Fotoğraftaki 29 bilimadamının 17'si Nobel Ödülü'nü ya önceden almış ya da daha sonrasında alacaktır. Soldan sağa:

Arka sıra: A. Piccard, E. Henriot, P. Ehrenfest, E. Herzen, Th. De Donder, E. Schrödinger, E. Verschaffelt, W. Pauli, W. Heisenberg, R.H. Fowler, L. Brillouin, Orta sıra: P. Debye, M. Knudsen, W.L. Bragg, H.A. Kramers, P.A.M. Dirac, A.H. Compton, L. de Broglie, M. Born, N. Bohr, Ön sıra: I. Langmuir, M. Planck, M. Curie, H.A. Lorentz, A. Einstein, P. Langevin, Ch. E. Guye, C.T.R. Wilson, O.W. Richardson

1927 yılında brüksel'de yapılan, einstein bohr tartışmaları'nın da yaşandığı toplantı. bütün insanlık tarihi boyunca bulunmak isteyeceğim 10 mekan-zaman ikilisinden biridir.

fizik biliminin tarihindeki en iyi on birle sahaya çıktığı atipik maç. 

teknik direktör max planck yönetiminde sahada mücadele eden takım, en büyük sıkıntıyı takımın beyni olan einstein ile tecrübeli golcü bohr arasındaki anlaşmazlıktan çekmiştir. fuleli koşuları ile tanınan paul dirac ile compton'un mücadeleci futbolu galibiyeti getirmiştir.

Einstein ve Bohr neyi paylaşamadılar?

çağlarının en büyük beyinlerinden olan bilimsel determinizm taraftarı, bilinemezlikten, belirsizlikten hazzetmeyen, realist insan einstein ile kuantum fiziğine gönül vermiş, heisenberg'in belirsizliğine inanmış bohr arasında geçen, kuantum fiziği ve onun öğretisi çerçevesinde doğanın yapısının nasıl olması gerektiğine ilişkin meşhur tartışma. 1920'ler ile 1930'ların bilim magazininin - eğer varsa böyle bir şey - en ilgi çekici konularından herhalde.

bir çok seminer ve konferansta bir araya gelen ikili sürekli tartışırlarmış. bohr kuantum fiziğini ve belirsizliği savunurken einstein'da bu anlatılardaki olası hataları göstermek amaçlı düşünce deneyleri hazırlarmış sürekli. lakin genellikle bu düşünce deneyleri bohr'un savunduğu öğretiyi genişletmeye yaramışlar.*

komik bir kaç örnek de var bu tartışmalarla ilgili.

einstein'ın "god does not play dice" "god is not malicious" söylemlerine bohr'un "einstein, stop telling god what to do." diye cevap verdiği rivayet edilir. yine einstein'ın belirsizlik ilkesini "çökertmek" için tasarladığı bir düşünce deneyinin içerisinden çıkamayan bohr'un çözümü en sonunda genel görelilik içerisinde bulduğu anlatılır - ki bu ikincisi rivayet değildir.

o zamanlar bilim bir başkaymış sanki.

bu tartışmalar meşhur solvay kongresi'nde başlamış, einstein ölene kadar da devam etmiştir. söylendiği üzre bütün gece plan yapma -kahvaltıda açıklama - gün boyu tartışma - akşam yemeğinde çözme işleyişi de bu kongre zamanında olmuştur.
inatçı adammış einstein.

Solvay Kongresi'nin kısa bir video kaydı

herkesin bildiği meşhur fotoğrafın yanında, katılımcılardan irving langmuir'un çektiği bir video kaydı da mevcutmuş:

(tartışmaların kaydı yok tabii, heyecanlanmayın)