Ocak 2022'deki Olaylardan Sonra Kazakistan'da Yaşanan Küçük Devrimler
2022 ocak ayında yaşanan olaylardan sonra gözle görülür değişimler, hatta ufak devrimler diyebileceğimiz gelişmeler yaşanmakta olan bir ülke kazakistan.
nazarbayev yönetimiyle ilgili herkes tasfiye edildi. sadece devlete kök salmış veya stratejik noktaları yöneten bağlantılar değil. özel sektörde dev haline gelmiş nazarbayev yandaşları da pasifize edildi. hatta buna bazı türk firmaları da dahil oldu. yıllardır başkana yakınlığıyla tanınan türklere ait şirketler dev projeleri ihalesiz şekilde şakır şakır alıyorlardı. bugün, planlamasına başlanmış projeleri dahi iptal edildi. muhtemelen bu sene sonuna doğru hepsi ülkedeki ofislerine kadar kapatacaklar.
dış ilişkilerde rusya ile enteresan durumlar yaşandı. kazakistan, bağımsızlık tarihinde ilk kez rusya'nın taleplerini red etti. en başta ukrayna savaşına asker talebi geri çevrildi. sonrasında donbas hükümetini tanımayı, kırım'ı rusya federasyonu parçası olarak görmeyi red ettiler. bu küçük bir adım gibi görülebilir fakat kazakistan adına ufak bir baş kaldırı.
yaşanan olaylar ve ukrayna savaşı sonrası ekonomiyi kontrol altına alabilmek adına temel gıda, akaryakıt ve doğalgaz fiyatları sabitlendi. ekonominiz enerjiye dayalı olduğu vakit tarım ürünleri ve hayvancılık sektörünün ihracatını yasaklamak zor olmuyor. bunun avantajını kullanarak et, süt, ekmek gibi ürünlerin fiyatları ocak ayı öncesine geriletildi. türkiye'de domates fiyatlarının dahi düşürülememe sebeplerinden birisi işte bu. farklı kaynaklarımız olmadığı için ihracatı engelleyemiyoruz.
gümrüklerde ve gümrüklemeye bağlı üst düzey konumlarda nazarbayev yandaşları vardı. ilk neşter buralara vuruldu ve bir sürü yolsuzluk ifşa edildi. yolsuzluğa karıştığı belirlenen yerli, yabancı bütün şirketler inceleme altına alındı. yeni kadrolar kuruldu ve şu an büyük bir gazla gerekirse bütün kargoları tek tek inceleyerek kuralına uygun oynamaya çalışıyorlar. uzun tır kuyrukları ve uzun gümrükleme işlerinin sebebi bu.
ayrıca ekşi sözlük'te kazakistan ile ilgili yazılan bazı hususlarda düzeltme yapmak istiyorum. tokayev ve nazarbayev'in ülkedeki en güçlü klanlardan olduğuna dair iddianın kendisi temelden hatalı. dolayısı ile bu temel üzerine kurulmuş bütün teoriler hatalıdır. nazarbayev'e kadar kendisinin mensubu olduğu klanın devlet yönetiminde olduğu hiç görülmemiştir. devlet kadrolarının başında ise genelde farklı klanlar yoğunluktadır. öyle ki kazak hanlığı döneminde nazarbayev'in mensubu olduğu dev klan güneyin çobanları olarak anılır. olayları başlatan batı klanları savaşçı, orta jüz adı verilen göbek klan ise yönetici olagelmiştir. hanlığın kurucu hanları başta olmak üzere neredeyse bütün hanlar cengiz han soyundan gelmektedir. tokayev ve nazarbayev bu soydan değillerdir.
tam aksi şekilde çarlığın bu yönetici klanları dağıttığı, kazak hanlığının son hanı olan kenesarı han'ı komplolar sonucu öldürttüğü bilinmektedir. hanın kafatası rusya'da bir müzede durmaktadır. bu kazakistan ve rusya arasında uzun zamandır sorun olan bir meseledir.
kazakistan, ukrayna savaşı uzarsa bu işten göreceli şekilde karlı çıkacak. bazı yıllar elindeki buğday üretimi fazlası nedeniyle sorunlar yaşanıyordu. bu sene aksine fazladan üretim için harekete geçildi. güneyde ayçiçeği, mısır vb. yağ odaklı üretim için destek arttırıldı. rusya'dan kaçan büyük şirketler merkezlerini kazakistan'a taşımaya başladılar. rusya'nın kısıtlamaları aşması için de paravan görevi görmeye başladı. vaktiyle türkiye-iran-ırak arasındaki el altı ticaretten türkiye'nin karlı çıkması gibi düşünebilirsiniz.