Son 10 günün (toplam vefat/toplam vaka) oranları

4 nisan - 501/239340.021
5 nisan - 574/270690.021
6 nisan - 649/302170.021
7 nisan - 725/341090.021
8 nisan - 812/382260.021
9 nisan - 908/422820.021
10 nisan - 1006/470290.021
11 nisan - 1101/521670.021
12 nisan - 1198/569560.021
13 nisan - 1296/610490.021

Bu istatistik normal mi?

günlük ölüm/vaka sayılarına değil de toplam ölüm/toplam vaka sayılarına bakarsan pandemilerde bir noktadan sonra stabil bir oran elde edersin zaten. çok dengesiz sonuçlar çıkması lazım yani sapıtması için.

örneğin; yarın 150 ölüm ve 4 bin üstü vaka çıktığı dünyaya bakalım. vaka sayısı bugün ile aynı. ölüm sayısı ise %50 oranında artmış. toplam ölü sayısı 1446, vaka sayısı 65049. günlük ölüm/vaka oranının 0,0375 olduğu bu durumda bile oran 0.022'e anca çıkıyor. verilen tarihten sonra günlük vaka/ölüm sayılarına bakın nasıl stabil olmadığını anlarsınız.

hala tatmin olmadıysanız, avrupa örneklerine bakabilirsiniz. italya son 5 gün:

13 nisan: 20.465/159.5160.1283
12 nisan: 19.899/156.3630.1273
11 nisan: 19.468/152.2710.1278
10 nisan: 18.849/147.5770.1277
09 nisan: 18.279/143.6260.1273

canı sıkılan varsa ispanya ve diğer ülkelere de baksın. günlük çok dengesiz vaka-ölüm açıklamayan ülkelerin tamamında benzer tabloyu görmeniz gerekir. herhangi birine bakmadım, hesaplama yapmadım. sadece istatistik biliyorum ve inanın istatistik bu kadar kolay bir şey değil.

ölü sayıları gizleniyor olabilir, kontrollü açıklanıyor olabilir; bunları tartışabilirim ama şu maden bulmuş gibi sarıldığınız bu konu istatistik olarak gayet normal bir durum.

bu arada istatistik bilmeniz, bunun normal olduğunu anlamanız için gerekli. bu oranın 0.001 değişmesi için 1 günde kaç tane fazla ölüm açıklanması gerektiğini hesaplamanız için matematik bilmeniz yeterliydi aslında.

Somutlaştıralım

13 nisan'daki toplam ölüm sayısı kaç? 98. toplamda ise 1296. peki bugünkü ölü sayısı yüzde 40-45 daha fazla olup 140 civarı olsaydı nolurdu? hepimiz endişelenirdik, noluyor derdik. 1338 ölü sayısına ulaşırdık ne yazık ki toplamda. peki o zaman oran ne olurdu? 1338/610490.021

aaa aynı çıktı. virgülden sonra 3 rakamı yazıp karşılaştırma yazacaksak ve binde 1 fark istiyorsak 60.000 kişide son gün 60 kişi fazla ya da az ölmesi lazım ki çok büyük farklar.

böyle çıkmasının nedeni ise hem vaka sayısında hem ölü sayısında günlerdir grafiklerin yatay seyretmesi. artık vaka sayısı (bölen) iyice arttığı için yarın 4500 vaka açıklandığını varsayarsak, ölü sayısı 1376 ile 1442 arasında çıkarsa yine 0,021 çıkacak. yani yarınki değerler için;

vaka sayısı / vefat sayısı
3500/60 - 124
4000/70 - 135
4500/80 - 146
5000/91 - 157
5500/101 - 168 arasında aynı oran çıkacak.

son bir haftadaki ölü sayıları ve vaka sayıları göz önünde bulundurunca aynı oranın olması muhtemeldir. kaldı ki bu oran bir şeyi ifade etmemektedir bence. iyileşme oranı 10 gün önceki vaka sayısıyla, ölüm oranı ortalama ölüm süresi ne kadarsa o kadar gün önceki rakamla kıyaslanmalıdır.

Akıllarda Tek Bir Soru: COVID-19 Karantinası Ne Zaman Bitecek?