nemesis; hipotetik (kesinliği olmayan) bir yıldız. güneş'in ikizi, "ölüm yıldızı" ismiyle de biliniyor. ilginç ki ilk etapta nemesis'in var olabileceğine ilişkin hipotezlerin ortaya atılışında astronomlardan ziyade, paleontologların rolü var.

peki hipotetik bir yıldızın paleontoloji ile ne gibi bir bağlantısı olabilir?

bildiğimiz gibi dünya, olağanüstü düzeyde fazla sayıda türün kısıtlı zaman dilimleri içinde yok olduğu belirli tarihi dönemlerden geçmiş. paleontologlar son 250 milyon yıldaki kitlesel yok oluşların zamanlamalarını incelediklerinde esrarengiz bir periyodiklik tespit etmişler. bu istatistiksel periyodiklikteki zaman aralığı da 26 milyon yıl olarak belirlenmiş. felaketlerin göktaşları gibi büyük çarpışma olaylarıyla ilişkili olabileceği olasılığı da paleontologların periyodikliğin sebebini yerde değil gökte aramalarına önayak olmuş, haliyle problemin bu evresinde top astronomlara atılmış. çeşitli gökbilimciler, gizemi çözmek adına birbiriyle benzeşen hipotezler ortaya atmışlar. nemesis hipotezine göre, güneş'in eliptik bir yörüngede fark edilmemiş bir kardeş yıldızı (nemesis) var. bu yıldız yörüngesinde hareket ederken, periyodik olarak, sebep olduğu gravitasyonel bozulmayla oort bulutundaki kuyrukluyıldızları bir kaosa sürüklüyor ve bu kaostan dünya da nasibini alıyor.

iki güneş iddiası ne kadar gerçekçi bir teori?

güneş sistemimizdeki 2. güneş hipotezi, göründüğü kadar tuhaf değil. ikili yıldız sistemleri oldukça yaygındır. örneğin alpha centauri, güneş sistemimizin en yakın komşusu, ikili bir sistemdir. gökbilimciler galaksimizdeki yıldızların yaklaşık %50'sinin en az bir arkadaşı olduğunu tahmin ediyorlar. bu nedenle, nemesis'in varlığı istatistiksel olarak şaşırtıcı olmayacaktır.

gravitasyonel bozulmadan kaynaklanan bir kargaşa var, peki bu etkiye sebebiyet veren gökcisminin mutlaka bir yıldız olduğunu nereden çıkardık?

nemesis bir hipotez, alternatifleri var. mesela astrofizikçiler oort bulutunda büyük bir gaz gezegeninin mevcut olabileceğini de önermişler. nemesis hipotezine benzer şekilde, tyche olarak bilinen bir gezegenin yerçekimsel etkisinin kuyrukluyıldızları dünyaya gönderdiği hipotezi ortaya atılmış. kuyrukluyıldızların rastgele dağılımdan ziyade kümelenme eğilimi göstermeleri, kuyrukluyıldızları oort bulutundan çıkartan daha güçlü bir kuvvetin varlığına işaret olarak yorumlanmış.

nemesis gerçekten var ise, şimdiye dek neden tespit edilememiş? tespit edilmeye çalışılmış mı?

şöyle ki; eğer nemesis kırmızı veya kahverengi bir cüce, sönük bir yıldız ise, bu durum hareket eden milyonlarca karanlık gök cismi içinde nemesis'i bulmayı hiç de kolay kılmaz. tabi kızılötesi teknolojisi var, soğuk yıldızlar kızılötesinde daha parlak görünürler. fakat tüm gözlemevleri mevcut teknolojiye rağmen nemesis'i keşfetmede başarısız olmuşlar. varsayımsal yıldız, 150 kelvin sıcaklıktaki kahverengi cücelerin 10 ışık yılına kadar algılanabileceği wise (wide-field infrared survey explorer ) görevinde de bulunamamış.

nemesis'in tespit edilmesini güçleştiren bir olası faktör de kararsız bir yörünge izlemesi olabilir mi?

hayır, yok olma periyodunu desteklemesi için düzgün bir yörüngesi olması şart.

National Geographic  - Nemesis Belgeseli