nötrino ve anti nötrino; kütlesiz, yüksüz, madde ile etkileşimi hiç olmayan, yüksek enerjili ışımalardır

dünyayı hiç etkileşimsiz delip geçebilirler. algılanmaları günümüz detektörleri ile mümkün değildir. günümüz bilim adamları, ileride çıkabilecek dünya savaşlarında, haberleşme amacı ile bu nötrinolardan faydalanmak amacı ile çalışmalar yapıyorlar.

nötrinolar bir beta ışıması sırasında açığa çıkan enerjinin 2/3 'unu taşırlar. örneğin, bir nükleer reaktörde %11 oranında enerji kaybına neden olurlar.

çok ilginç bir doğum ve keşif hikayesine sahip olan bir parçacıktır nötrino

doğumu: atomda yaşayan(!), proton adı verilen elemanlarımız yavaş hareket ederken sahip oldukları elektrik güçlerinin (+) itmesi sonucu birbirlerine değdirmeden geçerler. fakat gittikleri hız arttıkça, bu değdirmeden geçme mesafesi de azalır. yeteri kadar yüksek sıcaklıklarda (yani hızda) protonlar bu elektrik itmesinin üzerinden gelip birbirlerine çarpabilirler. bu çarpışmadan geriye bir adet positron, bir adet yandan yemiş çekirdek, bol miktarda enerji (gamma abi), yine bol miktarda subatomic partikül, ve bir adet de şirin nötrino kalır. işte bu nötrino, mevzubahis neutrino'nun türkçesidir. yalnızca füzyon reaksiyonlarında ortaya çıkarlar.

nötrinonun keşfi de şöyledir

(esas oğlanımız: hasan abi)

bilima damları yaptıkları çalışmalar neticesinde güneşte pek çok reaksiyonda enerji kaybına, ve yine bu şekilde dünya üzerindeki pek çok reaksiyonda enerji fazlalığına şahit olurlar. buldukları denklemlerde bir nokta açık vermektedir. o zamanlarda büyük yusuf yusuf durumu söz konusudur bu çevrelerde. düşünürler, taşınırlar, sonunda nükleer reaksiyonda eksik olan partikülün bir şekilde taşınabilir olması, dolayısıyla fark edilebilir olması gerektiğine karar verirler. fakat çıkan materyal kütleye hassas pek çok ortamda o zamana kadar fark edilemediğinden "herhalde kütlesi yok bu elemanın" derler. böylece şu anda pek çok insanın "kütlesizdir" diye bildiği "nötrino" abimiz ortaya çıkar. teoride. birisinin bismillah deyip bunu denemesi gerekmektedir.

yıllardan 1965. ben portakal vitamini olmaya giden yolumda daha bir ineğin sıçtığı bok bile değilim. ilk deney güney dakota adı verilen amerikan eyaletinde, lead adı verilen bir kasabadaki homestake adlı altın madeninde yapılmaya başlanır. elemanlarımız, silindirik bir tankı 100.000 galon c2cl4 (kuru temizlik malzemesi perchloroethylene işte..) ile doldururlar. "eğer nötrino denilen şey varsa, tankın içinden geçecek, cl'nin ar olması için gerekli olan reaksiyonu tetikleyecek enerjiyi verecektir, değil mi hasan abi?" diye düşünürler... silindiri de madenin 1.500 metre altına yerleştirirler. beklemeye başlarlar. trailerları seslendiren adam o senede "five scientists...one experiment" diye kükremektedir.

ilk üç haftanın sonunda sabır taşıp, tanktaki ar miktarı dışarıya çıkarılıp ölçüldüğünde ortaya çıkar ki, nötrino diye bir şey vardır. yapılan denklemlere göre, mevzubahis silindirik tankın içinden iki gün içinde yaklaşık on milyar trilyon neutrino'nun geçmesi gerekmektedir. fakat tanktan çıkardıkları argon miktarı gösterir ki averajda bu rakamdan iki günde yalnızca bir tane nötrino reaksiyonu tetikleme zahmetinde bulunmuştur. yine de bu nötrinonun olduğunu söylemekte yeterlidir.

kütlesinin olduğunu şöyle anlarız

başarıya ulaşmış nötrino varlığı kanıtlayan deneylerin ardından yapılan hesaplamalar göstermiştir ki biz yalnızca düşündüğümüzün üçte biri kadar nötrino görebiliyoruz dünyada. yine yusuf yusuf moduna giren bilimadamları buna da bir çözüm bulurlar.

efendim nötrinoları kütlesiz diye bilirdik. nitekim eğer kütleleri olursa bu onların salınım, yani sağa sola doğru ileri geri hareket etme olayında bulunmasını sağlar. bu da salınım hareketinde bulunan nötrino abimizin nötrino dedektörü (bkz: super-kamıokande) tarafından fark edilmesini sağlar. zaten nötrino dedektörü de yalnızca bir tür nötrino görebilmiştir... aa... işte çözümü bulduk!

üç form (dikkat efendim, tur değil, form) notrino vardır: elektron-notrino, müon-notrino, tau-notrino

bu üç kardeşten (mephisto, baal ve diablo abilerimizdir) bir tanesinin kütlesi olmalıdır demek ki! neticede işte bu üç formdan yalnızca bir tanesinin kütlesi olduğu için biz hesapladığımızın üçte biri kadar görüyorduk.. bir taşla iki kuş hasan abiii!!