Penaltıların Nöropsikolojisi: Neden Bazı Oyuncular İyi Penaltı Atarken Bazıları Atamaz?
bilim insanları, erkekler futbol dünya kupalarında kullanılmış penaltı vuruşlarının tamamının incelendiği bir araştırma yapmış
(akan oyunda kullanılan penaltı atışları) beraberlikle gitmekte olan bir maçta penaltı kazanıldığında kullanılan penaltıların yüzde 92'si gol ile sonuçlanmış. ancak mağlup durumdaki takıma beraberliği getirecek penaltı atışlarında başarı oranı yüzde 60'a düşüyormuş. araştırmacılar buradan psikolojik baskının penaltı atışlarında oldukça etkili olduğu sonucuna varmış. aynı zamanda mağlubiyet stresinin galibiyete geçme arzusundan kuvvetli olduğu sonucuna varılmış.
max slutter'in yaptığı önemli araştırma
literatürde çok sayıda penaltı atışlarının geriye yönelik değerlendirmesini içeren araştırma var. bunlar güzel ve değerli bulgular. ama hiçbiri bence yakın zaman da max slutter'in yaptığı araştırma kadar güzel değil. max slutter, hollanda'da yapmış olduğu çalışmada 10 deneyimli, 12 acemi futbolcudan oluşan iki gruba bir dizi penaltı atışı kullanma görevi verdi. penaltı atışları giderek daha stresli hale gelecek 3 tura ayrıldı. birinci tur antreman turu olarak kabul edildi. kalede kaleci yer almayacaktı. ikinci turda kaleci yer alacak. üçüncü turda ise hem kaleci olacak hem de turun sonunda en başarılı olan sporcuya ödül verilecekti. katılımcıların her biri her turda beş atış yaptı. atış sırasında beynin çeşitli bölümlerindeki aktiviteyi ölçen fnirs (fonksiyonel yakın kızılötesi sprektrokopisi) donanımlı kameralar ve kask kullanıldı.
sonuçlar yukarıda resimdeki gibi. kırmızı noktalar kalecinin kurtardığı ya da kaleyi tutmayarak başarısız olan atışlar yeşiller başarılı olanlar. sonuçlar beklendiği gibi, tecrübeli oyuncular tecrübesiz oyunculardan penaltı atışlarında daha başarılıydı. stres faktörü devreye girdikçe her iki grupta da penaltıyı gole çevirme oranı azalıyordu. bunlar daha önceki çalışmalar ile uyumlu bulgular. bu araştırmayı daha öncekilerden ayıran özellik ise fnirs tekniği ile penaltı atışları sırasında oyuncuların beyinlerinin hangi alanların aktive olduğu, aktive olan beyin alanları ile penaltı atışları arasındaki başarı ilişkisinin ne olduğunun anlaşılabilecek oluşuydu.
çalışma sonucunda elde edilen en önemli bulgu; penaltı vuruşunun kaçırıldığı vuruşlarda beynin uzun vadeli planlama ile ilgili bir bölümü olan prefrontal korteksin yüksek aktiflik gösteriyor oluşuydu. daha çok düşünülen ve plan yapılan vuruşlar daha başarısız oluyordu. penaltı atışlarında 15 toplam atışın 13 ünden fazlasını gol ile sonuçlandıran oyuncularla diğer oyuncuların beyinlerdeki aktivite kıyaslanmış. başarılı olanların diğerlerine oranla sol temporal korteksten sinyal alımı anlamlı düzeyde yüksek olduğu görülmüş. sol temporal korteks bizlerin otomatik tepkilerimizden sorumlu beyin bölgemizdir.
sonuçlar penaltı atışlarında başarılı olmanın yolunun beyni susturabilmek olduğunu göstermiş. beyne ne yapması gerektiğini söylemeden, o anda o atışın ne kadar önemli olduğunu elden geldiğince düşünmeden, sonuçları hakkında minimum düşünceye sahip biçimde topun başında olup otomatik penaltı atışı yapmanın başarı şansını en fazla artıran penaltı atışı tekniği olduğunu göstermiş. iyi bir penaltıcı olmanın formülü hep kullandığın bir penaltı atışı tekniğinin olması ve kaleciden etkilenmeden plan program yapmadan topun başına geçip en iyi bildiğin atışı yapmak olduğu diğer tüm senaryolarda beynin daha iyisini düşünse bile ayaklarının daha iyisini uygulayamadığı sonucuna varılmış.
son bilgi: penaltı denilince akla ilk gelen isimlerden biri fenerbahçeli alex
alex, kullandığı 35 penaltıdan 17 tanesini kendi soluna (kalecinin sağına), 17 tanesini kendi sağına, 1 tanesini ortaya doğru kullanmış. bu 35 penaltıdan kendi sağına attığı 17 penaltının tamamı gol olmuş. kendi soluna attığı 17 penaltıdan 14'ü gol. ortaya vurduğu tek penaltıda ise başarısız olmuş. 35'te 31 başarı. penaltılarının uyduğu bazı kalıplar da var: kendi soluna attığı penaltıların tümünü direğin dibine doğru veya alçak vuruyor. sağına kullandıklarının ise 10 tanesini direk dibine vururken 7 tanesini üst direğe yakın bir yere vurmuş. kariyerinin sonlarına doğru penaltı çeşitliliğini daha da azaltmış. son 14 penaltısından 13 tanesini direk dibine doğru veya alçak atmış. tam da max slutter'in çalışması gibi. kendine ait otomatik penaltı atışını hiç düşünmeden alıştığı şekilde kullanmış.
bilim yanılmaz, alex kaçırmaz.