Norveç Gibi Kendi Halinde Bir Ülkenin Varlık Fonu, Nasıl Oluyor da 1.5 Trilyon Doları Aşabiliyor?
Nedir bu Norveç varlık fonu?
dünya'nın en büyük varlık fonlarından birisi bu ülkede. çıkardıkları petrolden elde ettikleri kazancın sadece ama sadece %4'ünü harcıyorlar. %96'sını ise bu fona aktarıyorlar. bak bak akla bak... yol yapayım, köprü yapayım, norveçli balıkçılara balık garantili ihale açayım filan yok.
neymiş efenim, petrol bitince kötü gün parası olarak saklıyorlarmış. yok efenim savaş çıkarsa ne yiyeceklermiş, aç mı kalsınlarmış. kendileri doymuş, gelecekteki çocuklar için para biriktiriyorlarmış. artisliğin lüzumu yok diye kimse bir şey de demiyor bunlara.
ve bu varlık fonunun başındaki adam, bir üyenin kiraladığı uçağı kullandı diye "görevimin güvenini sarstım" diye istifa etmiş. "o uçakta ne işin vardı" diye sormuşlar adama. sanki muhalefet değil de adamın nikahlı eşi.
yani adamlar bugün endekslerde birinci sıradaysa "boş beleş değilik ha" dercesine oradalar.
ülkenin sermayesini %10'luk kısma yedirmedikleri, halka olabildiğince eşit dağıtmaya çalıştıkları için oradalar. siyasileri elit sınıfta olmadığı, herkesin eşit haklara sahip olduğu için oradalar. ne diyelim, darısı bizim memleketin başına...
saygılar ve sevgilerle.
norveç’in türkiye'den birkaç önemli farkı var, bunlar fon konusuna açıklık getirebilir
- en önemlisi: ihracatı ithalatından çok çok çok büyük; borç yerine serveti büyür
- yüz yıl önce bize benziyorlarmış, 1930'larda hükümet grevlerde işveren tarafını tutmaktan vazgeçmiş savaştan sonra da yavaş yavaş fakir ama sosyal bir devlet haline gelmiş bkz. norveç/#149203010
- zenginlik, refah düzeni petrol ve gaz ile gelmiş bunu da kilit konumlardaki namuslu adamlara, biraz da küçük nüfus yüzünden herkesin herkesi tanımasına borçlu. bkz. jens evensen/#139073727
- petrol bitiyor, gaz da bir gün biter, o yüzden sürdürülebilir gelir kaynakları için çabalanılıyor. bu fon o yönde bir girişim. balık, alternatif enerji, kimyasallar, başka hammaddeler ama en çok da katma değeri yüksek teknolojik ürünlere çalışılıyor.
- meclis kıraldan önemli; şimdiki kıralın dedesi meclis kararıyla davet edilip kıral yapılmış bkz. norveç/#132649055
- dinleri bile demokratik, bildiğin genel kurul, seçim, organlar vs, yüz yıl önce kadın papaz bile yok iken şimdi tüm kilise idaresi kadın, kilisede artık lgbt nikah bile kıyılıyor. bkz. vikipedi
- politikada sağ sol farkı en çok o varlık fonu gelirinin her yıl yüzde kaçının devlet giderlerine kullanılması konusunda; sol az ister, sağ çok.
- söze güven esastır, kimse yalanı yakalansın istemez, o yüzden yolsuzluğun şüphesi istifa için yeter. düşük işsizlik ve sosyal devlet yüzünden istifa felaket değil şeref olur.
- ekşi'de şikayet edilen yüksek fiyatlar, hizmeti veren norveçli ondan. dışardan gelen şeyler, otomasyonla üretilenler gelire göre ucuz. bir de bu ülke 100 yıl önce fakirmiş, gösteriş meraklısı bir aristokrat sınıf yokmuş, gelen aristokratlardan doğa sevgisi ve gezme gibi sağlıklı şeyler bulaşmış.
- ezilen bir alt sınıf var ise hep sadece en yeni gelen çaresizlerdir, yerleşenleri hemen sisteme katarlar; son iki kültür bakanı ve şu an meclis başkanı norveç’te büyümüş yabancı aile bebeleri.
- şeffaflık bizdeki gibi değil, herkesin gelir-servet-vergi durumu ilan edilir. sağ bu ilanı engelleyemez süreyi kısıtlamak ister sol ise sürekli görünür yapmak.
- bizde siyasal islam kuvvetlenirken norveç laikleşti bkz. norveç/#166699871