Türkiye'de İnternet Batı Avrupa ve Amerika'ya Kıyasla Neden Yavaş?
türkiye'de internet bağlantılarının batı avrupa ve amerika'ya kıyasla kısıtlı ve yavaş olmasının üç ana nedeni vardır.
ilk neden
ana içerik sağlayıcılar (google, youtube, facebook, amazon, twitter, msn, vs.) doğrudan level3, akamai, verizon, telia-sonera, cogent, ntt, telecom italia gibi taşıyıcı ağlara bağlıdır. hatta google kendi global fiber ağını bile kurmuştur.
amerika ve batı avrupa'daki isp'ler de doğrudan bu taşıyıcı ağlara bağlıdır. ancak olayı daha da şukela yapan, ana taşıyıcılar birbirlerine bağlı olduğu gibi, avrupa ve amerika'daki isp'ler de bu ana taşıyıcıların birden fazlasına aynı anda bağlıdırlar.
şöyle iki örnek vereyim.
youtube sunucularına ulaşmak için türkiye ve çekoslovakya'dan kaç bağlantı noktası (router) aşmak gerekiyor bakalım.
türkiye
tracing route to prg03s05-in-f206.1e100.net [172.217.23.206]
over a maximum of 30 hops:
1 <1 ms <1 ms <1 ms mygateway1.ar7 [192.168.1.1]
2 7 ms 7 ms 7 ms 213.243.9.14
3 9 ms 8 ms 8 ms host-195-214-177-77.reverse.superonline.net [195.214.177.77]
4 10 ms 10 ms 10 ms 10.36.8.198
5 10 ms 10 ms 10 ms 10.38.216.101
6 11 ms 11 ms 10 ms 10.40.131.1
7 11 ms 11 ms 11 ms 10.36.8.125
8 11 ms 12 ms 15 ms 10.38.218.241
9 15 ms 14 ms 15 ms 10.40.134.129
10 15 ms 14 ms 14 ms 10.40.134.50
11 16 ms 17 ms 16 ms 10.36.6.85
12 * 77 ms 76 ms 72.14.205.166
13 25 ms 25 ms 25 ms 108.170.250.178
14 35 ms 35 ms 35 ms 209.85.240.160
15 59 ms 51 ms 50 ms 66.249.94.139
16 52 ms 52 ms 52 ms 209.85.142.118
17 49 ms 48 ms 49 ms 108.170.245.33
18 50 ms 50 ms 50 ms 108.170.238.159
19 52 ms 52 ms 52 ms prg03s05 [172.217.23.206]
aynı bağlantıyı çekoslovakya'dan deneyelim
traceroute to 172.217.23.206 (172.217.23.206), 30 hops max, 60 byte packets
1 praha-4d-c1-vl55.masterinter.net (77.93.199.253) 0.569 ms 0.673 ms 0.853 ms
2 vl1387.cr3.r1-8.dc1.4d.prg.masterinter.net (83.167.254.150) 0.787 ms 0.794 ms 0.795 ms
3 nixcz.net.google.com (91.210.16.211) 0.393 ms 0.392 ms 0.397 ms
4 108.170.245.33 (108.170.245.33) 0.353 ms 0.373 ms 0.368 ms
5 108.170.238.159 (108.170.238.159) 4.766 ms 4.824 ms 4.823 ms
6 prg03s05-in-f206.1e100.net (172.217.23.206) 4.662 ms 4.708 ms 0.239 ms
dikkat ederseniz çekoslovakya'da google'ın doğrudan ağ bağlantısı var. henüz 3ncü router'da google'ın çekoslovakya'daki network'üne ulaşıyorsunuz veee 4ncü hopta mountain view california'dasınız.
yukarıdaki tablo iki şey ifade ediyor
çekoslovakya'daki eleman bilgisayar başında tüm içeriklere bize kıyasla daha hızlı (geniş bantgenişliği + daha az routerdaha çok hız + daha az gecikme) bağlanıyor.
aynı zamanda çekoslovakya'daki isp'ler de bizdekilere kıyasla daha şanslı. çekoslovakya'da nereyi kazsan fiber fışkırıyor. adamların komşuları almanya, polonya, avusturya iken bizimkiler ırak, iran, suriye, ermenistan, gürcistan, bulgaristan ve yunanistan...
yukarıda da göreceğiniz gibi google bizzat çekoslovakya'ya fiber ucu getirmiş. şimdi bu açıdan bakınca bizdeki durum içler acısı.. (birazdan ona da gelicem)
ikinci neden
bir adet bulgaristan üzerinden istanbula gelen karasal level3 bağlantı,
bir adet romanya üzerinden gelen karasal bağlantı (operatörü çözemedim.. ttnin kendi ağı olabilir),
bir adet (yedekli) mednautilus sualtı bağlantı (çıkış noktası italya),
bir adet seamewe-3 sualtı bağlantı (çıkış noktası almanya)
ukrayna, mısır, kktc, suriye gibi ülkelerle de bağlantılarımız var fakat bize bir hayrı olmadığını düşünüyorum)
olayı görsel olarak gözünüzde daha rahat canlandırmanız için
http://www.submarinecablemap.com/ ve http://www.level3.com/…ices-level-3-network-map.pdf adreslerine göz gezdirin.
ardından http://www.turktelekomint.com/network-map/ adresine bakın hiçbir bilginiz olmasa bile olayı çözeceksiniz.
üçüncü neden
avrupa ve amerikalı isp'lerin iştahını kabartacak kadar yoğun internet kullanımımız var. fakat türk telekom tekelinden ötürü yabancı isp'ler ülkemize yatırım yapamıyorlar (yatırımla kasıt yurtdışı bağlantı kapasite ve bağlantı noktası sayısını arttırmak).
biz de bu nedenle türk telekomun bizim için yeterli gördüğü üç ana bağlantı (level 3, seamewe-3 ve mednautilus bağlantıları) ile yetiniyoruz.
şimdi atıyorum deutsche telekom türkiye'ye elini kolunu sallayarak girebilse adamlar fiberin kralını akdenizden döşeyecek. ardından rekabet başlayacak. kim kaliteli hizmeti ucuza satarsa biz de ondan hizmet alacağız. bizim superonline, turknet,dsmart gibi isp'ler de türk telekomun bahşettiği yurtdışı bağlantısını kullanmak zorunda. zaten asıl sıkıntılardan biri de bu.
coğrafi olarak über şanssız bir konumdayız. internet bağlantılarını ipek yolu gibi kafanızda canlandırıp asya ile avrupayı bağlıyoruz diye düşünmeyin. adam ortadoğuya giden internet bağlantılarını akdenizin dibinden geçirmiş.
nüfus olarak baktığımızda 5-6 avrupa ülkesine bedel olduğumuz için avrupalı isp'lerin mutlaka ilgisini çekiyoruzdur. ancak türk telekomun ana servis sağlayıcılık noktasında tekel olmasından ötürü bu cazip pazara başka ana servis sağlayıcı gelip de yatırım yapamıyor.
isyan edecekseniz başta türk telekom tekeline, ardından coğrafi konumumuza çemkirmek gerekiyor
bizdeki isp'lerin tek fonksiyonu (kimi mahalle arasına fiber döşeyebiliyor ama isp olmak bu demek değil) türk telekomun toptan fiyatla bunlara sattığı interneti üzerine etiket yapıştırıp bize satmak.
telekom tekeli sona ermedikçe, yurtdışından ülkemize gelen internet bağlantılarının kapasite ve sayıları artmadıkça, google gibi içerik sağlayıcıları ülkemize doğrudan hat çekmedikçe mucize olmasını beklemeyin.