokampusa ev sahipliği yapar. burun, beynin hatıralar ve hisler için çok önemli olan bu iki kısmına bağlı olduğu için nostaljinin kokular tarafından tetiklenmesi çok kuvvetli bir ihtimaldir.