Kripto Para Yatırımcılarının Merakla Sonucunu Beklediği Tether Davasının Özeti
ön not: bu içerikte yazılanların hiçbiri yatırım tavsiyesi değildir. kripto piyasası oynaklığa, dalgalanmaya çok açık ve riskli bir piyasadır.
kısaca özetlemeye çalışayım olayı
tether (kısaca: usdt) bir kripto para birimi. 2014 yılında tether limited (ifinex inc.) tarafından kuruldu.
şimdi ben tether ile teşkoyum ve beraber manipülasyon yapacağız. ben tethere 100 milyon usd gönderiyorum, karşılığında 100 milyon tether alıyorum. ama aslında bu 100 mio usd yok. ben aldığım tetherle bitcoin alıyorum ve sadece benim değil, benim gibi bir sürü kişinin böyle yaptığını düşünün. haliyle çok yüksek hacimde bitcoin alımı oluyor ve bitcoin yüzde 20 artıyor. (son dönemde bitcoinin bu yüzden arttığı iddia ediliyor.) bu noktada ben bitcoini satıyorum, elimde oluyor 120 mio tether. 100 mio tetheri gönderiyorum, karşılığında 100 mio usd almıyorum çünkü bu para zaten yok. cebime de 20 mio tether kalıyor, yani 20 mio usd kardayım.
çok kabaca anlatmaya çalıştım. özetle; tetherin her bir tether karşılığında aynı miktarda kasasında usd tutması gerekirken bunun aslında bu şekilde olmadığından bahsediliyor. piyasaya pompalanan karşılığı olmayan tetherlerle bitcoin alınarak manipülasyon yapılması ve bitcoinin değerinin önce yükseltilip sonra düşürülmesi.
bu nedenle tether limited'e (ifinex inc.) dava açılmış durumda.
biraz daha detaylandıracak olursak
ben, binance'a 1000 dolar gönderdiğim anda binance bunun karşılığında benim bakiyeme 1000 usdt coin'i yazıyor. ben alım satımımı bununla yapıyorum. arkadaki mantık ne diyor? binance ben 1000 dolar karşılığında usdt alıyorum, 1000 doları tether'e yolluyorum. ben zaten parayı alım satımdan kazanıyorum, sizin burada tuttuğunuz paralardan değil. ama dava dosyalarında görünüyor ki tether'in kasasında benim 1000 doların 1:1 karşılığı yok (yani milyar dolar var belki ama total usdt karşılığı 1:1 karşılığı yok).
şimdi iş şurada sıçıyor: her gün mining yapan aktörler, piyasaya yeni coin sunuyorlar. bunları da wallet'ta tutmuyor anında gerçek fiat paraya satıyorlar. çünkü elektrik maliyetleri vs var. sonra reel karlarını nasıl yatırım yapıyorlar bilemiyoruz, belki yine btc'ye yatırıyorlardır ama ilk etapta paraya çevirdikleri kesin. alıp beklemek gibi bir olayları yok. yani, sürekli olarak borsalardan bir bitcoin girişi ve reel fiat para çıkışı var. diğer yandan btc fiyatları da çılgın artıyor. bunun tek sebebi küçük yatırımcının ve elon musk'ın piyasaya giriş yapması mı?
bitcoin'in market cap'i 1 trilyon dolar olsa da bu gerçek bir market cap değil; bu, piyasadaki bitcoinlerin tamamı bugünkü fiyattan satılırsa ortaya çıkacak olan parasal değer. yani reelde bu miktara ulaşmak imkansız (herkesin satmak istediği durumda). bu ne demek? ether'in bitcoin üzerindeki reel etkisi aslında daha fazla. 36 milyar dolara denk gelen tether varsa belki bunun etkisi 360 milyar dolar. yani %3 gibi bir oran değil. belki 30%, belki 60% bilemiyoruz.
özetle; benim için problematik olan şu: fiat karşılığı olmayan bir coin kullanılarak (usdt - tether) bitcoin fiyatı yükseltiliyor. yüksek fiyattan bu coini satmak istesek (hepimiz) elimize geçen usdt'i normal fiat paraya çevirebileceğimiz karşılık yok. yani bir satış paniğinde elimizdeki bitcoini sattık diyelim - elimize geçecek usdt'yi de satamayabiliriz - ya da ortaya çıkar ki tether'in kasasında 1 usdt=1 dolar değil, belki 50 cent? hop bizim elimizdeki 1000 usdt oldu mu 500 dolar?
sürüyle makale var bununla ilgili ve hepsinin ortak görüşü "daha önce böyle bir şey yaşanmadı, ne olacağı belli değil, ama kesindir ki, tether'in karşılıksız usdt basıyor olması bir panik satışa sebep olacak tetik görevi görebilir. "
tether saatli bombasının geri sayımı son noktaya geldi
ilk uyarı j.p. morgan'dan gelmişti: https://www.coindesk.com/…-to-bitcoin-jpmorgan-says
ikinci uyarı elon musk'tan geldi:
bilmeyenler için özet geçeyim:
tether'i basan şirket ifinex inc. soruşturma altında. normalde 15 ocak 2021'de dosya teslim edeceklerdi, bir ay uzatma aldılar. 15 şubat tarihi geçti, daha bir şey duymadık. tahminen dosyalar teslim edildi ve şu an içeride fena şeyler dönüyor.
anlaşılan amerikan hükümeti bu davayı koz olarak bir süre elinde tutacak ve gerektiğinde kullanacak. bu önümüzdeki hafta da olabilir önümüzdeki ay da olabilir.
j.p.morgan'ın yaptığı risk uyarısının zamanlaması manidar; illaki bildikleri bir şeyler vardır. ağustos 2020 civarı çıkan söylentilerde usdt'nin usd karşılığının %75 civarı civarı olduğu konuşuluyordu. eğer bu usdt söylentileri gerçekse inanılmaz bir nakit dolara kaçış hareketi görülebilir. btc varlık karşılığı usdt alıcı kalmayınca fiyatlar %25 veya üzeri düzeltmeye gidebilir. sisteme güven kalmayacağı için borsalar çökebilir.
senaryoları inceleyelim
iyi senaryo:
tether'e saldırılmaz, ifinex'e ceza verilir, usdt'nin karşılığı güvence edilir fakat yeni usdt basılması engellenir. amerikan hükümeti olanların cezasını kapalı kapılar ardında keser. sonunda bütün usdt'lerin hesabı verilir. piyasa az düzeltmeye gider (%10-%20) sonra güven tazeleneceği için fırlar.
orta - kötü senaryo:
tether'e doğrudan saldırılır. usdt'nin 1:1 karşılığı olmadığı açıklanır. binance ve kraken gibi usdt kullanan borsalar usdt ve diğer usd'ler için farklı kur göstermeye başlar. inanılmaz makaslar açılır.
örneğin; 1 btc fiyatı 55.000 usd iken, usdt karşılığı 63.000 usdt'ye fırlayabilir. yani usdt devalüe olur. elinde usdt tutanlar varlıklarının %25 civarını kaybederler. tabii piyasadaki usd arzı birden kısılacağı için btc'nin gerçek usd karşılığı yerinde tutunamaz ve düşmeye başlar. bir kısım kullanıcı panik yapıp en kısa sürede nakit usd'ye geçmeye çalışır. btc fiyatı oldukça aşağıya iner. bu durmda tahminen (%25-%50 arası düzeltme olabilir)
çok kötü senaryo:
tether'e doğrudan saldırılır. usdt'nin 1:1 karşılığı olmadığı açıklanır. binance, coinbase ve kraken gibi merkezi borsalar çöker ve işlem yapılamaz hale gelir. btc'sini borsada tutanlar için btc'nin alışveriş değeri 0'a iner. tahminen halihazırda btc'si olanlar için blockçhain transfer'e izin vereceklerdir. risk almayı sevenler btc'lerini busd veya usdc karşılığı merkezi olmayan sistemlerde swap etmeyi deneyecektir.
genel olarak tüm stabil dolarlara güven düşecek, kullanıcıların çoğu en kısa zamanda nakit dolara geçmek isteyecektir. usdt sahipleri %25+ kaybedecek, busd ve usdc gibi diğer stabil varlıkların arzı en düşük seviyeye gelecektir. (bu senaryoda btc değeri %50 - %75 arası düşebilir.)
felaket senaryo:
çok kötü senaryoya ek olarak büyük borsalar iflas edecek, tüm btc işlemleri merkezi olmayan sistemlere kayacaktır.
kişisel fikrim
iyi senaryo ile orta - kötü senaryo arasında bir şeyler olacağı, fakat önlemlerimi en kötü senaryoya göre aldım.
yatırım tavsiyesi olmamakla birlikte, aşağıdaki adımlar kalp krizinden kurtarabilir.
sağlamcı yatırım profili için önlemler:
- tüm kripto paraları dolara çevirip en kısa zamanda banka hesabına çekmek. böylece risk tamamen sıfıra indirilebilir.
içeride kalmayı isteyen yatırım profili için risk azaltıcı önlemler:
- usdt'den uzak durulur, bitfinex borsasından kaçılır.
- tüm varlıklar busd, usdc veya btc olarak tutulur, mümkünse borsa dışında soğuk cüzdana transfer edilir.
felaket senaryosu ihtimaline karşı hibrit yaklaşım da uygulanabilir. yani bir kısım varlık nakit dolara çevrilip bankaya çekilir, btc soğuk cüzdana atılır, busd ve usdc içeren dolar sepeti yapılır. (busd ve usdc tutmanın sebebi piyasa düştüğünde iyi fiyata btc alabilmek, riskli bir yaklaşım ama getirisi büyük.)
özetle
ne olacak kimseler tahmin edemiyor. en iyi ihtimal usdt'ye el altından ceza keserler, onlar da verir kurtulur. bir piyasanın tek noktadan kırılmaya bu kadar yatkın olması hiç iyi değil. umarım bu usdt olayı çözülür ve sağlıklı bir bitcoin piyasasına kavuşuruz.
ekleme: tekrar netleştirelim; bu yazı, btc'nizi satın tavsiyesi vermiyor. ortada büyük bir belirsizlik var ve bu belirsizlik btc'nin fiyatlandığı usdt'nin fişinin çekilmesi ihtimalini içeriyor. uzun dönem yatırımcı btc'de kalabilir. kısa dönemde büyük kar isteyenler veya büyük fiyat dalgalanmalarını karşılayamayanlar btc'den çekilebilir. sonuçta bu yazının yazarı da bütün bilgilere sahip değil. okuyun, araştırın, kafanızda bir risk modeli oluşturun ve ona göre karar verin.
Güncelleme: Davanın bir bölümü sonuçlandı
sonucu açıklanan dava, 2019 öncesi olaylara dair. tether ve bitfinex'in iddia edildiği gibi yalan beyanda bulunduğu belirlendi. bu sebeple de 18.5 milyon dolar ödemeyi kabul etmişler.
şurada reuters'tan bir gazetecinin de dediği gibi, 2017'de dolaşımdaki 442 milyon dolar değerindeki usdt'nin sadece 61 milyonunun karşılığı bankalarında varmış: https://twitter.com/…era/status/1364216252248559623
şu an dolaşımdaki usdt miktarı 35 milyar dolar! ve bu şirketler bu konuda hiçbir soruşturma ve denetlemeden geçmedi. bu büyüklükte şirketler için bunu yapmamak direk alarm verici. mesela siz paranızı merkezi bahamalar'da olan hiçbir denetlemeden geçmemiş bir bankaya yatırır mısınız? tether ve bitfinex tam olarak bunu yapıyor, malvarlıklarının çoğu bu tür bir bankada ama sadece onlar görebiliyor.
velhasıl bu dava sonucu ile new york eyaletinde bundan sonra iş yapamayacaklar. bu da tabii binance'ı sevindirdi. https://ag.ny.gov/…ading-platform-bitfinexs-illegal
2020-2021 dönemini içeren ve usdt'nin milyar dolarlara ulaşması hakkındaki ikinci soruşturmanın detayları açıklanana kadar tether ve bitfinex tüm kripto dünyasının belası olmaya devam edecek; tıpkı 2017 sonu ve 2018 başında olduğu gibi.
eğer tether ve bitfinex bu davadan alnının akıyla çıksaydı şu an bitcoin ve tüm altcoinler haftasonundaki en yüksek yerlerine geri gelirlerdi. oysa, anlık olarak bitcoin hala 48.500 usd seviyesinde.