DLR nedir?

deutsches zentrum für luft- und raumfahrt, alm. alman havacılık ve uzay merkezi.

dlr tarafından hazırlanan ve değerlendirilen dlr sınavı bazı havayollarının pilot alımında kullandığı bir sınav olmasıyla ünlenmiş. türk hava yolları da bunlardan bir tanesi.

sınav hakkında internette bir sürü bilgi mevcut. havacılık forumlarında ve youtube'da bir sürü faydalı bilgiye ulaşmak mümkün. hatta sözlükte de hakkında güzel şeyler yazılmış. lakin hem güncel bilgiler verebilmek adına hem de diğer arkadaşların değinmediği detaylara da işaret ederek tüm modüller hakkında ayrıntılı bilgileri derlemek adına bu entry'de dlr sınavındaki modülleri anlatıp tecrübelerimi aktaracağım.

sınavdaki modüller yetenek ve bilgi modülleri olarak ikiye ayrılıyor. şu anda bildiğim kadarıyla thy'nin sınavda kullandığı modüller ppt, skt, rms, owt, rot, mek ve mic. bir de bilgi modülleri var onlar da matematik (rag) ve fizik (tvt) oluyor.

sınava çalışmak için thy size bir dosya gönderiyor. o dosya içindeki programlarla sınava hazırlanabilirsiniz. ayrıca dlrsinavi.com sitesi de sınava çalışmak için mükemmel bir kaynak ve ücretsiz. bununla birlikte skytest isimli bir program var, ücretli. özellikle mic modülüne çalışmak istiyorsanız bunu indirmeniz şart. ayrıca diğer modüllere de çalışabilirsiniz skytest üzerinden fakat programın ücretli olduğu aklınızda bulunsun. internette cracklenmiş versiyonları da dolanıyor, onları da kullanabilirsiniz. tercih meselesi.

sınav dokunmatik ekran üzerinden oluyor. arka arkaya iki modül yapılıyor, sonra on dakika civarı bir mola veriliyor. ortalama saat başı mola var. sadece mic modülünden önce yarım saatlik bir mola mevcut. sınavın tamamı altı saat civarı sürüyor.

1. bilgi modüllerinden başlayalım

rag - mathematics

soruların %70'i oran-orantı sorusu, yani ilkokul matematiği sayılır. kalanı için de işçi problemleri, havuz problemleri gibi diğer ilkokul matematik konularına bakmak yeterli olur. dlr'in en kolay modülü bu bana kalırsa. sözel bölüm okumuş, matematiği en son lise birinci sınıfta görmüş biri bile soruların yarısını rahatça yapabilir.

sınavda yirmi bir soru geliyor kırk dakika süreniz var. rahatça yetiyor.

yine de "matematik en büyük korkulu rüyam" diyorsanız atpl.tv'den dlr-matematik paketini satın alın. internette oradaki soruların bire bir aynısı geldiğini yazmışlar hep.

tvt - physics

matematik kadar basit değil. temel fizik bilgisi diyeyim. lise ikinci sınıf konularına çalışmak lazım. sözelciyseniz ve fizik bilginiz sıfır ise veya "hiç uğraşamam bunlarla, vaktim yok" diyorsanız atpl.tv'den dlr-fizik paketini satın alın. oradaki soruları çözmeniz yeterli olur. sınavda da bire bir aynısı olmasa da benzer sorular geliyor. konuların mantığını kavradıktan sonra yaparsınız.

yanlış hatırlamıyorsam sınavda otuz soru geliyor ve otuz dakika süreniz var.

"fizik bilgim az çok var" diyorsanız ve atpl.tv'ye para vermek istemiyorsanız youtube'da "runoavian dlr fizik soru çözümü" diye aratın, altı videoluk bir seri çıkacak. onları izleyin, ortalama bir şey yaparsınız.

"ben sözel bölüm mezunuyum fiziği en son otuz sene önce gördüm" falan diyerek korkmayın, durum o kadar vahimse dediğim gibi çözümü mevcut, şu yukarıda yazdığım siteden fizik paketini alın hiçbir sorun kalmaz.

2. yetenek modüllerine geçelim

ppt - spatial orientation

bu modülde size bir kübün açılmış hali veriliyor. bu açık hali verilmiş kübün kapalı halini bulmanız isteniyor. yani soru şu şekilde. doğru olan kübü işaretliyorsunuz.

şimdi bu modül çok da kolay değil. epey vakit alıyor alışmak. fakat internette her yerde "yaoao çok zor çok korkunç bir modül hayatta yapamıyordum en fazla korktuğum modüldü. yaklaşık 15 yıldır çalışıyorum bu modüle ama yine de çok zorlandım" diyenlere takılmayın. modülün taktiği hakkında youtube'da birkaç video mevcut. gayet basit bir mantığı var. onlara bakın, sonra yapabildiğiniz kadar alıştırma yapın.

zaten dlr sınavı sizde bir yeteneğin var olup olmadığını ölçmeye çalışır. dolayısıyla ne kadar çalışırsanız çalışın, çıkabileceğiniz belirli bir düzey olacak. o düzeyin üzerine çıkmanız mümkün değil. yeteneğiniz elverdiği ölçüde geliştirebilirsiniz kendinizi. eğer o modülün gerektirdiği yetenek sizde yoksa, o modülü geçmeniz zor olacak. dolayısıyla bu modülü yapamayan birçok insan var diye siz de yapamayacaksınız, çok zorlanacaksınız diye düşünmeyin. herkesin yetenekleri, bazı şeylere elverişlilik düzeyi farklıdır. örneğin milletin en fazla kaldığı modül olan mic bana çocuk oyuncağı gibi geldi fakat çoğu insan için çok zor. o yüzden siz kimsenin göz korkutmalarına takılmayın, sadece bolca alıştırma yapın ve kendiniz görün.

sınavda kırk tane küp için yirmi dakika süreniz var. küp başına belirlenmiş bir süre yok, toplam süre önemli. yani bir küp için isterseniz beş dakika harcayın, sadece total süreden kaybedersiniz.

acı bir gerçek söyleyeyim: süre %90 yetmeyecek. yani muhtemelen siz 37-38. küpteyken ekran kapanacak. o sebeple alıştırma yaparak hızlanırsanız daha başarılı olursunuz.

skt - concentration

dlr'ın -bana göre- en kolay yetenek modülü. bu modülde size renkli, içinde noktalar olan bir üçgen veriliyor:

bunun sağında, altında ve üstünde birer buton mevcut. modül başlamadan önce size iki kural söyleniyor.

örneğin;
"eğer art arda aynı yöne bakan iki üçgen gelirse üst butona bas"
"eğer art arda aynı nokta sayısına sahip iki üçgen gelirse alt butona bas"

eğer modül başladıktan sonra arka arkaya aynı yöne bakan iki üçgen gelirse üstteki butona basıyorsunuz. aynı nokta sayısına sahip üçgenler gelirse de alttaki butona basıyorsunuz. sağdaki buton ise iki kurala da uymayan durumlar için kullanılıyor. örneğin ilk gelen üçgen yukarıya bakıyor ve içinde de 3 tane nokta var. sonra gelen üçgen aşağıya bakıyor ve içinde nokta yok. ne oldu şimdi? verilmiş iki kural da sağlanmadı. o sebeple sağdaki butona basıyoruz.

sınavda galiba 400 taneyi 10 dakikada yapmanız bekleniyor.

rms - running memory span

geldik en zor modüllerden birine. bu modülde bir kadın rastgele sayılar söylemeye başlıyor fakat ne zaman duracağını bilmiyoruz. sayılar söylendikten sonra akılda kalanları sondan başlayarak yazmamız isteniyor. yani gösterge yine düzgün yazıyor ama öyle yazması için sondan başlayarak girmemiz lazım.

örnek vereyim. kadın konuşmaya başladı, "1-6-2-8-9-3-4-2-2-4-3-5-8-9-3-7" dedi ve durdu. sizin 7398534224398261 yazmanız gerekiyor.

şimdi tabii onca sayıyı kimsenin aklında tutacak hali yok. zaten kadın kimi zaman sekiz tane rakam söylerken kimi zaman yirmi tane rakam söyleyebiliyor. yani yirmi tabii abartı bir miktar ama yani çok da söyleyebiliyor az da, onu anlatmak için söyledim. sınavda çok fazla söylemiyor.

aklınızda kaldığı kadarını giriyorsunuz. mümkünse en az altı tanesini hatırlamaya çalışın. örneğin yukarıda verdiğim örnekte en kötü 739853 girmeye çalışın. daha fazla girerseniz daha çok puan alırsınız tabii. fakat çalışırken en az altı basamak girebilecek konuma gelene kadar çalışın.

ayrıca şöyle bir detay var, puanlandırılmaya en son rakamdan başlanıyor. şöyle anlatayım: örneğin 739853 yerine 739653 girdiniz. burada görüleceği üzere sırasıyla 7-3-9 girdileri doğru ama sonra 8 yerine 6 girdiniz. işte o zaman sadece 739 girdisinden puan alırsınız. geriye kalan 53'ü doğru girmiş olmanızın hiçbir önemi yok. isterseniz tüm sayıyı yirmi basamağıyla doğru girin. eğer ki bir yerde hata yaptıysanız sonraki girdileriniz sayılmıyor. zaten modülün en boktan yanı da bu galiba.

herkes bu modül için farklı bir taktik geliştirmiş. kimisi söylenen sayıları üçer üçer ezberliyor. örneğin "1-6-2-8-9-3-4" diye saymaya başladığında 2'yi duyduktan hemen sonra aklından "162" diyor, sonra "8-9-3" deyince hemen "893" diye ezberliyor. kimi de bunu dörtlü dörtlü yapıyormuş.

ben hiçbir taktik uygulamadım zira bu taktikler inanılmaz saçma geliyor bana. kadın orada hızlı hızlı "five seven nine six two three four nine" diye sayarken bir yandan aklımı üç basamaklı sayı ezberlemekle meşgul edersem sonraki sayıyı kaçırıyorum. elbette bu taktiği kullanıp çok başarılı olan arkadaşlar da mevcut. en iyisi her taktiği deneyip en uygun olanı bulmak ya da kendi taktiğinizi geliştirmek. benim hiçbir taktiğim yoktu mesela. sadece odaklanıp dinliyordum, sonra aklımda kalan kadarını giriyordum. kimi zaman on üç basamak girdiğim bile oluyor kimi zaman üç basamak girebiliyordum. yalnız sınav psikolojisi hakikaten farklı şey, dolayısıyla evde on beş basamak girerken sınavda en fazla 4-5 basamak girebiliyorsanız da moralinizi bozmayın. bu modülde başarı oranı epey düşük olduğundan dolayı geçme eşiği de diğer modüllere göre düşük. sanırım dlr değerlendirilirken çan eğrisi tarzı bir sistem kullanılıyor, o sebeple herkesin başarısız olduğu modülün geçme eşiği de düşük oluyor. fakat tam emin değilim.

owt - perceptual speed

bu modülde ekrana dokuz tane saat geliyor. fakat saatler bildiğimiz saatler gibi on iki saatlik değil. sekiz saatlik saatler bunlar. şöyle göstereyim:

resimden de göreceğiniz üzere saatlerin üzerinde tüm sayılar yazmıyor, sadece birkaç tanesi yazıyor. modülde de sizden bu saatlerdeki ibrelerin gösterdiği sayıları okumanız isteniyor.

yukarıdaki resimdeki gibi dokuz tane saat çıkıyor ekrana ve yaklaşık iki saniye boyunca kalıyor. sonra sizde sırasıyla istenen sınıftaki saatlerin ibrelerinin kaç gösterdiğini yazmanız isteniyor. saatler dört sınıfa ayrılmış: siyah, beyaz, yuvarlak ve kare şekilli olanlar. örneğin en başta kuralı gösteriyor "siyah renkli saatler" diye. sonra ekrana o dokuzlu seri geliyor, oradan siyah renkli olanları okuyorsunuz. sonra giriyorsunuz.

şimdi bu modüle ilk başlanıldığında "daha siyah renkli olan saatleri seçemiyorum iki saniyede, gösterdikleri sayıları nasıl okuyayım" diyor insan ve gözü korkuyor. fakat zamanla alışılıyor, korkulacak hiçbir şey yok.

saatlerin kaçı gösterdiğini okuyabilmek içinse bir yöntem var: ibrenin tersindeki sayıyı okumak. çünkü genelde ibrenin tersinde bir sayı oluyor, olmasa da yanında bir sayı oluyor. ibrenin tersindeki sayıyı okuduktan sonra ibrenin gösterdiği sayıyı çıkartmak için de şunları ezberlemeniz lazım;

1 karşısında her zaman 5 bulunur
2 karşısında her zaman 6 bulunur
3 karşısında her zaman 7 bulunur
4 karşısında her zaman 8 bulunur

örneğin ibrenin tersinde 4 sayısı mı var? demek ki ibre 8 gösteriyor. yahut 6 mı var? o zaman da ibre 2 gösteriyor demektir. bunları ezberleyip bu yöntemi deneyince bu modülde de bir sıkıntınız kalmayacak. dlrsinavi.com'dan çalışıyorsanız level 3'te min %80'leri bulmaya çalışın. sınav level 2 hızında geliyor.

bu yöntemin yanında internette dolanan bir başka yöntem daha var mod yöntemi denilen, onu yazmayacağım, zira detaylarını pek bilmiyorum.

rot - cube rotation

adından da anlaşılacağı üzere küp döndürüyoruz bu modülde. elimizde bir küp var ve bu küpün bir yüzünde çarpı işareti mevcut. bu küp döndürülüyor ve çarpı işaretinin nerede kaldığı size soruluyor.

başlarken "initial position" diyor, sonra işaretin küp üzerindeki yerini söylüyor. örneğin "initial position: back" diyor. sonra başlıyor küpü hangi yönde döndürdüğünü söylemeye: back, back, front, right, front, back, left, front, front

bu şekilde. en sonda da ekranda şıklar çıkıyor, işaretin nerede kaldığını seçiyorsunuz. epey kolay bir modül, biraz pratik lazım. açık küp metoduyla çalışabilirsiniz.

back
left-top-right
front
bottom

örneğin "initial position: top" dedi ve başladı. right dedi, sağa gidiyoruz. oradan sonra back dedi, arkasında bir şey olmadığı için sağda kalıyoruz. right üzerindeyken tekrar right derse bottom'a gidiyor. benzeri left için de geçerli.

internette videoları var onlara bakabilirsiniz, korkulacak bir modül değil. sınavda zaten komutları vermeye çok yavaş başlıyor. sonra hızlanıyor ama hiçbir zaman dlrsinavi.com'daki level 2 hızını geçmiyor.

biraz dikkatle full çekilir.

mek - visual memory

ekranda belirli semboller (veya harfler) çıkıyor ve karşılarında da birden doksan dokuza kadar rastgele sayılar veriliyor. bir süre sonra ekrandan kayboluyorlar. yerine başka bir seri geliyor. bir yandan da bir önceki serideki sembolleri/harfleri gösterip yanına hangi sayıyla eşleştiğini hatırlayıp yazmanız gerekiyor. velhasıl epey boktan bir modül.

sayılar için şehir plakaları ezberleyen arkadaşlar var. sonra da çıkan sembollerle bir hikaye uydurup akıllarında tutuyorlar. örneğin ne bileyim yuvarlak bir şekil çıkıyor karşısındaki sayı da otuz bir geldi diyelim. akılda "hatay künefesi" şeklinde tutulabiliyor.

bir başka örnek olarak... mesela sınavda cb harf çifti ve karşısında da seksen iki gelmişti. örneğin burada da "cumhurbaşkanı seksen iki bin lira maaş alıyor" şeklinde aklımda tutmuştum. yaratıcılığı konuşturmak lazım, saçma sapan da olsa orada bir şeyler uydurup akılda tutmak gerekiyor.

şimdi modül böyle anlatınca kolay gözüktü ama pek öyle değil. ne bileyim tanımlayamayacağın garip bir şekil geliyor mesela karşısında da ne bileyim altmış sekiz sayısı gelmiş. o sayıya da kafanda kodlanmış bir şey yok (plaka falan da ezberlemedin yahut ezberledin de orada aklına gelmedi). işte bunu akılda tutması zor oluyor.

çalışmak için skytest kullanın derim. plaka ezberlemek de gayet çalışan bir yöntem.

mic - monitoring and instrument coordination

bu modül dlr'ın en çok korkulan ve en fazla kalma oranına sahip modülü. ayrıca dlr sınavı içerisinde bana kalırsa pilot olmaya elverişliliği ölçen tek modül de bu.

ekranda ibreleri oynayan üç tane gösterge var. biri irtifa, biri hız, biri de yön. joystick kullanıyorsunuz bu modülde. başlamadan önce bir süre alıştırma yapıyorsunuz, joystick aşinalığı kazanıyorsunuz. sonra başlanıyor.

basitçe anlatmak gerekirse, göstergelerde sizden istenen değerleri yakalamaya çalışıyorsunuz. örneğin irtifayı belirli bir düzeyde tutmanız isteniyorsa joystick'i ileri geri oynatarak irtifayı yakalamanız lazım. yön için de sağ-sol oynatıyorsunuz.

sadece bu kadarla sınırlı değil. bir yandan da acoustic task denilen görevleri yapmanız lazım. bunlar da şu şekilde. ekranda iki buton var, biri kırmızı diğeri yeşil. siz orada göstergeleri istenen değerlerde sabit tutmak için çabalarken bir yandan kulağınıza rakamlar söyleniyor. eğer arka arkaya üç tane çift rakam söylenirse yeşil butona, tek rakam söylenirse kırmızı butona basıyorsunuz.

örneğin arka arkaya 2-6-8-9-4 söylendiyse sizin 8'i duyar duymaz yeşil butona basmanız lazım. eğer 2-4-6-8-6-10-4 şeklinde arka arkaya bir sürü çift gelirse önce 2-4-6'dan sonra basıyorsunuz, sonra da 8-6-10 serisi bittiğinde bir daha basıyorsunuz. bu durum önemli, çünkü bazı arkadaşlar sonuçta arka arkaya üç çift sayı geliyor diye 2-4-6-8 diye giderken hem 6'dan sonra hem 8'den sonra basıyor butona. sonuçta 4-6-8 üçlüsü de arka arkaya üç çift sayı. fakat sizden istenen grup grup yapılması. o sebeple ilk dediğim gibi yapmanız lazım.

modülün en sonunda irtifa, hız ve yönü istenen değerlerde tutmaya çalışmanız ve bir yandan da akustik görevleri yapmanız bekleniyor. evet, biraz zor. imkanınız varsa bir arkadaşınızdan joystick alın ve sınavdan önce birkaç deneme yapın. sınavda faydası olur. ben bu modülde hiç zorlanmadım, sınavdan önce de bir kez pratik yapabildim. zaten daha önce de dediğim gibi, dlr sizdeki bir yeteneği ölçen sınav. bu sebeple gece gündüz aylarca bu modüle çalışmanıza gerek yok. forumlardan okuduğuma göre gece gündüz çalışıp da elenen bir sürü insan da oluyor.

sınavda size joystick aşinalığı kazanmanız için bolca süre veriliyor. bir sürü pratik yapıyorsunuz. hatta yaptığınız yeterli bulunmazsa iki kereye kadar tekrarlatıyor size. sonra değerlendirilecek, yani puan alacağınız kısım başlıyor ve pratik kısmından hiçbir farkı olmuyor. ben size yine de imkan varsa sınavdan önce kendinizi test etmenizi tavsiye ederim.

modüllerden bahsettik, şimdi sınavla ilgili başka bir detaya gelelim

yetenek modülleri birbirinin eşleniği oluyor. bu ne demek? yani bir modülden biraz düşük bir skor elde ettiyseniz bunu onun eşleniği olan diğer modüldeki yüksek skorunuzla dengelemeniz mümkün. örneğin atıyorum kafadan skt modülünü geçmek için gerekli baraj 70 puan diyelim. siz de bu modülden 60 puan yaptınız diyelim. bu modülün eşleniği owt modülü. eğer siz owt modülünden (onun da geçme puanına 70 diyelim) 80 puan yaptıysanız skt modülündeki başarısızlığınızın bir önemi kalmıyor ve geçmiş oluyorsunuz.

bu çok güzel bir olay, zira örneğin bir modülde ne kadar uğraşsanız da belirli bir başarı düzeyinin yukarısına çıkamıyorsanız onun eşleniği olan modüle daha fazla çalışıp bu açığı/eksikliği kapatmak mümkün.

birbirini dengeleyen/birbirinin eşleniği olan modüller şu şekilde

skt-owt
ppt-rot
rms-mek

mic modülünün ise eşleniği yok maalesef. bundan geçmek için yeterli skoru elde edemezseniz s*çtınız demektir. keza bilgi modülleri olan matematik ve fiziğin de eşleniği yok. kalırsanız kaldınız demektir. sizi kurtaracak başka bir modül yok.

ayrıca bildiğim kadarıyla dlr'a thy'ye girmek için giriyorsanız yetenek modüllerinin herhangi birinden kalırsanız tüm sınava en baştan giriyorsunuz. bilgi modüllerinden kalmanız halinde de sadece kaldığınız bilgi modülünden tekrar sınava girmeniz gerekli. bilgi modüllerinden kalırsanız ceza süresi üç ay, yetenek modüllerinde altı ay. yani örneğin fizikten kaldınız, sınava en erken üç ay sonra tekrar girebiliyorsunuz.

Havacılıkta Neden "Kırmızı ve Tozluysa Dokunma" Diye Bir Söz Vardır?