Viking Tanrısı Odin Aslında Türk mü?
snorre sturlesson'un edda'sında, odin'in turkland'dan kuzeye yolculuğu anlatılır. sturlesson sadece odin'in turkland'dan geldiğini yazmıyor, aynı zamanda onun iskandinavya'ya türk geleneklerine uygun adetler getirdiğini, türk dilinin iskandinav diline ve hatta ingiliz diline etki yaptığını da yazıyor. üstelik odin'in oğlu yngve'nin isveç kralı olduğunu da söylüyor. örneğin ynglinge destanı'nda şu sözler geçer: "sveigder ülkeyi babasından devraldı. tanrılar yurdunu ve ilk odin'i ziyaret etme sözü verdi. kendisiyle birlikte on iki yoldaş dünyayı dolaştı. türk ülkesine (turkland) ve büyük isveç'e (svitjod det stora) geldi. orada pek çok akrabasını buldu. bu yolculuk beş yıl sürdü. sonra isveçe (svitjod) geri döndü."
hervavar destanı'ndaysa şu cümlelere rastlarız: "o sıralar doğu'dan asyalılar ve türkler geldiler ve buraya kuzey'e yerleştiler. önderlerinin ismi odin idi. sekiz oğlu vardı. hepsi birer büyük ve güçlü adam oldular. bosa destanı'ndaysa yine odin'in asya topraklarından geldiği dile getirilmektedir: "doğu gotland'ı ring isimli bir kral yönetti. o, gote'nin oğlu, isveç kralı odin'in torunuydu. odin asya'dan gelmişti ve kuzey'in en ünlü kraliyet hanedanlıkları onun soyundan gelmeydi:'
odin'in asyalı kökeninden bahseden yalnızca edda'lar değil elbette. birçok yazar ve tarihçi bu konuya değinmeden geçmemişler eserlerinde. örneğin, bunlardan biri "a modern theory of language evolution'' adlı eserin yazarı cari j. becker. becker, bu eserinde odin'in asya kökeninin yanı sıra "od" kelimesinin türkçe "ateş" anlamına geldiği vurgusunu da yapıyor: "odin, aesir tanrılarıyla birlikte kuzey halklarının deneyimine orta asyadan, asgard'dan gelen yeni bir deneyim kazandırıyor. iskandinav geleneklerinde göktürkler, iskitler ve/veya sarmatlar alfheim'daki beyaz elfleri hatırlatırlar. alfheim'deki beyaz elflerin kralı freyr'dır. bu elfler swartalfheim'ın siyah cüceleri gibi metal işçiliği konusunda yetenek sahibidirler. bu durum, doğu anadolu'da toros vadilerinde yaşayan türk kavimlerinde de görülür. (...) odin doğudan döndüğünde yanında metal işleme bilgisini de getirmişti.
od, türkçede ateş anlamına gelir, odun kelimesiyse odun (fırewood) anlamına gelir. bu durumda odin the ygg, 'iyi ve genç odun'a dönüşür. norse mythology a guide to gods, heroes, rituals and beliefs adlı eserdeyse "biz aynı zamanda onu (oden'i) ynglinga saga'nın ilk kısmında görüyoruz. bu bölümde odin'in halkının lideri olarak onları turklanddan iskandinavya'ya getirdiğini anlıyoruz" satırları vurgulanıyor.
turgay kürüm ise odin'in türk kökeni hakkında şu bilgileri veriyor: "tarihi bilgiler ve adı geçen eserdeki diğer bilgilerin ışığında odin'in, m.s. 3. yüzyılda karadeniz'in kuzeyine gelen ve don ve idil nehirleri arasına hakim olan got kabilesi'nin lideri olduğunu, germanik'in hristiyan olması sonrasında yaşanan süreçte pagan inancını koruyarak ana yurdu olan iskandinavya'ya (gotaland) avrupa'ya hun akınları başlamadan, kabilesiyle geri döndüğü ve iskandinavya'da viking krallığı'nı kurduğu anlaşılmaktadır."
"alpler ve elfler: türk ve iskandinav dünyalarında kahramanlık olgusu" adlı makalelerinde doç. dr. osman karatay ve emre aygün, odin hakkında ilginç bilgiler aktarırlar. karatay ve akgün'e göre türkistan'dan iskandinavya'ya göç eden odin daha sonra tanrısallaştırılmış ve kuzeylilerin baş tanrısı haline gelmiştir. onlara göre odin'in kavminin adı az'dır, yani göktürk yazıtlarında karşımıza az budun olarak çıkan, abakan bozkırında kırgızlara komşu bir halk. yine karatay ve aygün'ün nizamüddin şami'den aktardıklarına göre timur bir sefere çıkmadan önce bu bölgedeki öden ata'nın kabrini ziyaret etmiş, dua ve dilekte bulunmuştur. doç. dr. osman karatay, "kral odin'in turklanddan iskandinavya'ya göçü" adlı makalesinde de odin'in türk kökenierini açıklamıştır. bazı kaynaklara göre odin'in tanrı olarak kabul edilmesi onun doğaüstü güçleri daha doğrusu şamanik özellikleri nedeniyledir. bu, oden ata'nın bir lider olduğu kadar aynı zamanda bir şaman (kam) olduğu ihtimalini doğurur. eğer öyleyse oden ata'nın şamanik özelliklerini gören iskandinav halkı onu tanrı mertebesine yükseltmiş olabilir. odin'in şamanik ruh yolculukları iyi belgelenmiştir. ynglinga saga'nın aktardığına göre odin diğer kişilere uyku halinde veya ölüme yakın bir halde görünürken uzak diyarlara haber gönderebiliyordu. bir eddic şiiri olan "baldur'un rüyaları"ndaysa odin sekiz ayaklı atı sleipnir'i sürüyor ve bu atıyla yeraltı dünyasına avrasyalı şamanlar gibi bir yolculuk yapabiliyordu.
mircae eliade'ye göreyse odin, tüm dünyadaki şamanların sahip olduğu gibi hugin ve munin adlı iki kuzguna sahipti.
kaynak: bahattin uslu - türk mitolojisi