dünya üzerindeki fantastik sayılabilecek çoğu yapı gibi nasıl inşa edildiği tartışılan ve bu konudaki mitlerin eninde sonunda uzaylılara yorulduğu heykellerdir. bilinenin aksine bu dev yapılar bi yerden bi yere götürülemez değildir, söylendiği gibi ''bunu ancak uzaylılar götürmüştür abi.'' hiç değildir. gelin bu denenmiş, yer yer başarılı olmuş teorilere bi bakalım:

norveçli arkeolog thor heyerdahl'ın 1955 yılında ortaya attığı teori:

thor abimize göre heykeller baş ve ayak bölgelerinden olmak üzere iki bölümden bağlanıyor, altına koyulan kızağa tutturulmak suretiyle çekiliyordu. fakat 10 tonluk bi ağırlığı böyle bi sistemle taşımak zordu çünkü hem kütüğün sürtünmesi yükü artırıyor hem de bütü yük fazlasıyla halatlara biniyordu. elbette thor abi ''daha iyisini yapana kadar en iyisi bu!'' diyerek teorisini savunmuştur. en azından ben olsam öyle yapardım.

a.b.d vatandaşı william mulloy'un 1970 yılındaki teorisi:

aslında william mulloy'u bu konuda değerli yapan paskalya adası konusundaki takıntısı. bu konuda kitap yazmış, belgesellere konu olmuş, yetmemiş sağda solda ''beyler bu işin uzmanı benim, en çok bana soracaksınız en çok bana!'' demiştir. kendisi şöyle bi abimizdir.

bu teoride heykelimiz boynundan bi iple tutturulmuş ve o ip üçgen biçimi verilmiş kalaslara iliştirilmiştir. mantıklı görünse de onca heykelin bu yöntemle taşınması çok pratik değildir ama yanlış da diyemeyiz bittabii.

çek mühendis pavel pavel'in teorisi:

o güne dek haliyle arekologların eğildiği bu mevzuya giriş yapan pavel abinin ilgi alanı 'eski medeniyetlerin ağır cisimleri nasıl hareket ettirdiği?'' konusuymuş. kendisi moai heykellerinin taşınması teorilerine bakınca, mühendis olmasının da etkisiyle ''arkadaşlar neden bu heykellerin yatak götürülmesi gerekliliğine inanıyorsunuz?'' demiş, karşı çıkan arkeologlara ise ''bilader, yüzey alanın temasını artırınca taşımak zorlaşıyor, dik taşımıştır bunlar neticede zeki tiplere benziyorlar.'' demiştir. nitekim heykellerin dimdik, adam gibi taşındığına dair ilk teori budur.

heykelimiz arkadan ve önden; birisi alt diğeri üstten kuvvet alan halatlarla çekişmektedir. bu teori günümüzdeki teoriye en yakın olmakla birlikte yine de sürtünme yaratmaktadır çünkü pavel abimiz de bi şeyleri atlamış olabilir.

a.b.d'li antropolog charles love'ın teorisi:

bahsi geçen teoride aynı odaktan sağ ve sola uzanan iki halatı çeken iki ekibi heykelin bacaklarından bağlanmış halatla ileri itişi gerçekleştiren bir ekip daha takip ediyordu. teorik olarak en güncel teoriye yakın olsa da love'ın teorisinde heykelin altında bulunan kütükler işleri biraz zorlaştırıyor gibi. aslında love heykeli dik konumda sürerek ve sürtünmeyi azalmak adına heykelin altında kütükler koyarak mantıklı bi iş yapmıştı ama o kadar kütük o kadar heykele yeter miydi?

a.b.d'li antropologlar terry hunt ve carl lipo'nun teorisi:

en nihai teori olması itibariyle haliyle diğer teorilerin iyi yönlerini alıp kötü yönlerini bırakmış bu olan teorideki temel prensip charles love'ın teorisiyle aynı diyebiliriz. aslında hunt ve lipo'nun yaptığı apple'ın rakiplerine yaptığı gibi; fazlalıklardan kurtul.

charles love'ın teorisinden hareketle üç ana grup baş bölgesinden aynı odaktan çıkma halatlarla heykeli sahiplenmiş, sağ ve soldaki grubunu ileri geri hareketiyle heykelin 'yürümesi' sağlanmıştır. bunun videosu da ahanda şudur.

heykellerin nasıl taşındığı anlatan bu teorilerin haricinde inanılmakta ısrar edilen bir diğer miti yıkan teori de şudur:

sanıldığının aksine vaktinde easter island'da ağaç vardır. hatta çok da güzel, pırıl pırıl ağaçlar vardır. fakat bu yerli halk günümüz türkiye mantığına benzer biçimde ağaçları kesmiş, beton evler yapmıştır. şaka şaka, bütün ağaçları bu heykel işine yatırmışlardır. kafa aynı sonuçta. peki bunu nereden anlıyoruz? bazı heykellerin sadece kafaları gözüküyor çünkü gövdeleri toprağın altında kalmış. e bu heykeller utançlarından yerin dibine girmediyse -bu da bi mite konu olabilir- ne olmuş olabilir? uzmanlar erozyon diyor. peki erozyon neden olur? hayvanoğlu hayvan gibi ağaçları katledersen olur. olmuş işte diyor uzmanlar.