Mükemmel Olmayan Şeylerdeki Güzelliği Bulmayı Amaçlayan Japon Anlayışı: Wabi-Sabi
nedir?
wabi kelime anlamı olarak sade şıklık, sabi ise kusurdan zevk almak demek.
wabi-sabi kavramı ise modadan dekarosyona kadar gündelik hayatın pek çok kısmına adapte edilebilen bir hayat felsefesi...
mükemmelik arayışının stres, kaygı, depresyon ve hatta ön yargıya yol açmasından mütevellit wabi-sabi burda bizi duraklamaya ve günlük yaşamlarımızda saklanan nimetlere odaklanmaya ve olayların nasıl olması gerektiğini düşünmekten ziyade, oluş şekillerindeki pozitif yönü görmeye teşvik ediyor.
richard powell, wabi sabi simple adlı kitabında wabi-sabi'yi "karmaşıklığı takdir eden ve kabul eden, aynı zamanda sadeliğe değer veren bir yaşam tarzıdır " diye tanımlıyor ve üç basit gerçekliğin kabul edilmesini öngörüyor. bunlar; hiçbir şey kaybolmaz , hiçbir şey bitmez ve hiçbir şey mükemmel değildir.
zen felsefesinde de wabi-sabiye ulaşmak için 7 temel estetik ilke mevcut
kanso - basitlik
fukinsei - asimetri veya düzensizlik
shibumi - sade güzellik
shizen - iddiasızlık yani doğallık
yugen - ince zarafet
datsuzoku - özgürlük
seijaku - huzur
wabi sabi, japonlara ait iki kelimelik şiirdir
her iki kelimenin anlamındaki zenginliklerden ötürü tanımlaya tanımlaya bitmeyendir.
aşk kelimesinin sözlük anlamı nasıl çaresiz bir tasvirden ibaret kalıyorsa, wabi sabi'yi birkaç cümlede anlatmaya çalışmak da bir deryayı bir kaba sığdırmaya çalışmak olacaktır.
gerek estetik değerler bütünü, gerekse dünya görüşü olarak değerlendirildiğinde birbiriyle iç içe geçmiş bazı kavramlarla ilişkilidir. bunlar; yalınlık, yapmacıklıktan uzak bir doğallık, göze batmayan gizli bir zerafet, aşınmışlık, gelenekselden uzaklık, kurallara/geleneklere bağlı olmayan özgürlük, düzensizlik ve huzuru içerir.
eksik olandaki bütünlük, mükemmel olmayandaki mükemmellik, geçicinin kalıcılığıdır.
tuhaf bir biçimde doğada bizi büyüleyen her ne varsa bu iki kelimelik şiiri anımsatır.
aslında bu anlayış zaman geçtikçe gelen kusurları, hataları güzelliğe ekler
mesela zaman geçtikçe göz çevresindeki kaz ayakları çirkinliği değil yaşanmışlığı ve yaşanacakları tasvir eder.
günümüzde bu felsefeyi benimseyen insanlar sadelik ve basitlikten yana hayatlarını şekillendirirken sahip oldukları eşyaları hatta bunu biraz genişletirsek birlikte oldukları insanları kusurlarıyla beraber kabul edip yaşamlarına devam ediyorlar.
japon işte, ne dersen de akıllı insan.
özetlersek
"wabi-sabi ilkesi karmaşık olmasına ve üzerinde çok tartışılmasına rağmen sadece bitmemiş ya da mükemmel olmayan şeylerdeki özel güzelliği uyandırıyor, en çok da bozulmanın ve geçiciliğin işaretleri oldukları için kusurları. yani wabi-sabi porselen bir vazodaki çatlağın güzelliğine duyulan hassasiyet mesela, ya da düşmüş bir akçaağaç yaprağının solmuş kenarlarına."
kaynak: duygular sözlüğü, acımadan zevklenmeye, tiffany watt smith, türkçesi: hale şirin, kolektif kitap, 2018