"X Yapmayan Y'yim Demesin" Olayını Görev Edinme Durumu: Gatekeeping Nedir?
gatekeeping; bir eylemin kim tarafından yapılabileceği ya da bir statünün kime ait olabileceğine dair kriterler koyup, onları savunmaya kalkma hareketi.
o kriterlere uymayanlar hor görülür, "gerçek x" olmadıkları ya da "gerçek anlamda y" yapmadıkları vurgulanır. reddit'te r/gatekeeping subreddit'inde yapanlarla doyasıya dalga geçerler.
bizdeki yaygın kullanımı:
- x yapmayan y'yim demesin
- x dediğin y yapacak
şeklindedir. aynı amaçla kullanılan başka bir hor görme çeşidi için (bkz: nothing else matters metallica'cısı)
gatekeeping, mutlaka türkçe karşılığının düzgünce bulunup internet literatürümüze girmesi gereken bir olay, davranış.
çokça gördüğümüz şu twit veya entry'ler gatekeeping örnekleridir:
fitness yapanlar için: "bench'te 80 basamayan da bunu yapıyorum demesin."
otomobiller hakkında: "c serisine binen de mercedes'e biniyorum demesin."
daha da abartan dangalaklara gelelim: "latte içen de kahve tiryakisiyim demesin."
tek bir cümle yapısı üzerinden gittim ama basitçe budur. kendisini hakim gördüğü konuda mesnetsiz standartlar uydurarak diğer insanları dışlama özelliği diyebiliriz.
Imaginary Gatekeeping var bir de
bir örnek: "-kim demiş kahverengi saçlı kızlar lens takamaz diye."
kimse böyle salak bir şey söylemez. fakat bence imaginary gatekeeping, gatekeeping kadar sinir bozucu değil hatta kısmen komik.
şimdi bunun neden literatüre girip bu tiplerin neden (bence) psikolojik baskıya alınması gerektiğine geleyim. bu olay amerika'da, avrupa'da filan zaten yaygın yani bunu başka yerde yapanlar baya itici görülüyorlar fakat bizim ülkemizde resmen gelenek bu. insanlar başkalarının hayatlarına, hayat tarzlarına, hobilerine, tercihlerine burunlarını sokmayı o kadar normal görüyorlar ki artık garip bile gelmiyor.
bunu yapan insana en basit verilecek tepki "sen kim olduğunu sanıyorsun" dur.
sen kim olduğunu sanıyorsun da benim spor tarzımı sorguluyorsun, kim oluyorsun da içeceğim kahveyi sorguluyorsun, kim oluyorsun da aldığım araba üzerinden ahkam kesiyorsun, kim oluyorsun da giyim tarzımı sorguluyorsun. gerçekten beyler, hanımefendiler, siz kimsiniz? otomatik araç kullananı feminen gören tipler var hala ekşi sözlük'te, adam girmiş bir başlığa twitch yayıncılarına abone olan var, çok acınası demiş. ya sen kimsin? sen kendinde bu cümleyi kurabilme yetkisini nasıl görüyorsun?
daha derine inelim. çocuk yapmayan çiftleri aile olarak görmeyenler. family gatekeeping yapanlar diyebiliriz. bakın çocuk yapmak bana göre şu dünya üzerindeki en ciddi karar. bunun üzerinden insanlar üzerinde zorbalık yapmak bildiğin şerefsizlik. fakat bizim ülkede internet ortamında ya da gerçek hayatta bu o kadar yaygın ki artık sıradan geliyor.
işte gelmemesi lazım. o yüzden bu kavramın oturup, her türlü mecrada bunu yapanlara milletin "senin fikrinin ne önemi var vasat herif." demesi lazım ki yavaş yavaş silinsin, kimse yaptığı tercihler yüzünden, hayat stili yüzünden, parasını harcadığı şeyler üzerinden psikolojik baskı altına alınmayı hak etmez.