Rusya ve Fransa'yı Yakınlaştırmak İstemeyen Alman Bismarck'ın İttifaklar Sistemi
bismarck'ın ittifaklar sistemi... otto von bismarck tarafından kurulan bu ittifakların ana amacı fransa'yla rusya arasına sıkışmış almanya'nın götünü koruma telaşıdır. tek tek fransa'yı da rusya'yı da yenebilecek almanya'nın tırstığı tek nokta iki devletle aynı anda savaşmaktır. (iki cepheli savaşın otto von bismarck abimizin uykularını nasıl kaçırdığını karısı helga yengemizin konu komşuya anlattığı rivayet edilen hikayelerden öğreniyoruz.)
bu sebepten stratejisini rusya'yla fransa'yı yakınlaştırmamak, hatta mümkünse düşman etmek üzerine kuran otto von bismarck 1872'de üç imparator birliğini kurdu. bu birlikte almanya rusya ve avusturya yer aldı. otto von bismarck'ın amacı rusya'yla avusturya'nın arasını düzgün tutmaktı. savaşırlarsa bide bunların derdiyle uğraşmayım düşüncesindeydi. gel zaman git zaman, avusturya'nın balkan karışıklığı sırasında berlin antlaşmasıyla bosna-hersek üzerinde hakimiyet kurması rusya'nın canını sıktı. bu olaya içerleyen rusya birlikten çıkınca almanya fransa saldırısına karşı avusturya'yla bir güven anlaşması yaptı.
yine gel zaman git zaman, balkanlarda sular durulup rusya'nın morali düzelince -ki bu 1881 yılına tekabul eder- üç imparator birliği tekrar kuruldu. aynı yıl içinde fransa tunus'u alınca italya buna çok kızdı ve almanya'ya yanaştı. 1882 yılında da ittifaka kabul edildi. bu ittifak 1885'te bulgaristan'ın karışıp, rusya'nın buna müdahale etmek istemesiyle dağıldı. daha sonra, otto von bismarck çok çakal bir siyasetçi olduğundan, rusya'yla kimseye çaktırmadan ikili bir anlaşma imzalayıp ülkesinin doğu tarafının güvenliğini sağladı.
otto von bismarck'ın bu çakal siyaset anlayışı böyle böyle daha yüzlerce yıl gidecekken, ii. wilhelm alman imparatoru oluverdi ve "s*kerim siyasetini, sömürge lazım bana" diyerek i. dünya savaşının zeminini hazırladı.
bismarck'ın ittifaklar sistemi, almanya'nın birleşmesinden sonra elde edilmiş kazanımları takiben, almanya'nın çıkarına olacak şey avrupa'daki güç dengelerini sarsacak savaşların patlak vermemesidir.
sedan muharebesi ile alsas-loren almanya'nın egemenliğine girmiş ve fransa'yı ittifaklar sistemine katılması imkansız bir ülke haline getirmiştir. bundan ötürü bismarck fransa'yı tertip ettiği ittifaklar düzeninden izole edecektir. gelgelelim fransa'dan daha büyük iki problem vardır: rusya ve avusturya.
rusya ve avusturya olası bir savaşın çıkmasında rol oynayabilecek iki kuvvetli aktördür zira bu iki gücün balkanlar'daki çıkar çatışmalarının sebebiyet verebileceği anlaşmazlıkların kontrolden çıkması ve avrupa'da büyük bir savaş başlatması muhtemeldir. rusya sırpları desteklerken, sırpların ve avusturyalıların her ikisi de bosna-hersek üzerinde hak iddia etmektedir.
"es wäre in eurem interesse, dass ihr dieses angebot sorgfältig prüft!" (bkz: civilization v)
Çevirisi: Bu teklifi dikkatlice incelemeniz sizin yararınıza olacaktır!
avrupa'da kendi lehine olan mevcut güç dengesini bozmak istemeyen almanya bu potansiyel tehlikeyi saf dışı bırakabilmek adına hem rusya hem avusturya ile ittifak kurma yoluna gidecektir. bu ittifakın adı "dreikaiserbund" olarak geçer, meali "üç imparator birliği"dir.
peki bu ittifak nasıl işleyecektir?
almanya, bir taraf diğerine saldırdığı takdirde saldırılan tarafın yanında olacaktır. şayet rusya saldırırsa avusturya ile, avusturya saldırırsa da rusya ile aynı safta yer alacak almanya, bizzat kendisi savaşın çıkmasının önünde bir engel teşkil edecektir.
ilk dreikaiserbund 1873'ten 1875'e kadar yürürlükte kalmıştır. 18 haziran 1881'de resmi ve gizli olan ikincisi kurulmuş ve üç yıl sürmüştür. her iki ittifak da balkanlar'da avusturya-macaristan ve rusya arasında devam eden güçlü çıkar çatışmaları nedeniyle sona ermiştir.
bunun dışında dengeleri bozabilecek bir durum 93 harbi'ni takiben ortaya çıkacaktır. osmanlı'yı mağlup ederek büyük güç elde eden rusya, yalnızca osmanlı'ya değil diğer avrupa ülkelerine de tehdit oluşturacaktır. bismarck tehlikenin önüne geçmek adına berlin'e çağrı yapacaktır ve berlin konferansı ile arzu ettiği diplomatik başarıyı elde edecektir.
buna ek olarak bismarck, ingilizlerle ingiliz donanması ile rekabet etmeyeceği hususunda da anlaşmıştır. böylece gözlerini denizaşırı ülkelere doğrultan ingiltere almanya'nın avrupa içindeki gücünü bir tehdit olarak görmeyecektir. bismarck'ın italya ile kurduğu ittifakın temelinde ise yazının başında da belirttiğimiz gibi fransa'yı diğer ülkelerden izole etme hedefi vardır.
3 yıl süren gizli bir diplomatik anlaşma ise rusya ve almanya arasında yapılmıştır ve bu sayede almanya rusya ile olan bağını geçici olarak koruyabilmiştir lakin bismarck'tan sonra bu antlaşmanın yenilenmemesi, fransız-rus ittifakının gelişmesi ile sonuçlanmıştır.
kısacası bismarck'ın ittifaklar sistemi, almanya'nın birleşmesinden sonra statükonun korunması için kurulmuş bir sistem olup geçici bir süreliğine de olsa hedefine ulaşmıştır.