Trenin İçinde Zıplayınca Aynı Yere Düşerken Üstünde Zıplayınca Neden Farklı Yere Düşeriz?
(bkz: eylemsizlik yasası)
tren içerisinde hareket ederken tren atıyorum saatte 150 km hızla gidiyorsa siz de 150 km hızla gidersiniz. çünkü ayaklardan trene bağlanmışsınızdır. peki tren içerisinde zıplarsanız ne olur? olduğunuz yere düşersiniz. çünkü neredeyse hiç hava sürtünmesi olmayan bir yerde zıpladığınız için aynı yere düşersiniz.
peki neden aynı yere düşersiniz? hatırlayın, siz de trenle beraber 150 km hızla gidiyordunuz, dolayısıyla siz tren ile bağlantınızı kesseniz bile 150 km hızla gitmeye devam edersiniz.
madem öyle, bağlantıyı kessek de bir süre boyunca trenin hızında gidiyoruz. neden camdan attığımız nesneler lap diye yere yapışıyor? ya da trenin içerisinde değil de üzerinde giderken zıpladığımızda neden uçarız?
çünkü trenin dışarısında bir sürtünme var. hava sürtünmesi sizin hızınızı çok çabuk bir şekilde 150 km hızdan aşağıya düşürüyor. sürtünme farkını şöyle düşünebilirsiniz: trenin içerisinde elinizi öne götürmeye çalışın, bir de camından çıkararak öne götürmeye çalışın.
eğer hareket eden bir cisim ile bağlantınızı kestiğinizde aniden hızınız düşseydi, bir mızrağı trenin ön tarafından bıraktığımda 150 km hızla tüm insanların içerisinden geçerdi ve en arkadan çıkardı.
ufak da bir ekleme yapayım:
"newton'un birinci yasası eylemsizlik kanununa göre bir dış kuvvet etki etmedikçe cisim hareket durumunu korur. yani duruyorsa durmaya devam eder, hareket halindeyse hareketini sürdürür.
newton'un ikinci yasasına göre hareket halindeki bir cismin içindeki başka bir cisim, içinde bulunduğu ana cismin etkisi altındadır. yani hareket halindeki otobüste uçan bir sinek, söz konusu otobüs saatte 120km hızla gittiği zaman bile otobüsün içerisinde normal şekilde hareketini gerçekleştirir. otobüsün içinde kalmak veya otobüsün arkasına yapışmamak için sineğin 120km hız yapması gerekmez ki zaten bir sineğin bu kadar hız yapması mümkün değildir."
yukarıda alıntısını yaptığım olaydaki gibi hız sabit kaldıkça topyekün bir hareket söz konusudur.
tren içindeki hava seninle beraber hareket ettiği için ve hızlarınız aynı olduğu için sabit hızda ve eğimde aynı yere düşmen gerekir. vagonun üzerine çıkıp atlarsan hava sabit (yeryüzü) tren hareketli olduğu için vagon kayar gider altından. trene ters yönde tren ile aynı rüzgar varsa yine aynı yere düşersin.
bu yazdıkların çoğu faktör göz önüne alınmadan kabaca yazılmıştır. (sürtünme, eğim vs.)