Migros veya Carrefour Marka Gıda Ürünlerini Tüketmek Mantıklı mı?
Öncelikle nedir bu Private Label (PL) iş modeli?
private label (pl - özel marka), üretici ile marka üzerinden anlaşma yapılıp üretim hattının bir bakıma kiralanmasıdır. pl üretim çoğunlukla kendi adına üretim tesisi olmayan zincir marketlerin tercih ettiği bir yöntemdir ancak bir üreticinin başka bir üretici ile işbirliği kurması ile de gerçekleştirilebilir.
pl ürünün özellikleri marka sahibi tarafından belirlenir. tasarımı, reçetesi, değerlendirme kriterleri, gerekirse üretim yöntemi, ambalajı, etiket bilgileri, kolisi, paleti, palet dizimi vs. bütün ayrıntıları marka sahibi tarafından üreticiye bildirilir. üreticinin sorumluluğu pl markanın kendi tesislerinde kendi kalite kriterlerine tabi tutularak üretilmesini sağlamaktır. pl marka sahibi zaman zaman üretim ve kalite kriterlerine müdahale edebilir ama genelde bu kısım üreticinin sorumluluğundadır.
marka sahibi üretimi yaptırır, belirli periyotlarda analizlerle kontrollerini sağlar ve yine belirli periyotlarda denetimlerle kalite sürekliliğini garanti altına alır. bazı pl marka denetimleri rutin belge denetimlerinden daha zorlu geçmektedir. marketler adına üretilen pl ürünler için analiz planına göre denetim elemanı raftan ürünü alır, akredite laboratuvarlarda analizler yapılır, sonuçları değerlendirilir, üreticiye maliyeti fatura edilir. sonuçlarda uygunsuz bir bulgu tespit edilirse üretici ciddi yaptırımlarla karşı karşıya kalabilir.
ürünler yan yana hatlarda ya da belki aynı hatlar kullanılarak üretilir, aynı prosedürlere tabi tutulur, aynı kriterlere göre değerlendirilir, aynı ekipler tarafından organize edilir. aynı üretim hattından çıkan ürünler aynı içeriğe sahip olacak diye bir kaide yok tabii ki. maliyet ve beklenti açısından içeriklerde farklılıklar olabilir. genel algı tersi yönünde olsa da pl ürün, üreticinin kendi markasından daha iyi içeriğe de sahip olabilir. etiket okuma alışkanlığının kazanılması bu noktada önemlidir. fiyat farkı marka değerinden mi kaynaklanıyor yoksa dikkate değer bir içerik farklılığı mı var etiketten kolayca anlaşılabilir.
Private Label ürünleri tüketmek mantıklı mı?
yaklaşık 7-8 ay öncesine kadar sektörün en içindeki adamdım. çok iyi firmaların hem üretim departmanlarında hem kalite departmanlarında, hem de arge departmanlarında uzun süreli bir geçmişim var.
bu durum yaklaşık 2 sene kadar öncesine göre çok mantıksızdı çünkü büyük markalar kendi ürünlerine çok önem verirler ve çok titiz davranırlardı. (markalarına zarar gelmemesi adına ve müşterileri kendilerine bağlama adına sadık müşteri oluşturma ve güvenli marka yaratma stratejisi adına.)
paranın para olduğu zamanda ufak bir reçetesel hata sebebiyle 3 milyonluk ve 10 milyonluk ürünleri yeniden işlediğimizi bilirim ki bu durum markaların kendi ürünlerine ne kadar çok değer verdiklerini gösteriyordur.
fakat sektörde de enflasyon çok can yakmaya başladı. eskiden fason üretim yapmayan fabrikalar bile verimli çalışma oranlarını arttırmak ve hatlarının boş kalmaması için bu işlere girmeye başladılar.
fason üretim: kendi fabrikanda başka markaya üretim yapmak.
böyle olunca iyi fabrikalarda fason üretimler yapılmaya başlandı. biraz daha zaman geçince fason üretilen ürünlerin maliyetleri bi tık altta olduğu için satış miktarları arttı ve kaliteleri düşmedi. biraz daha zaman geçince fabrikalar bu fason üretimden pay almak için sıraya girdiler. (çünkü ayakta kalmaya çalışıyorlar.)
bunu fırsat bilen fason üretim yaptıran firmalar da tabii ki fiyat kırmaya başladılar. fabrikaların kar oranları düştü ama en azından işçilik maliyetleri hatları boş kalmadığı için daha makul seviyeye geldi.
tabii bu fason üretimin şartları var. hem fabrikanın kalite biriminden kalite oluru alıyorlar (sanmayın ki her insan bu işi boş veriyor, bu işi hakkıyla yapan sektörde çok değerli insanlar var ve yasa dışı bir şeyin olmasına o fabrikadan maaş alıyorlar diye izin verecek değiller. baktılar artık olmuyor, baskı çok fazla, en kötü sektörü bırakıyorlar benim gibi), hem de fason üretimi yaptıran firmalar da üretim esnasında ve herhangi bilinmeyen bir zamanda fabrikaya denetçi gönderip üretimi ve genel akışı denetliyorlar ve puanlama yapıyorlar.
uygun olmayan durumlarda o fabrikada katiyen üretim yaptırmıyorlar. ve evet kendilerine ait reçeteleri var ve çoğu zaman kaliteli reçete içeriklerine sahipler. o yüzden 2 farklı bölgeden denetimden geçen bir ürünün daha uygun fiyata alınabilmesi nereden bakarsanız bakın tüketicinin lehinedir. hijyenik ve kurallara uygun üretilmiş olma ihtimali daha yüksektir.