Telefon Bağımlılığı ile Değişen İnsan Davranışlarına Dair Düşündürücü Bir Yazı
kurzgesagt'ın bir videosunda, avcı toplayıcı insanın, günümüz insanından daha kompleks bir beyne sahip olduğu ile ilgili bir iddia vardı. sebebi ise şuydu: o insanın hayatta kalmak adına bilmesi gereken çok fazla şey var. yemesi gereken otlar, yememesi gereken otlar; tanımadığı bir ota rastladığında ona nasıl güvenebileceğine dair şeyler. uzak durması gereken böcekler, hayvanlar, mevsimler; mevsimin hangi döneminde neye nasıl dikkat edeceği. bu hayatta kalma yarışında çevik, zeki ve döneminin şartlarında bilgili olması gerekiyordu. hayatta kalmak ve neslini aktarmak, güçlü bir soy bırakmak birincil hedefiydi; pes etmek veya mücadele etmemek gibi bir lüksü yoktu.
hayat tarzları eskiden beri benzer ekonomik faaliyetin içinde olan, benzer sosyo-ekonomik tabakalarda barınan insanlarda benzerlik gösterirdi yine gösteriyor. eskiye kıyasla şöyle bir sorunumuz var: eskinin tekdüze, güçlü uyaranların nadir olduğu sıkıcı ama stabil yaşamının yerine, onlara göre stabil olmadığı düşünülebilecek ama yine sıkıcı bir hayat geçti. bunu da şöyle başardı: görsel uyaranlar. görsel uyaranlar hayatımızda o kadar fazla yere sahip oldu ki günlük rutinimizde çalışmak, okula gitmek, evde vakit geçirmek dışında insanların çoğunun tek uyaranı artık bunlar. instagram'dan tutun, youtube'a kadar...
görsel uyarana ulaşmak kolay ve daha da güzel yönü, akıllı telefonlar sayesinde istediğimiz çeşidini istediğimiz an istediğimiz modda alabiliyoruz. her şeyi görebiliyor her şeyi deneyimlemişçesine deneyimleyenleri izleyebiliyor ya da dinleyebiliyoruz (ayna nöronlar, hikaye anlatıcıları). böylece, artık ihtiyacımız olan, bizi hazza ulaştıracak uyaranlar evimizde uzanırken akıllı telefonumuzun ekranında bekliyor. youtube ana sayfası, instagram'ın keşfet sekmesi, twitter'da trend topic'ler ve daha onlarcası, bize sınırsız bir vakit geçirme şansı bırakıyor. böylece artık eşya, bizim için çekiciliğini yitiriyor. bir şeylere sahip olmayı onu ancak gösterebilirsek istiyoruz klişesinden öte, artık onu istememeye başlıyoruz. çünkü görsel uyaranları yeterli hale geliyor. gerçek bir tene dokunmak, gerçek bir yüze bakmak, rüzgarı gerçekten hissetmektense, hızlı ve garanti bir tatmin hissiyle uyarılıp, sakinleşip, bir sonraki uyarılma anına dek geçici bir düzende kalıyoruz. ve şarj olmak için yeniden ekranlara dönüyoruz. netflix and chill denen şeye katılan maksimum atıştırmalıklar ve arada sıkılınca falan sevişilen bir diğer kişi. seks, gıda temelli tat ve görsel tatmin. tv, pc, telefondan izole bir ortamda çoğu kişi için seks bile çökecektir. boşalmadan sonra partnerinden sıkılacak, kendine bakacak bir şeyler arayacaktır. çünkü uyaran eksikliği kendini hissettirir. en fazla bir şeyler atıştırır, ama doyma geldiğinde, bir ekrana bakamamak yoksunluk alametleri gösterecektir.
sürekli olarak görüntü işleme yapan bir beyne sahibiz ve beyin, gördükçe rahatlıyor. görememenin getirdiği bilememezlikten çok korkuyor. görmenin getirdiği düşünmeye ihtiyaç duymama ise düşünce tembelliği yapıyor. google effect kavramı da buna atıf yapıyor biraz; eşyayı düşünmemize gerek kalmayacak, sadece linkleri düşüneceğiz. eşyanın mahiyeti ortadan kaybolacak. post truth ve sanal gerçeklik kavramlarına artık aşinayız.
sonunda, netflix'te veya youtube'da neyi izlesem neyi izlesem diye düşünüp hiçbir şeyde karar kılamadığımız anda, yani artık hiçbiri bizi uyaramadığında, ekranı kapatma korkumuzu yenip yenememekle yüzleşeceğiz.