roma imparatorluğu'nun üç bilge kişisi; cicero, seneca ve boethius'un hazin sonu birbirine çok benzeri üçü de imparatora karşı düzenlenen suikast girişimlerine destek vermekle suçlanmıştır.

cicero'nun sonu

caesar, brutus ve cassius tarafından tertiplenen bir suikast sonucunda öldürülür. kısa süre sonra octavianus, antonius ve lepidus ikinci tirumvir'liği (imparatorluğu yöneten trio) oluştururlar ve caesar'a düzenlenen suikaste adı karışanların isminin bulunduğu listeleri halka ilân ederler. cicero bir süre kaçar fakat yakalanıp öldürülür. kesilen elleri ve başı forum alanında ibret-i alêm olması için halka gösterilir.

seneca'nın sonu

seneca ise imparator nero manyağının hocasıdır. halkın nefret ettiği nero 'ya karşı suikastler tertiplenir. bu suikastlerden birine karışmakla suçlanır nero tarafından ve idam yerine intiharı seçer ve bu bilge adam da bu dünyadan göçer.

geoffrey chaucer şöyle söz eder seneca'dan canterbury hikâyeleri'nde

okuduğum kitaplar yalan yazmıyorsa yine,
eşsiz biriydi bu hoca, ahlâk konusunda bir tane;
bir üstaddı; hocalık yaptığı süre
akıllı hareket etmeyi öğretti, nazik ve ince
davranmayı öğretti neron'a. bunlar uzun zaman önceydi fakat,
kötü düşünceler neron'a olmadan musallat.

seneca'ydı sözünü ettiğim hocanın adı,
neron ondan pek çekinir, korkardı,
yanlış hareketlerini çünkü anında cezalandırırdı anında,
kötülükleri kalmazdı neron'un yanına,
uygun bir dille derdi "efendim, bir imparator fazilet
sahibi olmalı ve zorbalıktan etmeli nefret."
bu sözleri yüzünden kesti bileklerini, bundan dolayı
gerçekleşti hocanın hamamdaki intihar olayı.

boethius ise içlerinde en masum olanıdır

suikast planları hazırlayanların arasına karışmakla suçlanır. üstelik o'nu suçlayanlar ve imparator theodoricus'u kışkırtanlar, kendisine kin güden siyasi hasımlarıdır. idamı gerçekleşinceye kadar hapse atılır. o gün geldiğinde, kalın bir sicim alnına geçirilip gözleri yuvalarından fırlayancıya kadar gerilir ve sopalarla dövülerek vahşice öldürülür. boethius, bir hristiyan şehidi olarak anılır, kendisini öldüren imparator ise masum bir hristiyanı öldürüp cinayet işlemekle itham edilir ve dinden çıkmakla suçlanır. boethius, pek çok filozofu ve sanatçıyı derinden etkilemiştir. 

dante şöyle söz eder boethius’tan divinia commedia’da

124

yüce güzelliği görmenin sevinci
içindeki bu kutlu ruh, yalan dünyayı
açığa vurur aklı erenlere.

127

kovulduğu bedeni, yeryüzünde
cieldauro’da dinlenmekte;
işkenceden, sürgünden ulaştı buradaki erince. 

(10. kanto)'ndan bir alıntı ile burada noktalayalım

- onurlu bir ölümle öleni gördün mü?

- evet gördüm, yatağında dinleniyor sırtüstü, güzel sular içiyor.