dünya üzerindeki binlerce hayvan türü içerisinde birkaç türü saymazsak sadece insan dişilerinde görülecek kadar eşsiz ve ilginç kısırlık dönemi menopoz. bir erkek olarak kadınların menopoza girmesi şu ana kadar pek ilgimi çekmemişti açıkçası ama okuduğum kitapta öğrendiğim bilgiler sonrası diyebilirim ki kesinlikle ilgi çekici ve insanı diğer canlılardan ayıran temel özelliklerden biri olacak kadar önemli bir süreçmiş. jared diamond why sex is fun kitabında bu sürecin oluşumunu tıpkı birçok şeyde olduğu gibi evrime bağlıyor.

ben kısaca sürecin oluşum sebeplerini kitaptan özet geçeyim

insan kadınlarının doğum sırasında ölme ya da ölü doğum yapma riski diğer hayvanlara nazaran daha yüksek. hele hele bu risk kadının yaşı arttıkça daha da artıyor. bebekler ya doğamıyor ya da genetik bozukluklarla doğuyor(misal yirmili yaşlarda bir kadının doğuracağı bebeğin down sendromlu olma ihtimali bin doğumda ikiyken, bu oran 40+ yaşındaki kadın için 10da 1). tamamen sağlıklı doğsa bile belli yaştan sonra doğacak bebek anneye hem maddi hem manevi külfet ekleyerek annenin yaşam ömrünü daha da kısaltıyor. böylelikle ne olmuş oluyor? annenin doğuma bağlı ya da doğumdan sonraki erken ölümü kendisinin daha önceki çocuklarının da hayatını tehlikeye atmış oluyor. 

bunun da sebebi şu; çocukların annelerine olan muhtaçlığı özellikle insanlarda çok daha fazla. birçok hayvan annesinden süt emmeyi bıraktıktan sonra doğal hayata alışıp kendi halinde geçinebiliyor ama insan bebekleri uzun yıllar boyunca ebeveyne bağlı hayat sürüyor(hatta ve hatta bunun da sebebi insanların iki ayak üstünde durmaya başlayarak leğen kemiğinin daralması sonucu kısalan hamilelik süreleri de konudan fazla sapmayalım). netice olarak kadının belli bir yaştan sonra doğurmak isteyeceği çocukla genlerini aktarma şansı daha da çok artabilir belki ama bu aynı zamanda hem kendi hayatını, dolasıyla da ilk çocuklarının da hayatını tehlikeye sokacağından evrimsel açıdan yanlış ve riskli bir yatırım. aslında menopoz burada kadın için bir emniyet sübabı gibi. kadının doğurganlığını durduruyor ve böylelikle önceden doğurduğu çocukların hayatta kalma ihtimallerini yükseltmiş oluyor. genleri aktarma yatırımı az ama öz olmuş oluyor.

bu şekilde baktığımızda neden bu olayın erkeklerin değil de sadece kadınların başına geldiğini anlayabiliyoruz. neticede erkekler doğum sırasında ölmüyorlar, çiftleşirken öldükleri de çok nadir ve çocuklarına bakarak kendilerini tüketme olasılıkları annelere göre daha az.

tabi bu bir teori, gerçekliği kanıtlanmış değil ama evrimsel açıdan baktığımızda genel kabul gören teori bu. insanoğlunun daha öncesinden geçirdiği evrim ve yaşam tarzları öğrenildiğinde menopozla da bir bağlantı kurmak çok zor olmuyor.