nba franchise’ları* genellikle ilk kuruldukları şehrin yapısına, dokusuna, kültürüne uygun isimler almışlardır. mamafih nba (aba, nbl, baa) tarihinde, franchise’ların şehir değiştirmeleri* sık karşılaşılan bir durumdur. bundan dolayı günümüz nba izleyicileri çoğu kez bir nba takımının nickname’inin o şehirle ne alâkası olduğunu veya bir alâkası olup olmadığını bilemeyebilir.

ben de bu entry’de franchiseların isimlerinin varsa öykülerini bulabildiğim ölçüde derleyip anlatmaya çalıştım. bu vesileyle takımların -varsa- eski ev sahibi şehirlerine de selam çakmış oldum.

(kaynakça: çoğunlukla wikipedia.org, nba.com, nbahoopsonline, sportsecyclopedia sayfaları ve nba üzerine yayın yapanlar başta olmak üzere çeşitli web siteleri... entry’de yazılan hiçbir şey copy paste değildir, ayrıca mümkün olduğunca çok kaynaktan doğrulanmıştır, ancak yine de gerçek olmak zorunda değildir)

gelelim alfabetik sırayla takımlarımızın isim anlam ve önemlerine:

atlanta hawks - atlanta şahinleri

franchise ilk olarak 1946’da new york - buffalo’da bisons adıyla kurulur, hemen aynı yıl sezon devam ederken mississippi nehri üzerinde tri-cities olarak geçen molina, rock island ve davenport şehirlerine taşınır. burada adını blackhawks* olarak değiştirir.

blackhawk’ın isim olarak konma sebebine gelirsek, bu tri-cities denen şehirlerin kurulduğu toprakların geçmişte asıl sahipleri ise sauk, fox ve kickapoo kızılderilileriymiş. takıma adını veren black hawk 1800lerin başında sauk kızılderililerinin şefi-lideri olan bir yerel kahraman. önceki cümlede andığım üç kabilenin ortak reisi olarak beyazlara karşı yapılan ve kendi adıyla anılan savaşı yönetmiş.

takıma geri dönersek tekrar, tri-cities’ten sonra 1951’de milwaukee’ye taşınır takım ve bu esnada adını da kısaltarak hawks* yapar. ardından 1955’te st. louis ve 1968’den beridir atlanta yılları.

bundan başka yine 1951’e kadar nba’de hawks adı ile mücadele eden bir başka takım daha varmış, waterloo hawks diye, ancak bunun bildiğimiz atlanta’daki hawks franchise’ı ile bir ilgisi yoktur.

boston celtics - boston keltleri

1946’da kurulan boston celtics nba’in ilk takımlarından olup ne şehir ne de isim değiştirmeden yoluna aynen devam etmektedir.

celtics adını takımın kurucusu walter brown, özellikle 1920’li yıllarda new york’ta faaliyet göstermiş ve döneminde pek popüler olmuş original celtics** basketbol takımından esinlenerek koyar. boston takımının da original celtics gibi bir basketbol ruhu ve geleneğine sahip olmasını ister. aslında takım için düşünülen diğer isimler arasında whirlwinds, olympians ve unicorns da vardır. ancak boston şehri ve civar halkının irlanda kelt köklerine istinaden de celtic(s) adı ayrıca uygun görülür. aynı şekilde takımın logosunda geçen lucky adlı hallederiz kadir tipli çizgi adamsa leprechaun diye bilinen irlanda kökenli bir cindir. denilene göre şans getirirmiş.

charlotte bobcats - charlotte vaşakları

nba’in en yeni takımı. takım 2004’te kurulunca taraftar oylaması sonucu ön plâna çıkan isimlerden yetkililerce en beğenileni bobcats olur. nitekim bobcat, yani vaşak, takımın eyaleti north carolina’da bolca bulunan bir hayvandır. seçilen bu isimle beraber takımın karakterinin de vaşak gibi yırtıcı, savaşçı olması istenir.

isimle ilgili okuduğum bir spekülâsyona göreyse takımın ilk sahibi robert johnson’ın adından yola çıkarak bob’s cats denmek istenmiş aslında (bob, robert’ın kısaltması oluyor). takımın şu anki sahibi ise michael jordan’dır bu arada.

chicago bulls - chicago boğaları

aslında bull, yani boğanın, chicago şehriyle biyolojik bir alâkası yoktur. yalnız şöyle bir durum var; chicago eskilerden amerikan et piyasasının can damarıymış ve pek muhtemelen bulls adı bu durumla ilintili olarak verilmiş.

buna göre sonradan bullets/wizards olacak packers/zephyrs takımını chicago’da tutmak için satın almaya çalışan ancak başarılı olamayan eski basketbolcu dick klein birkaç yıl sonra nba maçlarını yayınlamak isteyen tv kanalı abc’nin de desteğiyle şehre yeni bir franchise kurmak için izin ve kaynak ayarlamayı başarır.

1966’da lige adımını atan takımın isim arayışlarında; klein, chicago’nun o dönemlerde amerika’nın et başkenti olarak bilinmesi ve de bununla beraber takımın maçlarını oynayacağı salonun et depo alanlarına çok yakın olması sebebiyle takıma konulacak isminde bunu çağrıştıracak bişey olmasını ister. klein ilk olarak matadors veya eşanlamlısı toreadors isimlerini düşünür. ancak küçük çocuğunun bu isimleri “bunch of bull” yani “saçmalık” olarak nitelemesinden ilham alan klein takımın adını bull(s) koymaya karar verir.

yine et-isim teorisini destekler şekilde, günümüzde washington wizards franchise’ının 1961’de ilk kurulduğu yer olan chicago’da yukarıda andığımız packers takımının logosu da basketbol topu üzerinde bir boğa resmi şeklindedir.

cleveland cavaliers - cleveland süvarileri

cavalier, fransızca’daki chevalier’nin (şövalye) ing. karşılığı olup kelime anlamı olarak atlı, süvari demektir. bir diğer yan anlamı da kavalyedir. takıma bu ismin konmasının bulabildiğim çok da özel bir anlamı yok aslında. 1970 yılında cleveland nba’e katılacak bir takım kuracakken yerel bir gazete tarafından düzenlenen isim yarışmasında jays, foresters ve presidents ile beraber öne çıkan birkaç isimden biridir. sonuç olarak cavaliers’ın seçilmesinin c(k), l, v harf benzerliği ve kulağa uyumlu gelmesinden daha öte bir sebebi olduğunu sanmıyorum.
bir ihtimal rabbe de sormuş olabilirler tabii…

bu arada kimi kaynaklarda cleveland’ın şanssız tarihine yönelik iç savaştır, ingilizlerdir, kralcılardır, cumhuriyetçilerdir falan bişeyler anlatılıyordu, ama zannederim karizmatik bir anlam giydirme çabasından başka bişey değildi.

dallas mavericks - dallas maverickleri

mel gibson’la jodie foster’ın oynadığı maverick filmini izlemişseniz takımın adının ne anlama geldiğini bileceksiniz. o filmdeki bret maverick* gibi başına buyruk, evi ve ailesi ve de herhangi bir sorumluluğu olmayan tiplere maverick denirmiş. bununla beraber, 94 tarihli bu filmdeki maverick adının 1980’de kurulan nba takımının adıyla bir ilgisi olmadığını sanıyorsanız -benim gibi- yanılıyorsunuz.

şöyle ki; esasen bu maverick filmi amerika’da 57-62 yılları arasında yayınlanmış maverick dizisinin film olarak yeniden çekiminden başka bir şey değilmiş meğer. hatta orijinal dizide bret maverick’i oynayan aktör ise 94 yılındaki filmde bret maverick’in babası zane cooper’ı oynayan aktörmüş aynı zamanda: james garner. (bkz: #3182507)

takımla ilgisine gelince, 1980’de dallas takımı lige katılacağı zaman takımın yatırımcılarından biri de işte bu james garner’dır. bunun medyatik bir getirisi olarak takım için düşünülen wranglers veya express isimlerinin yanında mavericks adı taraftar ısrarıyla sıyrılıverir. yani james garner’ın oynadığı maverick karakteri takıma da ismini vermiş olur böylece…

bu arada takımın aba liginde 2 sezon (1967-69 arası) oynamış houston mavericks ile isim benzerliğinden başka bir ilgisi yoktur.

denver nuggets - denver altın külçeleri

amerikan profesyonel basketbol tarihinde iki farklı denver nuggets vardır. öncelikle bunu bilelim. bunlardan birincisi ve dolayısıyla orijinali nuggets adı altında 1938’den beridir amatör düzeyde mücadele ederken 1948’de şartların olgunlaşmasıyla profesyonelleşip nbl ligine katılmış ve 1949’da farklı liglerin birleşmesiyle kendini nba çatısı altında bulmuş bir takım.

orijinal nuggets takımı altın külçesi anlamına gelen adını colorado eyaletinin meşhur altın madenleri ile bağlantılı olarak almıştır.

bu noktada amerikan tarihine şöyle bir göz atalım: amerika tarihinde altına hücum olarak bilinen dönemler yaşanmıştır. buna göre özellikle 19.yy’da bir bölgede altın bulunduğu ortaya çıktığında fırsat, iş, yaşam arayan insanlar oralara yoğun bir şekilde göç etmişlerdir. bunların en meşhurları kaliforniya, virginia, georgia, carolina ve en nihayetinde colorado’dur. nitekim bizzat denver şehrinin ilk yerleşimi ve kuruluşu da tamamen bu altın arayışının mecburî bir getirisi olarak 1858-59 yıllarına dayanır.

altın olayının denver şehri için anlam ve önemini aktardıktan sonra tekrar nba takımlarımıza geri dönersek, orijinal dediğimiz nuggets takımının profesyonel ligde ömrü ne yazık ki pek uzun olmamıştır. tek yıllık nba serüveninin ardından kapanmıştır.

bugünkü denver nuggets takımının kuruluşu ise 1967 yılına dayanır. ancak ilk yıllardaki ismi nuggets değildir. aslında ilginç olan söz konusu franchise’ın ilk düşünülen şehri de denver değildir. buna göre bir grup yatırımcı kansas city’de takım kurmak niyetiyle kendisi de yeni kurulan aba ligine katılırlar. ancak takım kurma aşamasında kansas city’de maçların oynanacağı uygun bir salon bulunamaması yüzünden sıkıntı yaşanır. bu aşamada eskinin nba yıldızı oyuncusu ve dönemin aba ligi yetkilisi george mikan onlara kansas yerine denver şehrinde konuşlanabileceklerini tavsiye eder. daha iyi bir başka seçenek de olmayınca takımın denver’da kurulmasına ve takım adının da colorado eyaletinin simge kuşu olan larks* olmasına karar verirler. ancak daha denver larks adıyla maç dahi oynamamışken yaşadıkları finansal problemler sonucu yeni bir büyük ortak almak zorunda kalırlar. yeni ortak, kamyon üreticisi bir işadamıdır. onun da ilk icraatı ürettiği rocket serisi kamyonlara istinaden takımın adını denver rockets yapmak olur.

gel zaman git zaman aba ile nba’in birleşmesi söz konusu olunca hâlihazırda nba’de de bir rockets takımı* bulunması sıkıntı yaratır. denver’ın adını değiştirmesi gerekir. bunun için yapılan isim yarışması sonucu artık mazide kalmış olsa da halkın derin sevgi beslediği eski franchise’ın adı ağırlık kazanır. böylece 1974’te takımın yeni ve günümüze kadar gelen adı nuggets olur. nba’e katılım ise 1976 yılında gerçekleşir.

detroit pistons - detroit pistonları

her ne kadar detroit amerika’da otomotiv denince akla gelen ilk şehir olsa da takım piston adını buradan almamıştır. öte yandan takımın bugün detroit’te bulunmasının ise gerçekten de pistonla alâkası vardır.

şöyle ki; takımın ilk kuruluş yeri indiana’nın fort wayne şehridir ve takımın ilk kurucusu da bu şehirde piston üretimi yapan fred zollner diye birisidir. fred amca kendi piston üretimi dışında 1941 yılında basketbol takımını ilk kurduğunda takımın adını da markasına uydurarak fort wayne zollner pistons yapar. 1948’de nba’in bir parçası olurlar ve isimleri fort wayne pistons olarak biraz kısalır.

50’li yıllarda ise zollner işi ve takımı ile ilgili iki sıkıntı yaşamaktadır: birincisi işiyle ilgili olarak indiana’da üretim yapmasına karşın müşterileri ekseriya detroit’tedir. bu da mesafeye bağlı dezavantajlar getirmektedir. ikincisi takımıyla ilgili olarak, fort wayne küçük bir şehir ve nba için küçük bir pazardır. pazarın küçüklüğü ve taraftarın azlığı gibi sebepler yüzünden takımından zarar etmektedir.

aklın yolu zollner’i hem işini hem takımını detroit’e taşımaya yönlendirir. 1957 yılında pistons artık motown city takımıdır ve bu minvalde özünde otomotiv parçası olan takım adının değişmesine de hiç gerek görülmez.

golden state warriors - altın eyalet* savaşçıları

takım ilk olarak 1946’da philadelphia’da kurulup ilk yıllarını bu şehirde geçirir. hatta wilt chamberlain bir maçta 100 sayıyı bu forma altında atar. philly’nin ardından franchise önce 1962’de san francisco’ya sonra 1971’de oakland’a taşınır. burada takımın yer adı kaliforniya eyaletinin lâkabı olan golden state olarak değiştirilir.

warriors adına gelince, denver nuggets örneğine benzer bir şekilde, ta 1920’li yıllarda bir başka philadelphia warriors daha varmış, zamanın liglerinde birkaç sene oynamış. 1946’da şehirde yeni takım kurulunca eskisinin adını koyarlar mamafih bu ismin bulabildiğim özel bir anlamı yok.

yalnız şöyle bir ihtimal olabilir, philadelphia’daki takımın 1946’dan itibaren ilk yıllarında kullanılan logosunda basket topu sektiren bir kızılderili resmi vardır. buna göre warrior, yani savaşçı, adı da bölgede eskiden yerleşik bir kızılderili topluluğunun lâkabı gibi bir şey olabilir…

günümüzün sixers franchise’ıyla bir alâkası yoktur ayrıca.

houston rockets - houston roketleri

houston demek nasa demek, nasa demek apollo demek, apollo demek -tanrı değilse eğer- roket demek. yanlız bunların hiçbiri houston franchise’ının nicki böylece rocket olmuş demek değildir. nasıl detroit’in piston adı detroit’te konmamışsa, houston’ın rocket adı da houston’da değil san diego’da konmuştur.

1967’de kurulan franchise’ın ilk evi san diego’dur. orada takım adının rockets konmasının sebebi ise kimi kaynaklara göre şehrin hareketli/hızlı yaşamına bir dikkat çekme isteği kimi diğer kaynaklara göreyse 60’lı yıllarda san diego’da uzay endüstrisinin büyümesine yönelik bir heyecan işareti. eğer ikinci seçenek doğruysa -ki nba.com’da da yazan bu yönde- bu yönüyle seattle’ın supersonics adına paralel bir hikâye olmuş demektir.

sonuç olarak takım san diego’da çok durmayıp 1971’de houston’a taşınınca eski isim yeni şehre cuk oturuverir :)

indiana pacers - indiana yarış arabaları

1967’de aba ligi için kurulan, 1976’da nba’e katılan takımın pacer adı pace car’dan (safety car da denir) gelir. pace car, türkçesiyle güvenlik aracı, pistlerde yapılan araba yarışlarında güvenlik riski oluşan ve geçme yasağı uygulanan durumlarda piste girip tüm araçların önünde düşük bir tempoyla yarışın rölantide gitmesini sağlayan araçtır.

indiana takımının böyle bir isim seçmesinin nedeni indiana eyaletinin araba yarışlarında önemli bir merkez olması. bu tarz yarışların en önemlilerinden biri olan indy 500 (koşulan toplam mesafe 500 mildir) yarışları 1911’den beridir indiana’da düzenlenmekteymiş.

los angeles clippers - los angeles yelkenlileri

franchise 1970’te ilk kez buffalo’da kurulduğunda adı bravestir. ancak 1978’de önemli bir liman kenti olan san diego’ya taşınınca clippers adını alır. clipper dedikleri şey bir çeşit yelkenlidir. san diego bu clipper denen gemiler için eskiden çok önemli bir limandır. hatta bu clipper türü gemilerin en meşhurlarından biri olan ve amerikan ulusal tarihi yapılar listesinde de yer alan star of india da san diego’da deniz müzesinde bulunur.

aslında şöyle de bir detay var, basketbolda clippers san diego’ya gelen üçüncü franchise olur. bunlardan birincisi 68-71’de şehirde bulunup sonradan houston’a taşınan rockets takımı, ikincisi ise 73-76 arasında faaliyet gösteren aba takımı san diego sails’tir. genel olarak yelkenli anlamına gelen sail(s)’in ardından 2 yıl sonra kente gelen yeni takım braves olan eski adını bir başka yelkenli olan clipper(s)’a çeviriyor. clipper denilen gemi türü ise teknik olarak sail sınıfının çok hızlı ve büyük bir türü. tesadüf müdür, etken midir bilemiyorum..

franchise 1984’te los angeles’ın lakers’tan sonraki ikinci takımı olmayı tercih ederken, clippers adını da aynen korur.

los angeles lakers - los angeles gölcüleri

benim canımın içi biricik takımım. sevgilimden bile önce gelir, hatta hangisi sevgilimdir o bile $aibelidir. neyse efendim, gereksiz gevezeliği bırakıp takımımıza dönersek; lakers adı lake-göl kelimesinden gelir. bu ismin bildiğim kadarıyla içinde bir göl bile bulunmayan los angeles şehriyle organik bir bağı yoktur hâliyle. aslen franchise’ın minneapolis yıllarına dayanır isim hikâyesi.

detroit’in 1946’da kurulup 1 yıl faal kalan gems takımının haklarını satın alan minnesota’lı yatırımcılar 1947’de minneapolis şehrine getirdikleri takımın adını “land of 10000 lakes” lâkabıyla anılan eyaletlerine uygun olacak şekilde lakers koyarlar. (fuzulî bilgi: minnesota eyaletinde kayıtlı 11842 tane göl varmış.)

gel zaman git zaman -pek çok başka franchise’ın hikâyesinde de gördüğümüz gibi- mevcut pazarın küçüklüğü ekonomik sebeplerle takımın daha büyük şehirlere taşınma ihtiyacını/zorunluluğunu getirir. buna göre lakers’ın 1957’de kansas’a taşınmak niyetiyle kansaslılara satılması gündemdeyken son anda minnesota’lı bir işadamı olan bob short devreye girer ve hemşeri hatırıyla beraber takımı mevcut yerinde* devam ettirmek hevesiyle satın alır. ancak onun da minneapolis günlerinin sayılı olduğunu fark etmesi uzun sürmez.

bu süreçte bob short büyük pazar arayışında takımı önceleri chicago veya san francisco’ya taşımak arasında kararsızken, 1958’de new york brooklyn’den gelip los angeles’a yerleşen dodgers beysbol takımının finansal açıdan kısa sürede büyük başarılar elde etmesi üzerine, kendisi de melekler şehrinin potansiyeline kayıtsız kalamaz. böylece, takvim yaprakları 1960 yılının günlerini eksiltirken lakers artık bir los angeles takımı olur. çok iyi de olur güzel iyi olur tamam mı :))

memphis grizzlies - memphis boz ayıları

memphis boz ayılarının da adı için franchise’ın önceki ev sahibine yani vancouver şehrine bakmak lâzım. nba’in kanada’ya doğru genişleme niyetinin bir parçası olarak 1995’te toronto ile vancouver lige katılan iki takımın ev sahipliğini yapacak şehirler olarak uygun bulunur.

aslında vancouver’da kurulacak takımın adı ilk olarak mounties olarak belirlenir. ancak küçük görünümlü büyük bir sorun çıkar ortaya, mounties aynı zamanda kanada ulusal polis teşkilâtının* halk dilindeki lâkabıdır ve de polisler takımın aynı adı kullanmasına şiddetle karşı çıkarlar. bunun üzerine takım yeni isim olarak kanada’nın batısı, kuzeybatısı ve alaska’da yaşayan boz ayı türü olan grizzly’yi benimser.

vancouver grizzlies’in kanada yılları çok uzun sürmez maalesef. vancouver dünyanın en güzel şehirlerinden biri de olsa, güzellik tek başına karın doyurmaz, takım düzenli bir şekilde on milyonlarca dolar zarar eder ve ilerleyen yıllar için iyiye gitme emareleri de göstermez. şehir değişikliği kaçınılmazdır. st. louis, new orleans, las vegas, veya nashville de seçenekler arasındadır, ancak grizzlies’in gitmek istediği asıl şehir tennessee’nin memphis’idir.

ilginç bir nokta grizzlies’ten başka o sıralar charlotte’tan ayrılıp yeni bir şehre gitmek isteyen hornets takımı da nba’e grizzlies ile aynı günde aynı şehre taşınmak için başvurur. ancak neticede nba’in kararı grizzlies lehine olur. 2001’de takım memphis'e taşınır.

memphis takımının isim hikâyesinde atlanmaması gereken bir detay daha vardır. şehirde yeni nba takımı için yerel yönetim tarafından yaptırılan the pyramid adlı arena’nın isim haklarını almayı tasarlayan (nitekim bugün fedexforum olarak geçen arenadır) memphis merkezli fedex firması takımın adının express olarak değiştirilmesi için çaba gösterir (parasıyla tabi). ancak nba yönetimi işin içinde ticarî çağrışım olacak isimlerin takım adı olmasına müsaade etmez. (fort wayne zollner pistons falan 40’lı yıllardaydı, onlar sayılmaz)

miami heat - miami sıcağı

miami’ye bir franchise geleceği kesinleştiği zaman, adettendir, isim yarışması düzenlenir: sharks, barracudas, flamingos, palm trees, beaches, heat, suntan, shade, tornadoes, waves ve floridians gibi öne çıkan isimlerin arasından seçenekler önce heat, waves ve flamingos’a indirgenir. “tabi ki heat olacak” der patron. “miami’yi düşündüğünüzde aklınıza bu gelir çünkü”.

1989’da lige adımını atan heat’ten seneler önce, miami’de floridians diye bir takım da aba liginde oynamıştır 1969-70’te.

milwaukee bucks - milwaukee geyikleri

1968’de franchise kurulduğunda yine bir yarışmayla seçilen bir isim. yarışmayı kazanan amcamız şöyle buyurur: “geyikler canlı, atlet, hızlı ve de çeviktirler”. bir de araba kazanır bu seçimiyle. yine de bu ismin seçilmesinde önemli bir diğer etken de wisconsin eyaletinin geyiklerin önemli bir doğal yaşam alanı olmasıdır.

minnesota timberwolves - minnesota gri kurtları

1989’da nba’e katılacak minnesota takımı için yapılan isim yarışması sonucu iki aday öne çıkar: timberwolves ve polars. şehir meclisinin seçimi timberwolves olur.
bir tür gri kurt olan timberwolf neslinin tükenme tehlikesine karşın koruma altında olup abd’de özellikle minnesota’da bulunur. buna göre minnesota’da yaklaşık 3000 kurt varken, ülkenin diğer eyaletlerinde (alaska hariç) toplam sayıları ancak 1000’e yakındır.

new orleans hornets - new orleans eşekarıları

bu takımın da ilk kuruluşu mevcut şehrinden başkadır. takım 1988’de charlotte’ta kurulur.

ilk kurulduğunda konulan isim charlotte spirit* olur. ancak bu isim resmiyet kazanmadan charlotte halkının isteği ile hornets’a çevrilir. hornets charlotte tarihine çakılan bir selamdır. buna göre 1770’li yıllarda britanya’ya karşı ayaklanan kolonilerin başlattığı amerikan bağımsızlık savaşında britanya kuvvetleri carolina’da beklenmedik bir bozgunla karşılaşırlar. britanyalı komutan içine düştükleri durumu arı kovanına* yakalanmaya benzetir. buradan gelen hornets imajı da zaman içinde carolina’ya yapışır. zaten nba takımından önce charlotte’ta hornets adını kullanan beysbol ve futbol takımları da olmuştur. yalnız franchise’ın kurulduğu yıllarda isim boştadır. böylece spirit’ten vazgeçilir ve takım adı hornets olarak düzenlenir.

2000’li yılların başında ise patron george shinn amcamızın şehirle yaşadığı kan uyuşmazlığı sonucu ayrılma fikri ağır basar. (bunun iki sebebi: 1; shinn’in şehirden takım için -kendisi beş sent ödeme yapmayacak şekilde- yeni bir salon istemesi ve 2; bir cinsel taciz davası yüzünden -suçlu bulunmamışsa da- shinn’in zaten şehirde sevilmiyor ve istenmiyor olması)

memphis grizzlies kısmında da değinmiştik, yeni şehir arayışları içinde memphis, st. louis, new orleans, louisville ve norfolk gibi şehirler düşünülüyorken ilk tercih olan memphis’in 2001’de grizzlies’e kaptırılmasından sonra shinn takımı eskiden de nba franchise’ı bulunan new orleans’a taşımaya karar verir. charlotte’ta geçirilen son bir sezonun ardından sonra 2002’de new orleans yılları başlar. gerçi arada katrina kasırgası sebebiyle oklahoma’da geçirilen bir dönem olmakla beraber şimdi de new orleans günlerinin sayılı olduğu düşünülmekte.

takımla ilgili son bir not daha verelim; hornets new orleans’ın ilk nba takımı değildir. 1974-79 yıllarında şehirde bulunan jazz takımı daha sonra utah’a taşınır ve jazz adını korur. 2002 yılında hornets franchise’ı new orleans’a gelecek olunca utah jazz takım sahibi larry miller, jazz adını new orleans’a geri vermeği teklif eder; belirli bir ücret mukabilinde tabi. ilk etapta hornets patronu shinn de bu fikre sıcak bakar ancak devamı gelmez. bununla ilgili olarak hafızam beni yanıltmıyorsa (hiç ilgili kaynak bulamadım) miller jazz adı için new orleans’tan 20 milyon dolar ister, onlar da bu parayı çok fazla bulurlar…

new jersey nets - new jersey fileleri

nets’in new york ve new jersey arasında gidip gelen bir tarihi vardır. nitekim bu geleneğin bir parçası olarak 2012 veya 2013’te bir kez daha new york’a (brooklyn) taşınacaktır. 1967’de aba ligi için bir new york takımı olması amacıyla kurulurken takımın ilk adı new york americans olarak belirlenir. ancak new york’un nba takımı olan knicks’in de baltalamalarıyla (pazarı bölüşmek istemezler haklı olarak) takım maç yapacak bir saha bulamaz bir türlü.

sonunda çareyi new jersey sınırları içinde kalan bir salonda oynamakta bulurlar. takım adı da new jersey americans olur böylelikle. new jersey’de geçen ilk yılın sonunda trajikomik bir durumla karşılaşırlar. playoffa kalan takım normal sezon maçlarını oynadıkları salonun başka takım ve aktiviteler için çok önceden tutulmuş olmasıyla açıkta kalır. son dakika çözümü new york sınırları içinde kalan long island’da bulunan bir salon olur.

sonraki sezon takım new jersey’e geri dönmeyip long island’da devam etmeği yeğler. ve takımın adını da beysbol takımı new york mets ve amerikan futbolu takımı new york jets’e kafiyeli olacak şekilde new york nets yaparlar. nets aynı zamanda basketbol oyunu için de kullanılan bir tabirdir, zira net, yani file, çemberin bir parçasıdır.

aba yılları sonunda nba’e geçiş yapılan 1976 yılında işler çok kötü gider ve aynı şehrin diğer takımının* gölgesinde kalırlar. takım sahibi sonraki yaz takımı yeniden new jersey’ye taşımaya karar verirken nets adı değişmez…

new york knicks (knickerbockers) - new york paçalıdonları*

nba’in ilk takımlarından olup, celtics ile beraber ligin ilk dönemlerinden gelip isim, şehir veya lig değiştirmeden günümüze kadar gelen iki takımdan biridir. celtics gibi knicks’in de kuruluşu 1946 yılındadır.

takımın tam adı new york knickerbockers’dır. knicks, knickerbockers’ın kısaltmasıdır. knickerbocker(s) ise sözlüğe göre 1. golf pantolonu 2. new york’un yerlisi anlamına geliyormuş.

ismin tarihin derinliklerinden gelen hikâyesini de anlatalım tam olsun: 1600’lü yılların başında avrupa’dan gelen hollandalı göçmenler günümüzde manhattan’a denk gelen yerde new york şehrinin temellerini atar. adına da new amsterdam derler yeni yerleşim yerlerinin. ingilizler göz diker bölgeye bir zaman sonra 1600’lü yıllar boyunca hollandalılar ve ingilizler arasında birkaç kez el değiştiren bölge en sonunda ingilizlere kalır. adı da en son new york olur ve öyle kalır. (hatta pink martini’nin new amsterdam diye bir şarkısı vardır, new amsterdam was her name before she was new york… diye)

şehrin ilk kurucusu hollandalı göçmenler dedik, işte bu arkadaşlarımız knickerbocker denen (veya felemenkçeye uygun olarak knikkerbakker) -aynı zamanda günümüzde golf pantolonu olarak kullanılan- diz hizasında biten uzun şort tarzı giysileri ile de meşhurlarmış. (gerçi pantolon diyorlar ama internette aratıp resimlerine şöyle bir göz atarsanız basbayağı şener şen işi paçalı dona benzediğini göreceksiniz.)

velhâsıl 1800’lerin başında new yorklu yazar irving washington, diedrich knickerbocker mahlâsıyla hayalî bir hollandalı tarihçi gazeteci imajı yaratır ve bu isimle gazetede yazılar yazar. sonradan new york tarihi adlı kitabını da diedrich knickerbocker mahlâsıyla yayınlar. bu dönemde yazarın yazıları ve karakteri çok meşhur olur ve böylece knickerbocker (soy)adı zamanla new york’un hollandalı kökenine gönderme yaparak doğma büyüme new york’lulara takılan bir lâkap olur. yine aynı knickerbocker karakteri zaman içinde father knickerbocker adıyla doğrudan new york’la eşleştirilen bir karikatür malzemesi olur (abd’ye sam amca demek gibi)

o kadar ki, bugünkü knicks’in ilk kurulduğu yıldan neredeyse 1 asır önce, new york knickerbockers adlı bir başka takım daha vardır ki bu takım organizasyon yapısıyla amerikanın tam bir kulüp sayılan ilk beysbol takımıdır.

1946’ya gelirsek tekrar, new york’ta kurulan basket takımına knickerbockers adını kulüp kurucusu ned irish verir. sonradan isim kısaca knicks olarak yerleşir ve bilinir.

oklahoma city thunder - oklahoma city fırtınası

oklahoma city’deki nba franchise’ının buraya gelişinin iki farklı hikâyesi vardır.

birincisi 2005 yazında amerika’nın güney kıyılarını vuran katrina kasırgasının new orleans şehrini harabeye çevirmesi ve şehrin hornets takımının new orleans toparlanana kadar oklahoma’da misafir edilmesi. nitekim şüphelere karşın bu süreç boyunca oklahoma nba’e çok iyi bir ev sahibi olacağını gösterir. o günlerde david stern oklahoma’nın kendine ait bir franchise’a ev sahipliği yapabileceği konusunda ikna olmuştur bile.

ikinci hikâye ise seattle’ın supersonics takımının şehirle olan şiddetli geçimsizliğidir. takım sahibi şehirden daha iyi bir salon isterken, şehir meclisi buna yanaşmaz. bunun üzerine takım sahibi takımı* -hornets’ı 1 sezon ağırladıktan sonra nba’e iştahlanan- oklahoma’lı yatırımcılara satar. her ne kadar ilk etapta takımın seattle’da tutulacağı falan dile getirilse de gerçek niyet o değildir.

velhâsıl kavgalı bir boşanma sürecinde taraflar (seattle şehri ve franchise) şu şartlarda anlaşırlar: takım oklahoma’ya taşınacaktır ancak supersonics adı, renkleri, logosu, maskotu vs. yeni bir franchise kurulması ihtimaline karşı seattle’da kalacaktır. buna karşın franchise’ın tarihi (şampiyonluklar, dereceler, oyuncular, emekli edilen formalar vs.) oklahoma’nın olacaktır; ancak seattle’da expansion olarak yeni bir franchise kurulursa supersonics tarihi iki takım tarafından paylaşılacaktır. ha eğer seattle’a mevcut bir franchise taşınarak gelirse o zaman supersonics tarihi sadece oklahoma’nın olacaktır. hepsinden başka takım seattle şehrine 45 (5 yıl içinde yeni takım kurulmazsa veya gelmezse + 30) milyon usd taşınma tazminatı ödeyecektir. (tazminat ödeme sebebi; takımın seattle'daki salonla kira sözleşmesinin devam etmesinden dolayı şehrin taşınmaya itiraz etmesi, bu yüzden açılan davadan şehrin kaybını karşılamaya yönelik tazminat kararı çıkması)

böylece 2008’de oklahoma city’ye taşınan takım bison, marshalls, wind, energy, barons gibi diğer seçeneklere karşın thunder adını benimser. bu seçime iki sebep olarak; 1) oklahoma’nın çok şiddetli rüzgârlarıyla bilinen bir bölge olması ve 2) tarihte oklahoma merkezli -çeşitli savaşlarda yararlılık göstermiş- piyade birliğinin lâkabının thunderbirds olması, gösterilir.

supersonics isim haklarının seattle’da mahfuz olduğunu söylemiştik; bu ismin hikâyesine gelince: 1960’lı yıllarda boeing firması seattle’da concorde benzeri supersonic adı verilecek uçaklar yapmak için girişimlerde bulunur, tesisler falan kurulur. ancak proje bir şekilde hayata geçirilmez. 1967’de lige giriş yapan seattle takımı için isim arayışında o yıllarda bölgede büyük heyecan yaratmış uçak projesinden gelen supersonic adı ağır basar. kısaca sonics denir sonraları…

orlando magic - orlando büyüsü

orlando’ya bir nba takımı getirmeye talip olan işadamı jim hewitt, nba yönetiminin karar vermesinden aylar önce nedense takım isminın hazırda bulunmasını ister. yapılan isim yarışmasında heat, tropics, juice ve magic adları öne çıkar. ancak aralarında hemen bir seçim yapılmaz.

aynı zamanlarda hewitt -onaylanırsa eğer- takımın genel menajeri olması için eski sixers gm’i pat williams ile görüşmektedir. o günlerde orlando’da müstakbel takım kurmaylarının toplantısında bulunan williams’ı ziyarete philadelphia’dan 7 yaşındaki kızı karen gelir. kısa orlando tatili sonrası philly’ye geri dönmek için havaalanına giderken karen babasına şöyle der: ‘ı really like this place. this place is like magic’* kızının orlando şehri ile ilgili yorumunu komiteye ileten williams magic isminin seçilmesini sağlamış olur böylece.

orlando’dan birkaç ay sonra bir diğer yeni florida takımı olacak miami ise heat adını seçer. yine de orlando’nun lige aktif olarak dahil olması miami’den bir sezon sonra yani 1989’dan itibaren olur.

philadelphia 76ers - philadelphia yetmişaltılıları

syracuse nationals adıyla ligin ilk takımlarından biri olarak 1946’dan bu yana faal olan takım, warriors’ın karşı kıyılara uçuşundan 1 yıl sonra 1963’te philadelphia’ya taşınır. yeni isim arayışındaki philadelphia yarışma sonucu 76ers adını benimser. bu philadelphia’da imzalanmış amerikan bağımsızlık bildirgesinin tarih yılı olan 1776’ya bir göndermedir. philadelphia’dan önce buna benzer bir isim mantığına 1946’da kurulmuş amerikan futbolu takımı san francisco 49ers’ta da rastlanır.

phoenix suns - phoenix güneşleri

arizona takımı phoenix 1968’de lige adımını atarken, pazarı nba için elverişsiz bulup burun kıvıran çok olur. ama gelin görün ki daha elverişli görünen kimi başka pazarların aksine kapanmadan, taşınmadan devam ediyorlar. hem de cimri patron sarver'a rağmen..

isim yine bir yarışmayla seçilmiş. anılan diğer aday isimler arasında scorpions, rattlers, thunderbirds, wranglers, mavericks, mustangs ve cougars da varmış. neden suns olmuş derseniz (bkz: çöl).

portland trailblazers - portland öncüleri

1970 yılında lige adımını atan portland takımına isim seçmek için yapılan yarışmada öncü demek olan pioneers adı baskın çıkar. ancak bu isim hâlihazırda yerel lewis and clark college okulunun takım adı olduğu için uygun değildir.

buna göre portland, amerika’da bulunduğu kuzeybatı bölgesinin ilk kurulan şehirlerinden biridir. şehrin kuruluş yılı her ne kadar 1845 diye yazılmışsa da esasen bu toprakların bilinen ilk yerleşimcileri yukarıdaki koleje de adını veren ve bölgeye ilk kez 1804 yılında ayak basmış olan meriwether lewis ve william clark adlı iki muhterem amcaymış. işbu sebepten isimleri bir okula verilip okul takımına da unvanları lâyık görülmüş: (bkz: pioneer/#4225165)

tekrar takımımıza geri dönersek pioneer ismi uygun olmayınca hemen hemen eşanlamlısı sayılabilecek ve öncü, yol açan, çığır açan gibi anlamları olan trail blazers adı konmuş takıma. kısaca blazers diye de geçer, ancak bunun blazer ceketlerde bir alâkası yoktur.

sacramento kings - sacramento kralları

takımın kuruluşu esasen 1920’li yıllara kadar dayandırılabilir. çünkü franchise’ın 1945 tarihli başlangıç noktası olarak kabul edilen rochester royals takımı aslında 20’lerden beri faaliyet gösteren rochester seagrams (sonradan rochester pros) basketbol takımının nbl’e katılmak için yeniden yapılandırılmasından başka bişey değildir.

1945’te takım (yeniden) kurulurken pros adı yerine daha farklı bir isim arayışı olur. gazete aracılığıyla yapılan isim yarışması sonucu rochester adıyla kafiyeli duran royals adı tercih edilir. takım 1957’de cincinnati’ye taşınırken de royals adı korunur. ancak 1972’de franchise bu kez kansas city ve ohama ortak ev sahipliğine taşınırken adını değiştirmek zorunda kalır. zira tesadüfe bakın ki 1969’da kurulan kansas city’nin beysbol takımının da adı royals olarak konmuştur.

yeni isim tercihi, anlam olarak eskisiyle harf benzerliği açısından ise kansas’la uyumlu olan kings olur. 1975’te omaha devreden çıkar. kansas city 1985’e kadar kings’e tek başına ev sahipliği yapar. ancak o yıllarda takımın genel performansının beklentilerin altında kalması, taraftar ilgisinin kansas city’nin diğer spor takımlarına yönelmesine sebep olunca, finansal açıdan pazarı daralan franchise 1985’te sacramento’ya taşınır.

bugün hâlâ sacramento’da bulunan takımın yeniden başka bir şehre taşınması ise takımın şimdiki sahipleri maloof ailesinin ciddi ciddi gündemindedir. bakalım zaman kings takımı için ne getirecek.

san antonio spurs - san antonio mahmuzları

1967’de dallas’ta aba ligi için bir takım kurulacağı zaman ilgili yatırımcılar konuyu görüşmek üzere chaparral club adlı bir restoranda yemektedirler. chaparral dedikleri road runner türevi hızıyla meşhur ve de sempatik görünüşlü bir kuştur. peçete üzerinde chaparral resmini fark eden yatırımcılar bunun isim logo ve maskot olarak güzel duracağını düşünürler. takımın adı dallas chaparrals olur.

ancak takip eden yıllarda takımın cimri sahipleri para harcamaktan düzenli olarak kaçınınca (bir cuban değiller tabi) para kazandıracak kadro yapısını da sağlayamazlar bir türlü. 1973’te dallas’lılar takımı satmak, san antonio’lular ise almak ister.

san antonio’da yeni patronlar takımın texas’a uygun westernvari bir ismi olmasını isterler. ilk etapta san antonio gunslingers* düşünülür isim olarak, fakat sonradan spurs’e karar verilir. 

seattle supersonics. seattle süpersonikleri

oklahoma city thunder isim hikâyesine bakınız.

toronto raptors - toronto dinozorları

1995’te kanada’ya açılan nba’in 2 yeni takım için ev sahibi şehirler olarak vancouver’la birlikte bir diğer seçimi de toronto olur. bu ulusal basketbol liginin toronto’ya ilk gelişi değildir, 1946’da nba öncesi baa liginde bir sezon mücadele etmiş toronto huskies takımı da yazılıdır lig tarihinde.

toronto takımı şehrin eski takımı huskies’in adını yeniden koymayı düşünürse de bir tür soğuk iklim kurt-köpeği olan husky’nin birkaç sene önce lige katılan minnesota’nın timberwolf’una olan benzerliği yetkilileri yeni bir isim arayışına iter.

yapılan isim yarışması sonucu seçilen raptor, velociraptor adlı bir dinozor türünün kısa adıdır. dinozorların toronto şehriyle bir ilgisi yoktur aslında ama ismin seçildiği zamanlarda jurassic park filmi çok revaçtadır. aynı isim yarışmasında raptor’dan başka son elemeye kalan diğer isimler: beavers, bobcats, dragons, grizzlies (ki sonradan bunu vancouver seçer), hogs (toronto şehrini lâkabı: hogtown’mış), scorpions, t-rex (bu da dinozor esintisi), tarantulas ve terriers’tir.

utah jazz - utah cazı

jazz müzikle pek ilgisi olmayan utah eyaleti için de ismin kökenini franchise’ın ilk kurulduğu topraklarda arayacaz: new orleans’ta.

1974’te new orleans’a bir nba takımı kurulacaktır. bunun için yapılan isim yarışmasında dukes, crescents, pilots, cajuns, blues, deltas ve knights alternatifleri arasından sıyrılan jazz adı seçilir. zira new orleans şehri jazz müziğinin hem doğum yeri hem de merkezi olarak kabul edilir.

mamafih, new orleans yılları çok uzun sürmez takımın. 1979’da salt lake city’ye taşınır. utah jazz olarak da kulağa hoş gelince isim, değiştirilmeden öylece kalır. (ayrıca new orleans isim hikâyesinin son paragrafına bakınız)

washington wizards - washington büyücüleri

pek çok kez şehir ve isim değiştiren bir franchise. ilk olarak 1961’de chicago’da packers* adıyla kurulur. packers muhtemelen -chicago bulls adında da bahsetmiştik- şehrin et piyasasından gelen bir isimdi. ambalâjcılar diye takım ismi -sektörel düzeyde halı saha lig maçları yapmıyorsanız şayet- kulağa pek hoş gelmiyor hâliyle, nitekim bir yıl sonra isim chicago zephyrs olarak değiştirilir. chicago, amerika’da özellikle windy city yani rüzgârlı şehir olarak bilinip, zephyr de batı rüzgârı demektir.

franchise chicago’da packers ve zephyrs adlarıyla geçirilen 2 başarısız ve sönük sezonun ardından 1963’te baltimore’a taşınır. burada adını bullets* olarak değiştirir. yeni ismin bu şekilde tercih edilmesinin 2 sebebi vardır; birincisi baltimore’un 1947-54 arasında ligde oynamış eski takımının da adı bullets’tır -ki muhtemelen harf uyumuna bağlı seçilmiş bir isimdir- ve ikincisi takımın maçlarını yapacağı salonun eskiden cephanelik olarak kullanılan bir bina olmasıdır.

10 yıl sonra 1973’te aynı eyalet içinde -hatta hemen hemen aynı metropol dâhilinde- bir yer değişikliği yapar takım, washington dc’ye geçer. ilk sezon capitol bullets adıyla, hemen sonraki sezondan itibarense washington bullets adıyla devam eder mücadelesine.

1995’te takım patronu abe pollin* yakın arkadaşı yitzhak rabin’in öldürülmesi ve ek olarak 90’lı yıllar içinde dc'nin suç oranları ve silâh kullanımındaki artıştan da rahatsızlık duyarak* takımın adını şiddeti veya silâhı çağrıştırmayacak şekilde değiştireceğini açıklar. isim yarışmasında sona kalan dragons, express, stallions, sea dogs ve wizards seçenekleri arasında nihaî karar washington adıyla harf uyumuna da sahip wizards olur.

---