Sanayi Devrimi Neden Başka Bir Ülke Yerine İngiltere'de Başladı?
ingiltere'de sanayi devriminden önce thomas robert malthus'ün ortaya attığı bir döngü teorisi vardı. bunu sanayi devriminden önceki çoğu avrupa ülkesinde de görebilirsiniz. bu döngünün ana nedeni şuydu tarım toplumunda refah sağlanırsa ve maaşlar artarsa nüfus artıyordu ve nüfus arttıkça kişi başına düşen tarım alanı azalıyordu. üretilen ürün ve ekilen arazinin sabit kaldığını unutmamakta fayda var. bu yüzden işe olan talep sabit kalmasına rağmen nüfus arttığı için işsizlik, maaş düşüşü ve hatta kıtlık baş gösteriyordu. bu sorunlar yüzünden nüfus azalıyordu ve nüfus azaldığı için işe olan talep artıyordu maaşlar artıyordu sonra gene nüfus artıyordu diye giden bir döngü vardı. ingiltere'de bu döngüyü kıran şey sanayi devrimi oldu bu grafikte bunu rahatça görebilirsiniz.
peki sanayi devrimi neden birleşik krallık'ta ortaya çıktı?
işte burada büyük tartışmalar devreye gidiyor cevap maalesef türk halkının yürekten inandığı sömürge klişesi kadar basit değil. kolonilerin illa ki etkisi var ama koca bir sanayi atılımını sadece buna yormak basite kaçmak oluyor. neden çin değil, hatta fransa değil?
bu konuyu en güzel şuna bakarak anlayabiliriz
bu grafik çeşitli şehirlerde iş gücünün maliyetinin enerji kaynaklarının maliyetine olan oranını gösteriyor. yani örnek verecek olursak, newcastle'da bir işçinin maliyeti 500£ ise kömürün maliyeti 100£. bu farkın diğer ülkelerde olmadığını hatta çin'de epey düştüğünü görüyoruz. çin'in enerji kaynaklarıyla bir şey üreten makine bulmaya ihtiyacı yok çünkü bu kendisine büyük bir maliyet düşüşü getirmiyor iş gücü zaten ucuz. ayrıca ingiltere'de 17.yüzyıldan sonra emeğin maliyetinde büyük artış gözükürken fransa'nın hala elle üretimi teşvik ettiğini görüyoruz. yani ingiltere'deki sermayenin daha fazla kar etmek için iş gücünden başka bir alternatife ihtiyacı vardı diyebiliriz. ingiltere'nin kömür madeni açısından cennet olduğunu düşünürsek bu alternatif pekâla kömürle çalışan makineler olacaktır.
peki halkımızın vurgulamayı çok sevdiği sömürgelerin hiç mi katkısı yoktu?
elbette vardı. tarihçi kenneth pommeranz'a göre ingiltere tarım ihtiyaçlarını sömürgelerinden karşılayabiliyordu. malthus tuzağının en büyük sebebinin nüfus artarken tarım alanlarının sabit kalması demiştik. ama ingiltere, anakarası dışındaki tarım alanları ve ticaret ağı sayesinde nüfus artsa bile bu nüfusu doyurabiliyordu kıtlık gibi bir problemi çözmüşlerdi. tarım konusunda rahat olan bir ülkenin ise katma değer üretmesi kadar doğal bir durum yok tabii ki.
kısacası şartlar ingiltere'yi resmen sanayi devrimine zorlayacak nitelikteydi. ingiltere'de üzerine düşeni yaparak bu devrimi gerçekleştirdi.bugün hala meyvelerini yemeye devam ediyorlar.