öncelikle artık yıl genel bir kural olarak, artık yıllar 4 rakamının katı olan yıllardır:

1988, 1992, 1996, 2000, 2004, 2008, 2012, 2016, 2020, 2024 gibi.

kim milyoner olmak ister yarışmasında zamanında çıkan;

-kullanmakta olduğumuz takvime göre hangisi tarihte yaşanmış gerçek bir gündür?

a) 29 şubat 1600
b) 29 şubat 1700
c) 29 şubat 1800
d) 29 şubat 1900

sorusu sayesinde 29 şubatın aslında sandığımız gibi her 4 yılda bir gerçekleşmediğini, bunun iki istisnası olduğu;

1) 100'ün katı olan yıllardan sadece 400'e kalansız olarak bölünebilenler artık yıldır: (örneğin 1200, 1600, 2000 yılları artık yıldır ancak 1700, 1800 ve 1900 artık yıl değildir.)

2) hesabı daha da hassas hâle getirmek için 400'e kalansız bölünebildiği halde 4000'e kalansız olarak bölünebilen yıllar artık yıl kabul edilmez: (örneğin 4000, 8000, 12000, 16000, 24000, 32000 ve 48000 yılları 400'e tam bölünebildiği halde artık yıl kabul edilmeyecektir.)

- öncelikle bilmemiz gerekenler: bir günün bize öğretildiği gibi 365 gün 6 saat (yani 365,25 gün) olmadığı, aslında 365 gün 5 saat 49 dakika (yani 365,242 gün) olduğu. zaten tüm karışıklığa bu 0,008 günlük fark sebep oluyor. 

1900-2000 gibi bir yüz yıllık süreyi ele aldığımızda 1900 ve 2000 de dahil olarak 101 senelik bir süre olduğunu biliyoruz. bu da bizim 365,25 gün hesabı ile 36.890,25 gün ederken 365,242 hesabı ile 36.889,442 gün eder. yani arada 0,808 günlük bir fark var. (bu basit farkı senelik olan 0,008 günlük farkı 101 ile çarparak da bulabilirsiniz tabii)

yani biz 1900-2000 arasında her 4 yılda bir 29 şubat koyarsak normalde yaşamadığımız 0,808 günü de takvime işlemiş oluyoruz.

1600-2000 gibi dört yüz yıllık bir süreyi ele aldığımızda, 1600 ve 2000 de dahil olarak 401 sene bir süremiz oluyor. bu 0,008 günlük farklı 401 ile çarptığımızda elde ettiğimiz 3,208 günlük bir süre oluyor. yani eğer her 4 senede bir 29 şubat olursa 401 yılda takvimde 3 gün fazladan işlemiş oluyoruz.

işte 100'ün katı olup 400'e kalansız bölünemeyen sayıların artık yıl olarak sayılmamasının sebebi bu 3,208 günlük fark oluyor. 1600,1700,1800,1900 ve 2000 yıllarından 1600 ve 2000'de 29 şubat varken 1700,1800,1900'de 29 şubat olmuyor. böylece fazla 3 gün dengelenmiş oluyor.

peki gerçekten de tam olarak dengeleniyor mu?

cevap tabii ki hayır, ikinci istisnamız burada devreye giriyor işte. 400'e kalansız bölünebildiği halde 4000'e bölünebilen sayılar artık yıl olarak sayılmaz. nedenine gelelim;

yeni aralığımız 4000 senesi ile 8000 senesi olsun. 4000 ve 8000 yılları dahil toplam 4001 yılımız var. yani düz hesabımıza göre (0,008 x 4001) 32,008 gün fazlamız var. 

4000 ile 8000 arasında, bu ikisi de dahil olmak üzere 100'e bölünebilen 41 tane sayı var. ilk kuralımıza göre 400'e tam bölünemeyen sayı 30 tane, 400'e tam bölünebilen 11 tane (4000, 4400, 4800, 5200, 5600, 6000, 6400, 6800, 7200, 7600, 8000)

- bu 30 sayı zaten ilk kuralımıza göre artık yıl sayılmıyor, 32,008 günümüzden 30 günü çıkarttığımız zaman elimizde fazladan 2,008 gün kalıyor. uzmanlar da bu 2 günü ortadan kaldırmak için ikinci istisnayı ortaya atmışlar;

- 4000'e bölünebilen sayılar artık yıl sayılmazlar. 4000-8000 yılları arasında bu kuralı sağlayan kaç sayı var dersiniz? cevap 2. fazlalığımız olan 2,008 günden 2 gün çıkardığımız zaman elimize kalan 0,008 gün oluyor. yani bu en baştaki 365,25 gün ile 365,242 günün farkı.

sonuç olarak adamlar öyle bir hesaplama yapmış ki bizim her yıl yaşayacağımız takvim sapmasını 4000 yılda bir yaşayacak hale getirmişler. eğer bu iki istisna olmasaydı ve her 4 senede bir 29 şubat olsaydı;

4000 ile 8000 seneleri arasında 32,008 günlük bir kayma olacaktı. yani mevsimler bir ay yer değiştirecekti. ama bu iki istisna sayesinde 32,008 gün yerine sadece 0,008 günlük bir sapma oluyor. sonuç olarak bu hesaplamalar 32 günlük farkı kurtarmış.

ben bu hesap kitaplarla uğraşırken baya aydınlandım, umarım kafasında bu konuyla ilgili soruları olan birilerine de yardımcı olabilmişimdir.

Yaşımız İlerledikçe Neden Seneler Daha Çabuk Geçiyor Hissine Kapılırız?