adını bir kentten alan barcelona ya da liverpool, bir kentteki belli bir semtten alan fenerbahçe ya da everton, doğrudan bir anlamı olan panathinaikos (tümden atinalılar) ve aris (savaş tanrısı) gibi kulüpler bir yana dursun, bazı ülkelerde belli kulüplerin adlarında bazı sözcüklere ve kısaltmalara rastlarız. hatta bazen bu kalıplar birden fazla ülkenin takımında görülebilir.

peki nedir bunların hikâyeleri?

esas konuya girmeden çok yakınımızdan benzer bir konudan başlayalım

yunan takımları paok ve aek'nin açılımları sırasıyla panthessaloníkios athlitikós ómilos konstantinoupolitón (tümden selânikli konstantinopollular atletik kulübü - evet biraz tezat var) ve athlitikí énosis konstantinoupoleos (konstantinopol atletik birliği). paok istanbul rumlarının selânik'te kurduğu bir kulüp. aek ise istanbul'da kurulup atina'ya taşınmış. ki aslında paok'un kökleri de 1877'de beyoğlu'nda yani o zamanki adıyla pera'da faaliyete başlayan hermes kulübü'ne dayanıyor. aek'nin renginin sarı-siyah olmasıysa rastlantı değil. istanbul lisesi ve istanbulspor'un sarı siyah geleneğiyle aynı kökten geliyor. bu arada bir de izmir'den giden rumların kurduğu panionios (tümden iyonlar) var. zaten merkez üsleri de atina'nın nea smyrni (yeni izmir) semti ve kulübün tam adı panionios gymnastikos syllogos smyrnis yani izmir tümden iyon jimnastik kulübü.

girişi kısaltmalardan yaptığımıza göre bir başka kısaltmadan devam edelim

cska

cska moskova, cska sofya... tse-es-ka diye okunan bu kısaltmanın açılımı da sentralniy sportivniy klub armii, yani "merkezi ordu spor kulübü". adında böyle bir kısaltma geçmemesine karşın ordunun spor kulübü olarak doğan bir başka ünlü kulüp de romanya'dan steaua bükreş, yani "bükreş yıldızı".

lokomotiv

doğu bloku ülkelerinde sık görülen lokomotiv ön eki de kulübü demir yolu işçilerinin kurduğu anlamına geliyor. o ne biçim şey diye tepki veresiniz geldiyse hemen aklınıza adana demirspor gelsin.

dynamo

yine doğu bloku ülkelerindeyiz, dynamo ön adlı kulüp çok var. buradaki dynamo bildiğimiz yunanca hareketli güç anlamına gelen dinamo sözcüğü. sovyetler birliği'nde bu adda beden eğitimi akademileri kuruluyor ve doğu bloku topraklarında moskova'dan bükreş'e, kiev'den dresden'e birçok kulübe adını veriyor.

spartak

spartak ön ekiyse moskova'daki bir işçi sendikasının spor kulübü olarak ortaya çıkan spartak moskova'dan yayılıyor. kulübünün adının spartak konmasındaki esin kaynağıysa romalı köle spartaküs.

shaktar

aynı bölgeden devam ediyoruz, şahtar donetsk. şahtar madenci demek, zaten kulübün armasına bakarsanız kulübü madencilerin kurduğunu tahmin etmek çok güç değil.

belli bir işte çalışan işçilerin kurduğu başka önemli kulüpler de var

seksenli yıllarda tozu dumana katan psv eindhoven kulübünün açılımı philips sport vereniging, "yani philips spor birliği". philips fabrikasında çalışan işçiler kurmuş psv'yi. ingiliz kulübü arsenal da silah ve askeri teçhizat üreten ve depolayan ingiliz kraliyet cephaneliğinin işçilerince kurulmuş. adı da bu yüzden cephanelik anlamına gelen arsenal.

ruslardan çok söz ettik. onlar sıcak denizlere inemedi ama biz inelim. israil'deyiz.

maccabi

israil kulübü diyince aklınıza gelen kulüp büyük olasılıkla maccabi tel-aviv olacaktır. biraz hafızanızı zorlarsanız göreceksiniz ki israil'de maccabi adında çok kulüp var. bunların adının arkasında yahudi oldukları için hiçbir spor kulübüne kabul edilmeyen gençlerin kurduğu makkabi organizasyonu ve bu organizasyona da adını veren makkabi savaşçıları var. yani seleukos imparatorluğu döneminde judea'nın kontrolünü ele geçiren isyancılar.

hapoel

israil takımlarında sık görülen bir diğer ön ek de hapoel. bu da 1926 yılında işçilerin kurduğu sol tandanslı bir spor derneği'nin adı. bu sosyalist derneğin takımlarından olan hapoel jerusalem'in en büyük rakibi de kudüslü siyonistlerin kurduğu beitar jerusalem. beitar da adını bir siyonist gençlik oluşumu olan betar'dan, o da romalılara karşı ayakta kalan son yahudi kalesi olan betar kalesi'nden alıyor.

ispanyol takımlarında dikkat çeken ön ek de real

real madrid, real sociedad gibi takımlar var. real ön eki kraliyetten geliyor. (ingilizce'deki royal sözcüğünün karşılığı) yani adında real geçen kulüpler krala bağlılığı olan kulüpler diyebiliriz. kraliyete bağlı bir başka takım da belçika'nın anderlecht takımı. tam adı yazılırken dikkat ederseniz rsc anderlecht diye geçer. bunun açılımı "royal sporting club".

zalgiris

basketbol sevenler bilirler, basketbolla yatıp kalkan kaunas kentinin takımı zalgiris (jalgiris diye okunuyor) kaunas var. litvanya'da zalgiris ön eki kulüp adlarında sık görülüyor. örneğin zalgiris vilnius da var. zalgiris adıysa tam olarak yeşil orman demek (zalias + giriazalgiris). polonya'ya bağlı oldukları dönemdeki zaferleri kendilerine mal eden litvanyalılar, polonya'nın kazandığı grunwald savaşı'ndan esinlenerek bir kahramanlık duygusuyla kulüplerine koymuşlar bu adı. grunwald almanca yeşil orman anlamına geliyor, bunun litvancasıysa zalgiris.

en ilginciyle de bitiriyoruz

litvanya'dan da metallica'ya gidelim. yanlış okumadınız, metallica'ya. wherever i may roam şarkısında "rover, wanderer, nomad, vagabond" diye bir dize geçiyor. bu sözcüklerin hepsinin anlamı birbirine yakın, göçebe, serseri, evsiz gibi şeyler... dikkat ederseniz çok sayıda takımın adında rovers ve wanderers geçiyor. blackburn rovers, shamrock rovers, sliema wanderers, bolton wanderers... bu da rastlantı değil. bu kulüpler tam olarak da "evsiz" olarak başlamış yaşamlarına. ya belirli bir kente bağlı değillermiş, ya kendi stadları yokmuş, ya da binaları... bu yüzden de kulüplerine böyle adlar koymuşlar.