Kuduz Hastalığı Hakkında Görüşlerinizi Şöyle Bir Güncelleyecek Fikirler
1. köpek ve kedi gibi evcil hayvanlar kuduz taşıyıcısı (eski adıyla portörü) olamazlar
kuduz olmaları için taşıyıcı veya hasta bir hayvan tarafından ısırılmaları gerekir. buna karşılık tilki, rakun, kokarca gibi orman hayvanlarının bir kısmı kuduzdan ölmeyip virüsü hasta olmadan bünyelerinde taşıyarak bulaştırabilirler. kuduz köpek olgularının ormanlara yakın kırsal mahallelerde görülmesinin temel nedeni de budur. teorik olarak kuduz olmalarına bir engel olmamakla birlikte neyse ki fare ve sincap gibi kemirgenlerde kuduz görüldüğü bildirilmemiş. özellikle fareler kuduz taşıyıcısı olsaydı çok daha ciddi bir kuduz problemimiz olurdu.
(bkz: https://www.cdc.gov/…surveillance/wild_animals.html)
2. kuduz bir hayvan tarafından ısırılan bir köpeğin virüsün vücudunda üremesi ile ölümü arasında bulaştırıcı olduğu kısa bir zaman dilimi vardır
kediler de kuduz olabilirse de, şimdiye kadar kediden geçen bir kuduz vakası hiç duymadım. bu konuyu konuştuğumuz bir doktor "kuduz hayvanın saldırdığı kedi zaten kuduz olamadan yaralarından ölüyor" demişti. yine de özellikle kırsala yakın bölgelerde kedi yaralanmalarından sonra aşıyı ihmal etmemekte fayda var, ihtimal daha düşük olsa da risk almaya gelmez çünkü.
3. sanılanın aksine kuduz bulaşımında en büyük rolü oynayan hayvanlar köpekler değil, yarasalar
nitekim amerika'da kaydedilen ve uyutularak iyileştirilerek milwaukee protokolünün ortaya çıkmasını sağlayan jeanna giese'nin de dahil olduğu kuduz olgularının 10'da 7'si yarasa kaynaklı (kaynak yukarıda). çünkü bir köpek veya amerika'da çok yaygın bir taşıyıcı olan rakun ısırdığında ısırılan kişinin bunu fark etmemesi mümkün değil. ama pencere açık yatılan bir yaz gecesinin sabahında kolunda küçük kırmızı bir sıyrık gören kişi bazen bunun kuduz yarasa ısırığı olabileceğini düşünmüyor ve aşıyı ihmal ediyor.
(bkz: https://www.scientificamerican.com/…abies-survivor/)
yarasalar gemilerle ülkeden ülkeye göçebiliyor. bundan birkaç yıl önce izmir'de aşıya rağmen kaybedilen iki hastanın gemilerle izmir'e gelen bir yarasa türünün bulaştırdığı ve türkiye'deki aşılara dirençli bir kuduz suşu nedeniyle kaybedildiği yolunda bir şüphe vardı, neyse ki şüphe olarak kaldı ve devamı gelmedi.
4. kuduz yalnızca etobur hayvanlara özgü bir hastalık değil, otobur çiftlik hayvanlarının da kuduz olabileceği unutulmamalı
özellikle kuduz yarasa tarafından ısırılan inekler tehdit altında ve genellikle durum ancak kuduz belirtileri başladığında anlaşılıyor.
bu arada, kuduz yalnızca memeli hayvanlara özgü bir hastalıktır ve kuşlarda görülmez.
5. kuduz sosyal medyada anlatıldığı gibi "bulaşan herkesi öldüren" bir hastalık değil
bulaşmadan sonra birkaç gün içinde serum uygulaması, yani kuduz aşısı başlandığında hastalık gelişmeden kurtulma oranı çok yüksek. ama hastalık başladıktan sonra milwaukee veya alternatifi recife protokolü ile 12 gün yapay komada tedavi uygulanan şimdilik yaklaşık 40 kişi olduğu söyleniyor, bunlardan bir kısmı iyileşmiş. bu tedavi aşıya kıyasla çok ağır ve riskli olmakla birlikte yine de zorunlu hallerde ümit verici.
(bkz: https://www.ncbi.nlm.nih.gov/…/articles/pmc7670764/)
6. dsö'nün sitesinde bile kuduzun olmadığı tek yer antarktika denmiş, bu da yanlış bilgi, zira avustralya kıtasında da kuduz yok
geçmişte avrupa'dan sayısız hayvan götürülmekle birlikte büyük şans eseri avustralya'ya hiç kuduz virüsü bulaşmamış. hatta 2000 olimpiyatlarında bu nedenle neredeyse at yarışları yeni zelanda'da yapılacaktı, sonra bir orta yol bulundu.
(bkz: https://www.agriculture.gov.au/…nimal/health/rabies)
son zamanlarda yaşanan üzücü kuduz olguları nedeniyle bu bilgilerin hatırlanmasında yarar var. kuduzu önlemenin ilk adımı öncelikle belediyelerin kaldırım taşı ihaleleri yerine aşılamaya kaynak ayırmasından geçiyorsa da, bu da yeterli değil. asıl önemli olan ilkokuldan başlayarak verilecek bilinçlendirme eğitiminden geçiyor, zira ısırılan çocukcağız derhal tıbbi yardım alsa bu acı olay önlenebilirdi.
aksi halde tüm köpekleri yok etseniz bile uçan tehlike yarasalar ve orman hayvanları kuduzu yaymaya devam edecek. tüm doğayı yok edemeyiz, zeki bir tür olarak doğanın içinde yaşamanın makul yolunu bulmak zorundayız.