sıkı durun; bugüne kadar ekşi sözlük'te muhtemelen yazılmış en detaylı ve geniş çaplı james vs jordan analizini sunacağım. peşinen söyleyeyim ki bu analiz bana ait değil, uncut hoops isimli youtube kanalında yer alan bir video'ya aittir. bu yazıda söz konusu detaylı analizi türkçe'ye çevirerek ve kendi düzenlememle paylaşacağım. tabi videoyu izlemenizi de şiddetle öneririm zira görsel olarak da konuyu iyice özümsemenizi sağlıyor.

video bundan 8 ay evvel, yani lebron james lakers ile 4. şampiyonluğunu kazandıktan sonra yayınlanmıştır. lebron'un 4. şampiyonluğu sonrası malum tüm medya, izleyici ve reyting de çeken bu konuya bir kez daha sarılmış oldu.

konuya pek çok yorumcu farklı açılardan yaklaşıyor. şampiyonluk sayısı, jordan'ın finallerde yenilmemesi, clutch gibi pek çok farklı unsur var. bu analizde ise konuya geniş bir çerçeveden, tüm faktörler göz önüne alınarak, toplamda 7 temel unsur göz önüne alınmış durumda:

bireysel ödüller/başarılar
şampiyonluklar
istatistikler
devamlılık
zirve
göz testi (seyir zevki ve ofansif/defansif repertuar)
clutch (el yakan anlardaki performanslar)

bireysel ödüller/başarılar ile başlayalım

(lebron / jordan)

sezon mvp: 4 / 5
final mvp: 4 / 6
yılın savunmacısı: 0 / 1
sayı krallığı: 1 / 10
asist krallığı: 1 / 0
top çalma krallığı: 0 / 3
nba ilk beş: 16 / 11
nba defansif ilk beş: 6 / 9

burada 8 kategorinin 6'sında michael jordan önde. dolayısıyla şu anda jordan'ın bireysel ödül ve başarı olarak lebron'dan üstte olduğu açık.

istatistikler ile devam edelim

burada hem ortalama istatistiklere, hem de devamlılığı göstermek bakımından toplam kariyer istatistiklerine bakılmış durumda.

kariyer ortalamaları (lebron / jordan):

sayı: 27,1 / 30,1
asist: 7,4 / 5,2
ribaunt: 7,4 / 6,3
top çalma: 1,6 / 2,3
blok: 0,8 / 0,8
top kaybı: 3,5 / 2,7
fg %: 50,4 / 49,7
3 fg %: 34,4 / 32,7
ft %: 73,4 / 83,5

tamamen ortalama istatistiklerde kim önde diye bakarsak jordan 4, lebron 4 kategoride önde yer alıyor. blok konusunda ise eşitlik var. yani genel bir eşitlikten söz edebiliriz. bunlar tamamen ham istatistikler. fakat burada elbette konuya biraz perspektif katmak gerekiyor.

bloklardan bahsedecek olursak, burada ikisi de 0,8 maç başına ortalamaya sahip. fakat sadece rakamdan çıkıp konuya daha derin bakıldığında, jordan'ın daha iyi blokçu olduğunu görebiliyorsunuz. örneğin, bu ikisi arasında hangisi bir sezonda 100 blok sayısını geçti diye sorarsak; jordan'ın 0 / 2 üstünlüğü var. jordan ayrıca birden fazla kez 100 blok sayısını geçen tarihteki tek şutör gard. kendi pozisyonlarında tüm zamanlar toplam blok listesinde neredeler diye baktığımızda ise, jordan tüm zamanlarda 2. iken, lebron 4. sırada. lebron'un 2016 finallerinde tarihe geçen bloğu elbette hafızalarda fakat genel anlamda derinlemesine bakıldığında jordan'ın özellikle kendi pozisyonu için müthiş bir blokçu olduğu görülebiliyor. lebron ise kendi pozisyonu için nba tarihinde jordan kadar özel bir konuma sahip görünmüyor.

ribauntlara geçersek, lebron'un yaklaşık maç başına 1 ribaunt fazla aldığı görülüyor. fakat ilginç bir nokta var ki, jordan'ın kariyer hücum ribaunt ortalaması 1,6 iken lebron'un 1,2. aynı şekilde sezonlara bakarsak, jordan kariyerinde 10 kez bir sezonda 100'den fazla hücum ribaundu alırken, lebron bunu 4 kez yapmış. jordan bir sezonda ortalama 1,5 hücum ribaundu ortalamasını 9 kez geçerken, lebron 3 kez geçmiş. lebron'un kısa forvet oynadığını, 7,62 cm. daha uzun olduğunu ve jordan'dan daha kalıplı olduğunu da buraya eklemiş olalım.

ribaunt konusunda atlanan bir nokta daha var. lebron'un aldığı ribauntların yaklaşık %70'i "uncontested", yani boş ribauntlar. örneğin bir "stat padder" olarak görülen russell westbrook da benzer bir istatistiğe sahip. ki westbrook lebron ile kıyaslandığında daha çok ribaunt ve daha çok ofansif ribaunt alıyor. günümüz oyununda ribauntlar açıkçası özellikle 90'lara göre elbette şişmiş vaziyette çünkü çok daha fazla şut, özellikle de 3 sayılık atış kullanılmakta. aynı zamanda boyalı alan eskisi kadar kalabalık değil ve bu bölgede eskisi gibi bir sertlik mevcut değil. jordan ise boyalı alanı domine eden oyunculara karşı oynadı. dolayısıyla günümüzde ribaunt almanın kolaylaştığı net bir şekilde söylenebilir. bu elbette günümüz yıldızlarının suçu olmamakla beraber, faktörleri daha derinlemesine gözetmek anlamında önemli.

şimdi şut konusuna gelelim. lebron'un kariyeri boyunca kullandığı şutların %36'sı potanın 0-3 feet uzağında gerçekleşmiş durumda. jordan ise bu mesafeden %17,4 oranında atış kullanmış. burada neredeyse %20'lik büyük bir fark söz konusu. böyle net bir farka rağmen, jordan'ın tüm kariyer şut yüzdesi lebron'un sadece %0,7 gerisinde kalmış.

3-10 feet mesafeye bakarsak lebron %12,2, jordan ise %9,2 olarak görünüyor. 10-16 feet mesafeden bakarsak lebron %9,8, jordan ise tam tamına %30. 16 feet ile 3 sayılık mesafe aralığında lebron % 20, jordan %35,4. burada jordan'ın kariyeri boyunca çok daha büyük oranda daha uzak mesafeden şut kullandığı, lebron'un ise oynadığı pozisyon ve fiziksel üstünlüğü bakımından potanın çok daha yakınından şutlarını kullandığını görüyoruz. buna rağmen, kariyer şut yüzdeleri neredeyse aynı.

gelişmiş istatistikler

yukarda bahsedilenler yalnızca ana istatistikler elbette. nba'de biliyorsunuz ki gelişmiş istatistik diyebileceğimiz "advanced stats" de çok önemli bir hale geldi son yıllarda. onlara da bir göz atalım:

(lebron / jordan)

per (player efficiency rating) :27,5 / 27,9
win shares (48 dk.) .234 / .250
box plus minus: 8,94 / 9,22
vorp: .105 / .108

4 gelişmiş hesaplama yöntemine bakıldığında jordan hepsinde önde görünüyor. aynı rakamlara playoff'lardan bakarsak sonuçlar şöyle:
(lebron / jordan)

per (player efficiency rating) :28,3 / 28,6
win shares (48 dk.) .245 / .255
box plus minus: 10,16 / 11,14
vorp: .128 / .138

burada da sonuç değişmiyor. yine bir perspektif katmak gerekirse, michael jordan'ın oynadığı günlerde bu istatistikler icat edilmemişti ve jordan'ın böyle şeylerden haberi dahi yoktu. günümüz oyuncuları ise çok daha fazla istatistiksel bilgiye ve farkındalığa sahipler. jordan döneminde böyle bir konu bile ortada olmamasına karşın, jordan'ın tüm bu hesaplamalarda tüm zamanların en iyisi olması durumu daha da etkileyici kılıyor.

şimdi ise kazanmak/şampiyonluklar bakımından konumuzu ele alalım. bu konuda görüş ayrılıkları mevcut. bir oyuncuyu ele alırken şampiyonluk elbette tek kriter olamaz ki bu analizde de çok daha fazla kriter ele alınmış durumda ve şampiyonluk bunlardan sadece bir tanesi. diğer taraftan oyuncuları kıyaslarken şampiyonluğun hiçbir şey ifade etmediğini savunan bir görüş de var. fakat bu görüş biraz hatalı görünüyor. çünkü hangi spora bakarsanız bakın, sporcunun ya da yer aldığı takımın en önemli gayesi kazanmaktır.

basketbol ise bu konuda eşsiz sporlardan biri. çünkü 5 kişilik bir oyunda 1 oyuncu oyunun iki tarafında da çok büyük fark yaratabiliyor. amerikan futbolu gibi bir sporda örneğin, bir oyuncu oyunun iki tarafına da pek etki edemiyor. ancak basketbolda lebron ve jordan gibi oyuncular hem defans hem de ofansta çok etkili olabilirler ve herhangi bir maçın sonucuna etkileri büyüktür.

jordan'a bakarsak:

6 şampiyonluk
6 kez finaller mvp
2 kez threepeat (tarihte chicago dışında sadece 2 takımın yaptığı bir istatistik)
finallerde 6-0
finallerde hiçbir oyuncu kendisinin önüne geçemedi

lebron'a bakalım:

4 şampiyonluk
4 kez finaller mvp
0 threepeat
finallerde 4-6
10 kez nba finallerine çıktı

lebron'un bir kazanan olmadığını söylemek elbette hayal dünyasında yaşamak demek olur. kendisi artık 4 kez şampiyon bir oyuncu ve 10 kez finallere çıkmış olmak da bir nevi winner olmakla özdeşleştirilebilir. lebron'un gsw takımıyla karşılaşmış olması, 2007'de çok zayıf bir takımla finallerde yer alması gibi etkenler 4-6 finaller istatistiğini direkt etkileyen faktörler.

ancak yine istatistik olarak gidersek, finallerde hangi oyuncu istatistik olarak daha iyi takıma karşı mücadele etti diye bakılırsa, durum şöyle:

finallerdeki rakiplerin ortalama normal sezon galibiyet sayısı (lebron/jordan): 59,8 / 61,2

yani lebron 73-9 yapan gsw ekibine karşı oynamış olsa da, toplam istatistiği çıkardığınızda jordan'ın rakiplerinin normal sezonda ufak farkla daha çok galibiyet aldıkları görülüyor.

jordan'ın 6 kez kazanmasının etkileyici yanı sadece 6'nın 4'ten fazla olması da değil. asıl sebep jordan'ın şampiyonluklara giden yolda çok daha zorlu bir yoldan geçmiş olması. lebron james'in doğu konferansında iken, tartışmalı da olsa nba tarihinin en zayıf gösterilen konferansından finallere yürümüş olması, 10 kez finallere çıkmış olmasının etkileyiciliğinden biraz götürüyor açıkçası. lebron'un doğudan finallere çıktığı dönemde al horford, jeff teague, kyle korver ve paul millsap gibi isimlerin doğu'da all-star seçildiğini de düşünürsek konu biraz daha netlik kazanıyor. bu da elbette asıl güçlü takımlar finallerde karşısına çıktığında kaybetmesini açıklıyor.

50 galibiyet ve üzeri takımlara karşı olan istatistiğe bakıldığında da lebron 19-11 iken, jordan 20-7 olarak görünüyor örneğin. bu istatistiğe 60 galibiyetli takımlara karşı baktığımızda ise lebron 3-4 ve jordan 7-2.

devamlılık kısmına geliyoruz şimdi

lebron 17. sezonunu oynadı ve 1265 maça çıktı. toplamda tarihte bir süper yıldızın sahip olduğu en iyi kariyeri sürdürdüğünü söyleyebiliriz:

34.241 sayı
9.405 ribaunt
9.346 asist
2.015 top çalma
957 blok

jordan ise 15 sezon oynadı ve 1072 maça çıktı:

32.292 sayı
6.672 ribaunt
5.633 asist
2.514 top çalma
893 blok

burada jordan sadece top çalma toplamında önde görünüyor. bu bakımdan lebron'un net şekilde önde olduğunu tartışmasız söyleyebiliriz. jordan 2 kez bırakıp dönmüş olsa da, ki ilki kariyerinin zirvesindeyken yaşandı, bu lebron'un suçu değil.

peki ikisinin de 1072 maç oynadığını varsayıp bu şekilde bir baksak karşımıza çıkan sonuç ne olur? bir bakalım:
(lebron / jordan)

sayı: 29.075 / 32.292
ribaunt: 7.780 / 6.672
asist: 7.552 / 5.633
top çalma: 1.762 / 2.514
blok: 830 / 893
top kaybı: 3.664 / 2.924

böyle bir yaklaşımla mevzuya bakarsak jordan 4 kategoride önde yer alırken, lebron 2 kategoride önde (ribaunt ve asist). buna karşın, devamlılık konusunda lebron galip ve bu konuda tarihin en iyisi olduğunu söyleyebiliriz.

şimdi zirve konusuna geçelim

yani bu oyuncuların kariyerlerinin en iyi versiyonlarını kıyaslayalım. bu kısımda farklı farklı örneklemeler yapılarak hangi oyuncunun zirvesinin ne boyutta olduğunu kıyaslayabiliyoruz. ilk olarak 3 yıllık zirvelerini kıyaslayalım. lebron'un 2011-2014, jordan'ın ise 1991-1993 sezonlarını örnek alalım:
(lebron / jordan)

sayı: 27,0 / 31,4
asist: 6,6 / 5,7
ribaunt: 7,7 / 6,4
top çalma: 1,7 / 2,6
blok: 0,7 / 0,9
top kaybı: 3,3 / 2,5
fg %: 55,5 / 51,7
3 fg %: 38,5 / 32,4
ft %: 75,8 / 84,0

şampiyonluk: 2 / 3
sezon mvp: 2 / 2
finaller mvp: 2 / 3
nba ilk beş: 3 / 3
savunma beşi: 2 / 3

şimdiyse 5 yıllık zirvelerini düşünelim ve aynı kıyası yapalım. lebron için 2012-2016, jordan için 1989-1993'ü alalım:

(lebron / jordan)

sayı: 26,3 / 32,0
asist: 6,8 / 6,3
ribaunt: 7,3 / 6,8
top çalma: 1,6 / 2,7
blok: 0,7 / 0,8
top kaybı: 3,4 / 2,8
fg %: 53,5 / 52,3
3 fg %: 36,1 / 33,4
ft %: 74,3 / 84,4

şampiyonluk: 3 / 3
sezon mvp: 2 / 2
finaller mvp: 3 / 3
nba ilk beş: 5 / 5
savunma beşi: 2 / 5

son olarak daha geniş düşünerek 10 yıllık zirvelerini referans alalım

lebron için 2008-2018, jordan için de 1988 ve 1998 yılları arasını koyalım:

(lebron / jordan)

sayı: 29,2 / 33,3
asist: 7,0 / 6,3
ribaunt: 9,0 / 6,8
top çalma: 1,8 / 2,1
blok: 1,0 / 0,8
top kaybı: 3,6 / 3,0
fg %: 49,9 / 48,8
3 fg %: 33,5 / 33,3
ft %: 74,2 / 82,4

şampiyonluk: 4 / 6
sezon mvp: 4 / 5
finaller mvp: 3 / 6
nba ilk beş: 10 / 10
savunma beşi: 5 / 9
yılın savunmacısı: 0 / 1

zirve konusunda jordan'ın lebron'un önünde olduğu çok net bir şekilde söylenebilir.

şu ana kadar analizdeki her şey istatistik üzerineydi. bu konuda da görüş ayrılıkları var ve bazı kesimlerin istatistikleri bir kenara attığını, daha çok maçları canlı izlemeyi ve o oyuncunun büyüklüğünü sahada görmeyi tercih ettiklerini görebilirsiniz. istatistikler elbette her şeyi anlatmıyor. bu da bir başka bakış açısı ve bu analizin de son parçasını içeriyor.

sahada bu iki oyuncudan hangisini izlemeyi tercih edersiniz sorusuna çoğu kişi net bir yanıt verecektir. ancak bu elbette subjektif bir konu ve bir noktada anlaşılması zor.

söz konusu skor üretmekse, jordan burada büyük bir üstünlüğe sahip. jordan elit seviyede bir orta mesafe şutörü (bu konuda belki de tarihin en iyisi), daha iyi bir serbest atışçı, post bölgesinde de daha iyi haraket eden bir oyuncuydu. aynı zamanda istediği zaman üç sayı tehdidini de kullanabiliyordu. ofansif silahlarına bakmaya devam edersek post bölgesinde ayak oyunu ve fundamental'ı da eksiksizdi. kısacası jordan bu açılardan lebron'la kıyaslanmayacak ölçüde iyiydi.

lebron'u seyrettiğimizde ise çok üst düzey bir saha görüşü, daha yüksek hücum zekası, daha iyi ribauntçu ve defansif anlamda daha çok yönlü bir oyuncu. elbette bir oyuncunun çok yönlü olması onun komple daha iyi oyuncu olduğunun bir göstergesi değil. zira defansif anlamda bakarsak jordan net şekilde hem toplu hem topsuz alanda daha iyi bir savunma oyuncusuydu. bu anlamda defansif zekasının da daha yukarıda olduğu söylenebilir.

iki oyuncuyu da sahada izlemek büyük bir keyif olsa da, jordan'ı canlı seyretmenin adeta bir sanat gösterisi izlemek olduğunu bugüne dek pek çok basketbolsever ifade etmiştir. jordan'ın oyunu eşsiz, pürüzsüz, akıcı ve estetikti.

buna karşın lebron, üstün bir fiziğe rağmen hiçbir zaman bir post oyunu geliştirmedi. ayak oyunu konusunda da jordan ile kıyaslanması mümkün görünmüyor. ofansif anlamda bir imza hareketinin de eksikliği göze çarpıyor. jordan ise nba tarihinde ofansif olarak kobe ile birlikte en çok silaha sahip olan oyuncuydu. genel olarak seyir zevki ve göz testinde jordan'ın galip olduğu söylenebilir.

son temel kategori ise "clutch"

yani topun el yaktığı anlarda ve en büyük arenada gösterilen performans.

playoff'larda yakın giden maçların son kısımlarını aldığımızda şöyle bir şut yüzdesi istatistiği çıkıyor:
(lebron / jordan)

son 24 saniye: %35,7 / %50,0
son 10 saniye: %39,1 / %46,7
son 5 saniye: %38,9 / %45,5

nba finallerindeki maçların son 25 saniyesini kesit olarak aldığımızda ise makas daha da büyüyor:
(lebron / jordan)

7'de 0, %0 / 8'de 4, %50

yine nba finallerinde atılan clutch sayılara bakarsak sonuç şöyle:
(lebron / jordan)

85 sayı, %30,8 / 126 sayı, %46,9

bu iki oyuncunun el yakan anlarda en iyi oynadıkları 5 final serisinde attıkları clutch sayıları baz alırsak da sonuç değişmiyor:
(lebron / jordan)

17/38
15/30
14/23
12/16
9/15

bu iki oyuncunun el yakan anlarda en kötü oynadıkları 3 final serisini seçersek de, el yakan anlarda atılan sayılar şöyle:
(lebron / jordan)

0/4
2/15
3/16

bir playoff sezonunda bu iki oyuncunun son çeyreklerde en çok sayı attıkları yılları kıyaslayalım ve kaçar sayı attıklarına bakalım şimdi de:
(lebron / jordan)

175/188
174/182

playoff sezonunda bir maçın son bölümlerinde en çok sayı attıkları 2 yılı da alsak sonuç yine değişmemekte:
(lebron / jordan)

55/76
48/55

evet, tüm faktörleri masaya yatırdıktan sonra son skorlara bir bakalım ve 7 temel faktörde kim kazanmış bir görelim

bireysel ödüller/başarılar: michael jordan
şampiyonluklar: michael jordan
istatistikler: michael jordan (nereden baktığınıza göre değişebilir)
devamlılık: lebron james
zirve: michael jordan
göz testi: michael jordan
clutch: michael jordan

7 temel faktörün 6'sında michael jordan'ın üstte olduğunu rahatlıkla söyleyebiliriz. istatistiklerde lebron üstün derseniz de skor 5-2 oluyor. bu da jordan'ı halen tarihin en iyi oyuncusu yapmakta ve kendisini lebron'un önünde tutmaktadır. ister objektif ister subjektif bakın;

greatest of all time (g.o.a.t.), yani tüm zamanların en iyisi michael jordan'dır.

bunun değişmesi için lebron kariyerinin kalan birkaç yılında neler yapar, farkı kapatır ve durumu eşitler mi bunu bilmiyoruz. fakat şu anda her konuda michael jordan zirvededir.

LeBron James vs Michael Jordan Kıyaslamasının Galibi Neden Hâlâ Jordan?