NBA'in En Köklü Takımlarından Boston Celtics'in Detaylı Tarihçesi
boston celtics, boston keltikleri; 6 haziran 1946 tarihinde kurulan, nba’in en eski ve en köklü takımlarından birisidir. iç açıcı bir yeşilin ve beyazın hakim olduğu logosu, forması ve daha bir çok şeyiyle birlikte boston şehrini nba’de temsil eden bir takımdır. kuruluşu itibarıyla oynadığı organizasyondan daha eskidir. tabii nba’in de en eski takımlarından birisidir. toplamda kazandığı 17 şampiyonluk ile aktif olarak nba tarihinde en fazla şampiyonluğu bulunan takımdır. sizlere tutkunu olduğum, kendimi bildim bileli taraftarı olduğum bu kulübün, kültürün tarihini elimden geldiğince anlatmak istiyorum.
takımın kurulacağı zaman, bir isim ve logo düşünülür. tabii bu kurulacak takım şehri temsil edeceği için, bu logo ve ismin de şehrin kökenlerini temsil edecek bir şey olması gerektiği düşünülür. boston şehrinin hâlâ çoğunluğunu oluşturan irlanda kökenli amerikalıları temsil etmek amaçlı “keltler” kelimesinden türemiş “keltikler” yani “celtics” kelimesi uygun görülmüş boston isminin arkasına. boston celtics isminde mutabık olunduktan sonra ise logo olarak da yine irlanda kültüründen gelen leprikon isimli bir mitolojik karakter seçilmiştir. kökenleri irlanda mitolojisi'ne dayanan bu varlığın yeşil giyinen, ayakkabıcılıkla uğraşan küçük vücutlu cinler olduğuna inanılır. boston celtics, nba’in doğu konferansı'nın atlantik grubu'na üye olan bir takımdır. 1946’da bba’in takımı olarak basketbol oynamaya başlar. 1949-50 sezonuna kadar 3 yıl boyunca bba’de boy gösteren celtics, sezonları sırasıyla 5., 3. ve 5. bitirerek hiç şampiyonluk yaşayamadan nba’e geçer. nba’e girdikleri ilk sezon da kötü geçer. doğu yakası’ndaki gruplarını 22-46’lık bir galibiyet oranıyla 6. olarak sonuncu bitirirler. bu sezondan sonra arka arkaya iki sefer nba konferans yarı finali’nde elenen, ardından da 3 kere üst üste nba konferans finali’nde elenen boston celtics yavaş yavaş başarıya ulaşacağını hissettiriyordu.
1950'ler, ilk şampiyonluk!
ilk şampiyonluğun geldiği yıla gidecek olursak. 1956-1957 sezonuydu, boston celtics normal sezonu 44 galibiyet 28 mağlubiyet ile bitirmişti. o sezon nba, 8 takımla oynanan bir ligdi. o sezon mvp ödülü de yılın çaylağı ödülü de boston celtics’li oyunculara gitmişti. mvp ödülünü bob cousy alırken, yılın çaylağı ödülüne de tom heinsohn layık görüldü. 1956-57 nba finalleri boston celtics ile st. louis hawks arasında oynandı. 7. maça uzayan seriyi 4-3 ile boston celtics kazandı ve tarihindeki ilk şampiyonluğu müzesine götürdü. 7. maçta, bill russell bir çaylak olarak “bir nba final maçında en fazla ribaund alma” rekorunu 32 ribaund ile kırdı. ayrıca seri boyunca tutturduğu 22.9 ribaund ortalamasıyla da yine bir çaylak rekoru kırdı. bir sonraki sezon yine nba finalleri'ne çıkan ve tekrardan st. louis hawks ile karşılaşan celtics, bu sefer 4-2 ile hawks’a boyun eğdi. ancak bu, 1958-59 sezonu ile birlikte gelmeye başlayacak olan seri nba şampiyonlukları arasına girmiş ufak bir talihsizlikten ibaretti sadece.
1960'lar, celtics hanedanlığı!
boston celtics, 1957-58 sezonunda kaybettikleri finalden sonra 1958-59 ila 1965-66 sezonları arasında arka arkaya tam 8 defa şampiyon oldu. normal sezonda en düşük galibiyet oranı 52-20 (1958-59 sezonu), en yüksek galibiyet oranı ise 62-18 (1964-65 sezonu) olarak arka arkaya 10 kez nba finaline çıktı boston celtics. st. louis hawks’ı 4-2 ile eleyerek 1959 nba finali'ne çıkan minneapolis lakers, finalde 4-0 ile boston celtics’e süpürüldü. boston celtics, 3 kez final oynayan ve bunların 2 tanesini kazanan bir takımdı artık. 1960 ve 1961 nba finallerinde arka arkaya 2 kez daha st. louis hawks’ı yenen boston celtics, 1962’de artık ismi değişmiş olan los angeles lakers ile bir final daha oynadı. boston celtics ve los angeles lakers rekabetinin yavaş yavaş oluşmaya başladığı bu dönemde 7. maça uzayan nba finalini boston celtics kazandı. 1963 nba finali’nde bir kere daha los angeles lakers ile eşleşen celtics, bu seriyi de 4-2 ile geçti. 1960’ların en dominant ve durdurulamaz takımı olan boston celtics, önüne gelen takımı darmaduman ederek arka arkaya bitmek bilmeyen bir şampiyonluk serisi yapıyordu. 1964’te san francisco’yu, 1965 ve 1966’da arka arkaya 2 kere daha los angeles lakers’ı yenen boston celtics; 1966’nın sonunda arka arkaya 8 defa ve toplamda 9 defa nba şampiyonu olmuş bir takımdı. 1966 nba finali’nin 7. maçı td garden’da oynandı. maçı 95-93 kazanan celtics, seriyi 4-3 yaptı ve arkaya arkaya 8. şampiyonluğunu kendi salonunda, kendi seyircisi önünde kazandı. tabii ki bu şampiyonlukların gelmesinde john havlicek gibi isimlerin de etkisi olsa da şüphesiz en fazla yararı sağlayan isim bill russell idi. 1957-1958 sezonundan 1966-1967 sezonuna kadar hiç aralıksız boston celtics takımının, galibiyetlere en fazla yarar sağlayan oyuncusu oldu.
bahsetmiştik, boston celtics ve los angeles lakers rekabeti nba’in en köklü ve en büyük rekabetidir. nba’in kurulduğu dönemlerden beri gelen bu rekabet, aslında bir yandan da oyuncuların taşıdığı rekabetlerden de faydalanır. bill russell ve wilt chamberlain, magic johnson ve bill russell, belki kobe bryant ve paul pierce gibi isimlerin rekabetleri bu takımların da rekabetlerini etkilemiştir muhakkak. bill russell, oynadığı dönemde wilt chamberlain ile çok karşılaştırılırdı. nba’deki çoğu rekorun hâlâ sahibi olan wilt chamberlain, o dönemin en dominant oyuncusu olsa bile bill russell yüzünden kariyerinde kazanabileceğinden çok daha az şampiyonlukla yetinmek zorunda kalmıştır. wilt chamberlain toplamda 2 kez nba şampiyonu olmuştur ki bunların bir tanesi de bill russell basketbolu bıraktıktan sonra 1972 senesinde gerçekleşmiştir. 1967'de aldığı ilk şampiyonluk ise los angeles lakers formasıyla değil, philadeplhia 76ers formasıyladır. wilt chamberlain, boston celtics’in şampiyon olduğu yıllarda bile istatistikleri darmaduman etmiş, mvp ödülleri kazanmış ama sadece 2 kere şampiyon olabilmiştir. ayrıca wilt chamberlain’in ilk şampiyonluğunu elde ettiği 1967 sezonundaysa rakibi boston celtics olamamıştır. aynı konferansta bulunmamızdan dolayı o sene 1967 nba doğu finalleri'nde karşılaştığımız maçta philadelphia 76ers bizi 4-1 ile geçerek nba finaline yükselmiştir.
boston celtics’in efsane koçu red auerbach ve boston celtics’in efsane pivotu, bir nba efsanesi, nba’de 11 yüzük ile tüm zamanların en fazla şampiyon olmuş oyuncusu bill russell; 1966 finallerini kazandıktan hemen sonra aynı karede bir fotoğrafta:
boston celtics’in, nba’de geçirdiği altın yılları artık yavaş yavaş bitmekteydi. 8 yıl arka arkaya şampiyon olduktan sonra 1966-67 sezonunda 1967 nba doğu konferans finalleri'nde 4-1 ile philadelphia 76ers’a geçilen boston celtics, o yıl final oynayamamıştır. arka arkaya 10 yıl boyunca nba finallerine ambargo koyan ve bu finallerin de 9 tanesini kazanan boston celtics olmadan bir final gerçekleşmiştir nihayetinde. ancak hemen sonraki 2 sezonda tekrardan finallere çıkan ve çıktığı 2 finali de kazanan boston celtics muazzam bir çağı da 1968-69 yılındaki şampiyonluğu ile birlikte kapatmıştır. nba tarihinde hiçbir takımın gerçekleştiremediği ve bu saatten sonra da gerçekleştirmesinin imkansıza yakın olduğu bir istatistiğe imza atmıştır boston celtics takımı. toplam 13 sezonda 12 kez nba finali oynamış ve 11 kez şampiyon olmuştur. ayrıca bu nba şampiyonluklarının 8 tanesiyse arka arkaya gelen şampiyonluklardır. gerçekten 1960, nba tarihinin görmediği bir dominasyon ile boston celtics başarılarıyla dolu bir 10 yıl olarak geçmiştir.
1970’ler, durulma!
50’lerin sonunda başlayan ve 60’ların sonuna kadar süren boston celtics fırtınası nihayetinde sönmüştü. 1969-70 sezonu itibarıyla 14 takımla, hemen sonraki sezondan sonra başlayarak da 17 takımla oynanmaya başlayan nba artık çok daha çekişmeli bir yer haline gelmiştir. 1968-69 sezonunda nba şampiyonu olarak koçluğu da oyunculuğu da bırakan bill russell’ın yerine bir başka boston celtics efsanesi olan tom heinsohn gelmişti. 1977-78 sezonu sonuna kadar heinsohn yönetiminde kalan boston celtics, bu dönemler içinde 4 kez nba doğu finali’nde elenmiş, 2 kez nba finali görmüş ve çıktığı 2 finalin de tamamını kazanmıştır. boston celtics, şu ana kadar çıktığı tüm finalleri kazanarak da 13’te 13 gibi muazzam bir istatistik elde etmiştir. %100 nba finali başarısı ile oynayan takım; 70’leri 60’lar kadar hızlı geçiremese de yine de adından söz ettirmiştir. zaten o döneme baktığımızda 1970’lerde herhangi bir takımın ligi alıp götürdüğünü göremiyoruz. 1970’lerde hiçbir takım arka arkaya 2 kere şampiyonluk yaşayamıyor. ayrıca boston celtics, 1970’lerde bir başka kulüp başarısına imza atıyor. 1972-1973 sezonunda boston celtics, oynadığı 82 maçta 68-14 gibi bir galibiyet oranı yakalayarak kulüp rekoru kırıyor. bu oran, boston celtics’in hâlâ 1 sezonda en fazla maç kazandığı yıl olarak tarihteki yerini korumaktadır. ancak böyle efsanevi bir sezon maalesef şampiyonlukla taçlanamamış, o sezon konferansı en yakın rakibi (ve o sezon sonunda şampiyon olacak) new york knicks’in tam 11 galibiyet üstünde bitirmiş olsa bile new york knicks’e 1973 nba doğu finalleri’nde 4-3 ile geçilerek elenmiştir. zaten o sezon doğudan nba finaline çıkan new york knicks, finalde los angeles lakers’ı 4-1 ile geçerek şampiyon olmuştur. 70’leri kapatmadan önce boston celtics’in şampiyon olduğu sezonları değerlendirecek olursak: 1973-74 ve 1975-76 yıllarında 2 defa daha şampiyon olan celtics, 1974 finalinde milwaukee bucks’ı, 1976 finalinde ise daha tarihinde ilk kez nba finali oynayan 1968 kuruluşlu phoenix suns’ı yenerek bu unvanları kazanmıştır.
1980’ler, show time vs. boston celtics!
1980’ler, los angeles lakers’ın takım olarak çok ünlü olduğu bir dönemdi. magic johnson ve kareem abdul jabbar ile başlayan showtime takımını burada izledik. fastbreak ya da run-and-gun denebilecek, hızlı ve hücuma dönük basketbol oynayan los angeles lakers’ın rakibi yine doğu yakasından boston celtics’ti. kaan kural, "hastasıyım bu oyunun" isimli kitabında bu showtime vs. boston celtics rekabetini güzel bir şekilde anlatır. o dönemi izleyen çoğu kişinin los angeles lakers’lı olduğunu, göze hitap eden bir oyun oynadıklarını; buna rağmen boston celtics’in her şeyin en doğrusunu en basit gösterecek şekilde temel olarak yaparak oyun oynadığını söylemiştir. nitekim bu doğrudur. bir yanda basketbolu şova döken los angeles lakers, bir yanda basketbolun doğrularını yapmaya çalışan ve bunu da yapabileceği en basit şekilde yapmaya çalışan boston celtics. 1980’lerdeki rekabet, 1960’lardaki rekabetin havasını vermiştir az da olsa. 1980’deki o 10 yıllık periyotta oynanan 10 nba finalinin 3 tanesi boston celtics ve los angeles lakers arasındaydı. şimdi şöyle bakmak gerekiyor. 1960’larda nba oynanırken los angeles lakers ve boston celtics toplam 6 kez finalde karşıya geldi. ancak o dönemde nba’de zaten 8-9 takım oynadığı için bu ihtimal pek de güçsüz değildi. ancak 1980’ler gibi artık nba’in yavaş yavaş büyümeye başladığı, ligin önce 23, 80’lerin sonlarında ise 25 takımla oynanmaya başladığı bir dönemde 3 kere finalde karşılaşmak ciddi bir orandır. bu 3 karşılaşmanın 2 tanesini los angeles lakers kazanırken, 1 tanesini de boston celtics kazanmıştır. ve 1959 nba finalinden beri çıktığı her nba finalini kazanan boston celtics, 1985 yılında los angeles lakers tarafından uzun bir süre sonra ilk kez nba finalleri’nde mağlup edilebilmiştir. düşünün, 1985’te 17. kez nba finali oynayan los angeles lakers’ın sadece 9 şampiyonluğu varken aynı yıl 17. kez nba finaline çıkan boston celtics’in 15 şampiyonluğu bulunmaktaydı. işte rekabetler böyle körükleniyor. birisi neredeyse çıktığı hiçbir finali kaybetmiyor, bir diğeri o’nun uzunca bir süre süren serisini sonlandırıyor.
1960’larda bill russell’ın etkisinden bahsetmiştik. takımın, kazanma yönünden en fazla katkı veren oyuncusuydu diye. tabii bu 1980’lerde gelen 4 konferans finali, 4 nba finali ve 3 şampiyonluğun mimarı olan da bir oyuncu vardı: larry bird! 1980’li yıllarda toplam 7 kere takımına en fazla katkı veren oyuncu olan larry bird, boston celtics’i 3 defa da nba şampiyonu yaptı.
1990'lar, duraklama ve çöküş!
1987 nba finalleri’nden sonra 21 yıl boyunca nba finalleri, 12 yıl boyunca da nba doğu konferansı finalleri göremeyen bir boston celtics oldu. herhalde 1990’larda adını en az duyduğumuz takımlardan birisiydi boston celtics. 1992’de larry bird’ün basketbolu bırakmasıyla birlikte iyice dağılan celtics; 1996-97 sezonunu 15 galibiyet 67 mağlubiyet, 1998-99 sezonunu ise 19 galibiyet 32 mağlubiyet ile bitirerek iyice diplere çökmeye başlamıştı. 1990’ları sürekli tanking ile geçiren boston celtics, larry bird’ün emekli olmadan önce 90’larda oynadığı son sezonlar olan 1990-91, 91-92 ve 92-93 sezonlarında (1989-90 hariç) kendi gruplarını 1. bitirebildi. larry biry’ün emekli olmasından sonra 2004-05 sezonuna kadar bir daha asla kendi gruplarından lider olarak çıkamadılar. hatta lider olmayı bırakalım, 2. bile sadece 2 defa olabildiler bu periyot içinde. genellikle grup 7.liği, 6.lığı ve 5.liğine demir atmış bir takım olan boston celtics, paul pierce’ı draft ederek biraz olsun toparlanma hamleleri yapmaya başladı. nba’in en fazla şampiyon olmuş takımı 21 yıldır nba finali göremiyordu.
2000'ler, son şampiyonluk
nba’in 2007-08 sezonu açıldı. boston celtics ve los angeles lakers’ın son kez nba finalinde karşı karşıya gelişi değildi ama boston celtics’in son kez şampiyon olduğu sezondu bu sezon. rajon rondo, ray allen, paul pierce ve kevin garnett ile birlikte güzel bir hava yakalamıştı boston celtics. sezonu 66 galibiyet 16 mağlubiyet ile hem kendi grubunda hem de doğu konferansı’nda lider olarak bitirdiler. bu 66-16’lık oran da boston celtics tarihindeki en yüksek 3. galibiyet oranıydı. karşımızda, yine hem kendi grubunu hem de batı konferansı’nı lider bitirmiş ama bizden 9 galibiyet eksik almış (57-25) olan los angeles lakers vardı. o sene atlanta hawks’ı 4-3, cleveland cavaliers’ı 4-3 ve doğu finalinde detroit pistons’ı 4-2 geçerek 2008 nba finalleri'ne çıkmıştık. o playofflarda los angeles lakers 15 maç oynarken, biz 3 seriden 2 tanesinin 7 maça uzamasından dolayı 20 maç oynamış ve daha fazla yorulmuş halde finallere gelmiştik. ayrıca o sezon, normal sezonda oynanan 2 celtics-lakers maçı da boston celtics’in üstünlüğüyle bitmişti. 1. ve 2. maç td garden’daydı, kazandık ve seriyi 2-0’a getirdik. serinin en düşük skorlu maçı olan 3. maçı 81-87 los angeles lakers kazandı. td garden’da oynanan 6. maçta boston celtics, los angeles lakers’ı 131-92 ile adeta ezerek seriyi 4-2’ye getirdi ve şampiyonluğunu ilan etti. ayrıca bu seri, doc rivers ve phil jackson gibi iki koçu da karşı karşıya getirmişti ve gülen taraf boston celtics oldu.
2010'lar, son final!
2 yıl sonra, 2009-2010 sezonunu doğuda 4. sırada bitiren ve 2008’deki finale göre daha kötü bir sezon geçiren bir boston celtics vardı. ancak bu sefer miami heat’ı 4-1, lebron james’li ve shaquille o’neal’lı, o sezonu 61 galibiyetle doğu konferansı lideri olarak bitiren cleveland cavaliers’ı 4-2 ve doğu finalinde, geçen yılın nba finalisti orlando magic’i 4-2 geçen boston celtics finalist oldu. toplamda 7. maça kadar uzayan seriyi staples center’da los angeles lakers noktaladı ve şu anlık lakers-celtics finallerinin son kazananı los angeles lakers oldu.
yazımı bitirmeden önce nba tarihinin en büyük ve köklü rekabeti olan lakers-celtics rekabetine dair de birkaç istatistik vermek istiyorum. bu iki takım ilk maçlarını 9 kasım 1948 tarihinde oynuyor ve müsabakayı 77-55’lik skorla boston celtics kazanıyor. aralarında 365 kez karşılaşan bu iki takımın galibiyet oranları ise celtics 204-161 los angeles lakers. ayrıca tüm zamanlar, normal sezon ve playoff maçları olmak üzere her kategoride boston celtics daha fazla galibiyete sahip. los angeles lakers’ın en uzun yapabildiği galibiyet serisi 5 maçken, boston celtics toplamda 18 maçlık bir galibiyet serisi yapıyor lakers’a karşı. ayrıca bu 2 ekip toplam 12 kez nba finallerinde karşı karşıya geliyor. bu 12 finalin 9 tanesini boston celtics, 3 tanesini ise los angeles lakers kazanıyor. toplamda gerçekleşen 73 finalin 12 tanesi yani %16’sı bu iki takım arasında gerçekleşmiştir. ayrıca boston celtics, ligde şu ana kadar kazanılan şampiyonlukların %23’ünü tek başına kazanmıştır.
ayrıca boston celtics'in tarihini araştırmak isteyenler için bu siteyi önerebilirim. boston celtics’in efsaneleriyle, emekli formalarıyla, hall of famers olan oyuncularıyla, istatistikleriyle alakalı her şeyi buradan öğrenebilirsiniz. gerçekten çok güzel bir yer yapmışlar. herhangi bir yılda herhangi bir maça giderek o maçın istatistiklerini öğrenebiliyorsunuz. boston celtics tarihi meraklılarına duyurulur.
nba'in olmazsa olmaz takımlarından birisi, sadece bir organizasyonu ya da bir ekonomiyi değil, bir kültürü içinde barındıran boston celtics'i elimden geldiğince anlatmaya çalıştım. şimdiyse boston celtics tarihindeki bazı şampiyonlukları anlatan birkaç belgesel bırakacağım. dileyenler buradan da seyredebilirler.