Tsundoku Denen Kitap Satın Alma Hastalığının Esasında İyi Bir Şey Olduğu Gerçeği
pek çok okuyucu, sadece okumak amacıyla kitap satın alır, ancak kitap raflarda kalır. istatistikçi nassim nicholas taleb, kendimizi okunmamış kitaplarla çevrelemenin, bize bilmediklerimizi hatırlattığı için hayatımızı zenginleştirdiğine inanıyor. japonlar bu uygulamaya tsundoku adını veriyor ve önemli faydalar sağlayabiliyor.
kitapları severim. bir kitapçıya gittiğimde, daha önce varlığından haberdar olmadığım üç kitapla çıkıyorum. torbalar dolusu ikinci el kitap satın alıyorum ve karıma bunun iyi bir amaç için olduğunu anlatıyorum. kitapların kokusu (bibliosmia) bile beni yakalıyor, bir sayfayı çevirdiğinizde size gelen o hafif topraksı vanilya aroması.
sorun şu ki kitap satın alma alışkanlığım onları okuma yeteneğimi geride bırakıyor. bu da fomo'ya ve raflarıma dağılan okunmamış kitaplar yüzünden ara sıra suçluluk duygusu hissetmeme yol açıyor. kulağa tanıdık geliyor mu?
ancak bu suçluluk duygusunun tamamen yersiz olması da mümkün. istatistikçi nassim nicholas taleb'e göre, bu okunmamış ciltler onun "anti-kütüphane" (anti-library) dediği şeyi temsil ediyor ve anti-kütüphanelerimizin entelektüel başarısızlıkların belirtileri olmadığına inanıyor.
taleb, anti-kütüphane kavramını en çok satan kitabı siyah kuğu'da (the black swan: the impact of the highly improbable) ortaya koydu. ilgili bölüm, kişisel kütüphanesinde 30.000 kitap barındıran üretken yazar ve akademisyen umberto eco'nun tartışmasıyla başlıyor.
eco ziyaretçileri ağırladığında, birçoğu kütüphanesinin büyüklüğüne hayran kalır ve ev sahibinin bilgisini temsil ettiğini varsayardı - ki bu da şüphesiz çok geniş kapsamlıydı. ancak birkaç bilgili ziyaretçi gerçeği fark etti: eco'nun kütüphanesi çok fazla okuduğu için büyük değildi; çok daha fazlasını okumak istediği için büyüktü.
eco da bunu söyledi. bir hesaplama yaparak, on ila seksen yaşları arasında her gün bir kitap okursa yalnızca yaklaşık 25.200 kitap okuyabileceğini buldu. herhangi bir iyi kütüphanede bulunan bir milyon kitapla karşılaştırıldığında bunun "önemsiz" olduğunu hayıflanıyordu.
taleb, eco'nun örneğinden yola çıkarak şu sonuca varıyor
"okunmuş kitaplar okunmamış olanlardan çok daha az değerlidir. kütüphaneniz finansal imkanlarınızın izin verdiği kadar bilmediğiniz şeyleri içermelidir. yaşlandıkça daha fazla bilgi ve daha fazla kitap biriktireceksiniz ve raflardaki okunmamış kitapların artan sayısı size tehditkar bir şekilde bakacaktır. gerçekten de, ne kadar çok şey bilirseniz, okunmamış kitapların sıraları da o kadar büyük olur. bu okunmamış kitap koleksiyonuna anti-kütüphane diyelim."
brain pickings'teki yazısı taleb'in argümanını güzel bir şekilde özetleyen maria popova, eğilimimizin bildiklerimizin değerini abartmak, bilmediklerimizin değerini ise küçümsemek olduğunu belirtiyor. taleb'in anti-kütüphane tezi, bu eğilimi tersine çeviriyor.
anti-kütüphanenin değeri, bilmediğimiz her şeyin sürekli, rahatsız edici bir hatırlatıcısını sağlayarak kendi öz değerlendirmemize meydan okumasından kaynaklanır. kendi evimin duvarlarını kaplayan başlıklar bana kriptografi, tüylerin evrimi, italyan folkloru, üçüncü reich'ta yasadışı uyuşturucu kullanımı ve entomofajın ne olduğu hakkında çok az şey bildiğimi veya hiçbir şey bilmediğimi hatırlatıyor.
taleb, "bilgimizi korunması ve savunulması gereken kişisel bir mülk gibi ele alma eğilimindeyiz", diye yazıyor. "bu, hiyerarşide yükselmemizi sağlayan bir süs. dolayısıyla, bilinene odaklanarak eco'nun kütüphane duyarlılığını rencide etme eğilimi, zihinsel süreçlerimize kadar uzanan bir insan önyargısıdır."
keşfedilmemiş fikirlerle dolu bu raflar bizi okumaya, öğrenmeye devam etmeye ve asla yeterli bilgi sahibi olduğumuzdan emin olmamaya itiyor. jessica stillman bu farkındalığa entelektüel tevazu (intellectual humility) adını veriyor.
bu entelektüel alçakgönüllülüğe sahip olmayan kişiler -yeni kitaplar edinme veya yerel kütüphanelerini ziyaret etme özlemi duymayanlar- kişisel koleksiyonlarını fethetmiş olmanın gururunu yaşayabilirler, ancak böyle bir kütüphane, raflardaki bir kupanın tatminini sağlar. sadece dekorasyon için bir "ego-besleyen eklenti" haline gelir. hayatımız boyunca öğrenebileceğimiz canlı ve büyüyen bir kaynak değildir.
new york times için yazan kevin mims taleb'in etiketini pek sevmiyor
tercih ettiği terim, japonya'dan ödünç alınmış bir kelimedir: tsundoku. tsundoku, satın aldığınız ancak okumadığınız kitap yığınları için kullanılan japonca bir kelimedir. morfolojisi tsunde-oku (şeyleri yığmak) ve dokusho (kitap okumak) kelimelerini birleştirir.
kelime, 19. yüzyılın sonlarında kitap sahibi olan ancak kitap okumayan öğretmenlere yönelik hicivli bir gönderme olarak ortaya çıktı. bu , taleb'in iddiasının tam tersi olsa da, bugün kelime japon kültüründe hiçbir damgalayıcı anlam taşımıyor. ayrıca, kitapların nihai olarak okunması için değil, koleksiyon yapmak için takıntılı bir şekilde toplanması olan bibliyomaniden de farklıdır.
kabul ediyorum, eminim küçük bir ulusal kütüphaneye benzer bir koleksiyona sahip olan, ancak nadiren bir kapak açan övüngen bir kitap delisi vardır. yine de, çalışmalar kitap sahipliği ve okumanın genellikle büyük bir oranda el ele gittiğini göstermiştir.
bu tür bir çalışma, 80 ila 350 kitap bulunan evlerde büyüyen çocukların yetişkin olduklarında okuryazarlık, aritmetik ve bilgi iletişim teknolojisi becerilerinin geliştiğini buldu. araştırmacılar, kitaplara maruz kalmanın, okumayı hayatın rutinleri ve uygulamalarının bir parçası haline getirerek bu bilişsel yetenekleri artırdığını gösterdi.
diğer birçok çalışma, okuma alışkanlıklarının bir dizi fayda sağladığını göstermiştir. okumanın stresi azaltabileceğini, sosyal bağlantı ihtiyaçlarını karşılayabileceğini, sosyal becerileri ve empatiyi güçlendirebileceğini ve belirli bilişsel becerileri artırabileceğini gösteriyor. okumak, kendimizi ve dünyayı daha iyi anlamamıza yardımcı olur ve ayrıca bilgi yarışmalarında size avantaj sağlar.
jessica stillman makalesinde, anti-kütüphanenin, cahil insanların bilgilerinin veya yeteneklerinin gerçekte olduğundan daha yetkin olduğunu varsaymalarına yol açan bilişsel bir önyargı olan dunning-kruger etkisine karşı bir görev gördüğünü düşünüyor. insanlar cehaletlerinin hatırlatıcılarından hoşlanmaya meyilli olmadıkları için, okumadıkları kitaplar onları ustalığa değilse bile en azından giderek genişleyen bir yeterlilik elde etme anlayışına doğru itiyor.
"okumadığınız tüm o kitaplar gerçekten de cehaletinizin bir işaretidir. ancak ne kadar cahil olduğunuzu biliyorsanız, diğer insanların büyük çoğunluğundan çok öndesinizdir" diye yazıyor stillman.
ister anti-kütüphane terimini, ister tsundoku terimini, isterse tamamen başka bir şeyi tercih edin; okunmamış bir kitabın değeri, onun sizi okumaya ikna etme gücündedir.