Norm Ender'in Mekanın Sahibi Şarkısının Beat'i Çalıntı mı?
Öncelikle bilmeyenler ve hatırlamak isteyenler için: Mekanın Sahibi
ve flütlü girişi, Mekanın Sahibi'ne acayip benzeyen o şarkı: WORK MY MOVE
Öncelikle konuyla ilgili terimlere biraz hakim olabilmek adına bir Ekşi Sözlük yazarının görüşü
beat de şarkı da çalıntı değildir. bu durumda yaşanan şeyin adı pek çok yerde bahsedildiği şekli ile 'sampling' de değildir.
(sampling/sample alma: bir ses kaydındaki, bir enstrüman sesindeki veya bir şarkıdaki bir bölümün aynen ya da örnek alınıp değiştirilerek başka bir şarkıda kullanılması işlemi.)
'loop' ismi daha doğru bir kullanımdır bahsedilen flüt motifi için. 'sampling', başka bir şarkıdaki orijinal öğeyi (parçanın aranjörü tarafından yazılmış) alıp, değiştirerek veya değiştirmeyerek kullanmaktır. yani bir şarkıdaki sample'ı sample'ladığınız zaman o şarkıyı değil, sample'ın orijinal halini içeren şarkıyı sample'lamış olursunuz. bu şarkıda herhangi bir sampling yok.
internette belirli sitelerde 'üyelik sistemi' ile satılan, bu üyeliği aldığınızda da istediğiniz gibi kullanabileceğiniz, telif hakkı içermeyen sample'lar bulunur. bunlar aslında sample değillerdir fakat genelde böyle bahsedilirler, oysa ki asıl adları 'loop'tur. 'sound designer' denilen kişiler hazırlar. herhangi yayınlanmış bir parçaya ait değillerdir. sadece satılmak için hazırlanırlar, o nedenle adına 'sample' veya 'loop' değil de 'mehmet' de dense yasalar uyarınca herhangi bir sorun oluşturmaz. siz bu siteye üye olurken belirli bir miktar ücret öder, bir miktar da kredi satın alırsınız. indirdiğiniz her loop kredinizden düşülür. bu krediler de yüzde şeklinde site ve sound designer arasında paylaştırılır. designer, siteyle anlaştığında zaten telif gibi birçok hakkından vazgeçmiş olur, zira olayın mantığı budur. bir otomobil firması ne zaman ki aracınızın başına gelir ve 'bu aracı ben ürettim, bu artık benim' der ise, ancak o zaman norm ender'in bu parçası telif yiyebilir hale gelir. bu durumun tek istisnası şudur ki, bu loop'ları kaçak yollarla indirdiğiniz ispatlanır ise, işte o zaman telif yiyebilir hale gelirsiniz. kaçak yollarla bulup indirmek de pek kolay değildir.
örnek olarak, bu şarkıdaki flüt loop'unu bu kişiler hazırlamış ve producer'ların kullanımına sunmuştur. bu saatten sonra isterse migos, lil wayne, kendrick lamar hepsi ayrı ayrı beat'lerde bu loop'u kullansın, kimse kimseye 'beat'imi çaldın' diyemez. zira loop zaten herkesin kullanımına açıktır. buradaki önemli nokta, kimin o loop ile ne yaptığıdır. mesela bahsi geçen şarkıda flüt motifi orijinal tonunda kullanılmış iken, norm ender bu sesi birkaç yarım ses aşağı transpoze etmiş.
farz edelim ki bir loop'un kullanıldığı parça patladı ve çoğu kişi tarafından dinlendi. böyle bir durumda zaten hiçbir producer kalkıp da bu loop'u kendi parçasında kullanmayacaktır.
norm ender'i hiç sevmem fakat fikri olmadan zikri olma durumu daha sinir bozucu.
not: şarkıda flütün tek başına çaldığı bir kısım yok, bu nedenle sample alınamayacağı için 'sampling' yapılma olasılığını da ortadan kalkıyor.
Ancak üstteki Sözlük yazarının dediğinin aksine, şarkı enstrümantal olarak 3 Aralık 2018'de YouTube'a yüklenmiş
Sample alınırken de bir izin alma durumu olması gerekiyor aksi takdirde beat'in orijinal sahibi, konuyla ilgili yasal haklarını kullanabiliyor
Yakın tarihten konuyla ilgili bir Contra örneği var
sampling olayında izinsiz yine sample yapamazsın. en bilinen örnek contra'nın ters yön şarkısı. mesela bu şarkı sampling'dir ve izinsiz olduğu için kaldırılırdı. üstelik contra tiz kullanmış, değiştirmiş sound'u biraz ama melodik yapıdan telifi yemişti.