Yazar Olmayı Hayal Edenler İçin: Kitap Yazarken Nelere Dikkat Etmek Gerekir?
kitap kurtlarının büyük bir çoğunluğu ileride benim de bir romanım yayınlanır mı diye hayal kuran insanlardan oluşuyor. peki bir kitap yazma süreci nasıl oluşur? hem kendi yöntemlerimi hem de araştırdığım yöntemleri harmanlayıp roman yazmanın adımlarını paylaşmak istiyorum. böylece yazar olmak isteyen ama nasıl başlayacağını bilemeyen arkadaşlarımıza yol göstermiş olabilirim.
nasıl ki iş dünyasında sevdiğiniz mesleği yapın tavsiyesi varsa, roman yazarken de aynı şey geçerlidir; sevdiğiniz, okumak istediğiniz, okumaktan zevk alacağınız bir roman yazmak en akıllıca karar olacaktır.
bir romanı ya da öyküyü yazmadan önce bilmeniz gereken 5 ana unsuru başta söylemek istiyorum. nasıl bir kompozisyon; giriş, gelişme ve sonuçla yazılıyorsa, bir roman da benzer şekilde yazılmaktadır.
birinci unsur hikayenizin başlangıcı olan giriştir. öyle bir giriş yazmalısınız ki okur hikayenize sıkı sıkı tutunabilsin. mesela güzel bir örnek vermek gerekirse, charles dickens’ın iki şehrin hikayesi kitabının girişine bakabilirsiniz. tüm zamanların belki de en iyi giriş cümlesine sahiptir.
ikinci unsur her şeyi değiştiren tetikleyici olaydır. burada romanın hikayesi başlamış demektir. okur sorular sormaya başlamalı ve cevaplar için sabırsızlanmalıdır.
üçüncü unsur gerilim veya kriz yaratan olayların başlaması, kısacası çatışmadır. burada hikayeniz tırmanmaya başlar, okur sayfaları hiç olmadığı kadar hızlı çevirmelidir.
dördüncü unsur doruk noktasıdır. krizin sebepleri ortaya dökülür, hikâye zirveye ulaşır, okur heyecanlanır.
beşinci ve son unsur ise sonuçtur. artık hikayemiz son bulur ve finaliyle okurun aklındaki tüm sorular cevaplanır ya da seri romansa bu, yeni sorular ve maceralar için merak unsuruyla roman tamamlanır.
bunlar bir kitabın temasını oluşturur, şimdi yazım aşaması için belirlediğimiz adımlara geçebiliriz.
adım 1: hikayenizi belirleyin
ana hatlarıyla kafanızda belirlediğiniz romanı artık sayfaya dökme zamanı geldi. bu aslında bir adımdan ziyade bir yol haritasıdır. hikayeniz mutlaka ilk düşündüğünüz gibi olmayacak hatta yazdığınız ilk bölümler sona yaklaştığınızda yok bile olabilir fakat hikayenizi belirlemeniz ve ne üzerine yazacağınız önemlidir. bu adımda izleyeceğiniz yöntem kişiden kişiye değişmektedir.
kimi yazarlar finali en baştan belirleyerek hikayesini oluşturur kimiyse sürpriz olmasını ister. ben stephen king’in izinden gidiyorum. hikayem kaba taslak olarak bellidir fakat sonu hiçbir zaman bilemem hatta şu an yazmakta olduğum kitabın sonu bile belli değil. çünkü bu beni de meraklandıran bir unsur.
adım 2: unutulmaz karakterler yaratın
bir romanı unutulmaz yapan sadece hikâyenin yapısı, mesajı veya önermesi değil, hikâyenin içerisinde yer alan karakterlerdir. ikinci adım geniş çapta düşünülmesi gereken ve derinliği olması gereken bir adım. hikayenizin baş kahramanı ya da kahramanları, romanın hikayesinin dışında bir hikâyeye sahip bireylerdir, bu sebeple onları yaratmadan önce, yeni bir hikâye daha yaratacağınızı bilmeniz gerekir.
kitabınız olur da yayınlanırsa ve bir gün bir okur gelip karakter hakkında derin bir soru sorarsa bunu hemen cevaplayabilmelisiniz. kısacası karakteriniz her ne kadar kurgu olsa da yaşadığını bilmelisiniz.
baş karakteriniz muhakkak insan olmayabilir. jack london gibi bir kurdu da kahraman yapabilirsiniz, hasan ali toptaş gibi bir gürgeni de…
kahramanınız muhakkak okurun sevmesi gereken kişi olmayabilir. bazen kötücül karakter üzerinden de roman yazabilirsiniz. yani bir anti kahraman yaratabilirsiniz fakat bu kahramanın da derin hikayesi olmalı ve neden kötü biri olduğunu hikayenizde açıklamalısınız, böylece neden sonuç ilişkisine daha kolay varılabilir. yine bir kitap örneği vermem gerekirse, patrick süskind’in koku kitabındaki jean-baptiste grenouille buna gayet iyi bir örnektir.
adım 3: tekniğinizi belirleyin
roman yazarken teknik en önemli adımlardan biridir. en başından belirleyeceğiniz için net ve doğru karar verdiğinizden emin olmalısınız. aksi halde tekrar başa dönüp yeniden yazmaya çalışmak çok büyük zaman kaybına yol açabilir.
bilinç akışı tekniği, gösterme tekniği, anlatma tekniği, diyalog tekniği gibi birçok teknik var. bunlardan birini seçtikten sonra bakış açısını da belirlemiş olursunuz. günümüzde birinci tekil bakış açısıyla daha fazla roman yazıldığını gözlemliyoruz. ikinci tekil neredeyse hiç kullanılmaz. üçüncü sınırlı tekil ve tanrısal bakış denilen her şeyi bilen üçüncü tekil bakış açısı da mevcut. siz hangisini uygun görürseniz ona karar verin böylece romanınızın en önemli adımlarını bitirin.
adım 4: kelimeleri sayfaya dökmeye başlayın
artık yazmaya başlamalısınız. hangi günler ve hangi saatlerde yazacağınız tamamen sizin duygularınıza bağlıdır. seçtiğiniz gün veya saatler zihnen en aktif olduğunuz zamanlar olmalı. fakat bu zaman diliminde tıkanıklıklar da muhakkak yaşanacak. bunu kendi içinizde çözmelisiniz.
böylesi zamanlarda kâğıdın başından ayrılmayıp kendisini zorlayan yazarlar da var, başka işlerle meşgul olup zihnini rahatlatanlar da var. bu aşamada yol haritanızın izinden gitmelisiniz fakat aniden gelen yeni fikirleri de kaçırmamalısınız.
adım 5: araştırma yapın
kaleme aldığınız hikâyeyi yaşatmalısınız. belli başlı konular üzerinden bir roman yazıyorsanız mutlaka araştırma yapmalı, notlar tutmalısınız. günceli takip etmeli ve benzer romanları okuyarak “nasıl yazmış” sorusunu cevaplandırmalısınız.
özellikle bir dönem romanı yazıyorsanız, tasvirlerin absürt kaçmaması için dönem hakkında yazılan araştırma metinlerini ve romanlarını inceleyebilirsiniz. bunu hem yerli hem de yabancı yazarların metinleriyle karşılaştırarak da yapabilirsiniz. böylece tutarlı bir metin oluşturabilirsiniz.
adım 6: notlar tutun
roman yazım aşaması epey uzun bir süreyi kapsayacağı için yazım aşamasının dışında muhakkak kitabınızla ilgili yeni fikirler ve küçük hikayeler doğacaktır. bunları telefonunuza veya yanınıza defter taşıyorsanız oraya yazın. küçük bir ayrıntı gibi gözükse de romanınıza katkısı muazzam olacaktır.adım 7: gelişim taslağı oluşturun
buna ikinci bir yol haritası diyebiliriz. ilk yol haritanızın çok ilerisine gittiğinizi göreceksiniz. dolayısıyla yeni bir yol haritasına ihtiyaç duyarsanız bu adımı uygulayabilirsiniz.adım 8: sonuca odaklanın
artık romanınızda çok büyük yol kat ettiğinizi düşünüyorum. adımlardan önce ele aldığımız 5 unsurun dördüncüsü yani doruk noktasına geldiğinizi ve hikâyenin artık bir sonuca bağlanması gerektiğini bilmeniz gerekir. giriş bir roman için ne kadar önemliyse, final çok daha önemlidir. sonuyla vermek istediğiniz mesajı net ve doğru şekilde ortaya koymalı ya da vermek isteneni okura düşündürecek şekilde bırakmalısınız fakat bu kolay bir adım değil.bir romanı unutulmaz yapan bir diğer husustur bu ve dolayısıyla üzerinde bolca düşünülmesi ve çalışılması gerekir. aceleyle yazılmış bir son iyi olan hikayenize büyük zarar verebilir, bunu unutmayın.
adım 9: uzun bir ara verin
yazdığınız öyküler sonrasında ya da romanı tamamladıktan sonra ara vermeniz çok önemlidir. bu arayı belirli bir süre olarak hedefleyebilirsiniz. örneğin 1 ay yüzüne bile bakmayın. çünkü geri döndüğünüzde sizi daha önemli görevlerin beklediğini göreceksiniz.adım 10: yeniden okuyun
mola bitiminden sonra tekrar okuyun. böylece pırıl pırıl bir zihinle nerede hata yaptığınızı daha net görebilirsiniz. ayrıca bu süre zarfında yeni notlar çıkarmış olmalısınız ve bir sonraki adım için her şeyin sıfırdan başladığını anlamış olmalısınız.adım 11: yeniden yazın
romanınız ne kadar iyi olursa olsun, başa döndüğünüzde mutlaka değişiklikler yapacağınızı söylemek isterim. bu adımda ortaya çıkardığınız roman artık yeni bir yol haritasıdır. en başından başlayarak hem düzenleme hem de yazma aşamasına geçeceksiniz.tabi bu adım da yine kişisel tercihe bağlıdır. bir önceki adımda okuyup içinize sindiğini düşünüyorsanız bu adımı sadece küçük düzeltmeler dışında kullanmayabilirsiniz.
adım 12: farklı okurlara okutun
en zor kısımlardan biri yazdığınız hikâyeyi birilerine okutmaktır. kitap okurunun az olduğu yerde bulmanız çok zor ama bir şekilde birilerine okutmanız gerekir. farklı okuyucular bulmanız ve onların özgün değerlendirmeleri romanınızın yapısını veya hikayesini düzenlemekte yardımcı olur. yakın dostlarınızda okutmaya çalıştığınız zaman verimli dönüşler alamayabilirsiniz çünkü onlar sizin kırılmanızı istemeyecektir. ama iyi bir okursa durum değişebilir. o size yol gösterenlerden biri olabilir… böylelikle, hikayeniz sadece sizin zihninizden çıkıp yayıncısıyla buluşmamış olur.bugünlerde parasını verip kitap bastırabiliyorsunuz ama bunun çok doğru olduğunu söyleyemeyeceğim. çünkü yayıncı bile çoğu zaman kitabı okumadan basıyor ve ortaya hikayesi iyi olsa bile gerek yazım ve imla hatalarıyla gerek hikâyenin işleniş biçimiyle ve gerekse de baskı ve dizgi hatalarıyla kötü bir kitap çıkıyor.
adım 13: düzenleme yapın ve bitirin
romanınız farklı okurlar tarafından özgün değerlendirmelere tabi olduğunda artık son bir kez üzerinden geçmeniz gerekiyorsa geçin ve akabinde geriye kapağı kapatıp, yayıncıya emanet edin.tebrik ediyorum eğer bu adımları bir şekilde aştıysanız ve hikayeniz herkesle buluşmayı hak edecek kadar iyi ve özgünse sonraki düzenlemeler ve öneriler yayıncının tavsiyeleriyle gerçekleşecek ve basıma giden yolda büyük bir adım atmış olacaksınız. artık siz de özgeçmişinize yazar olduğunuzu yazabilirsiniz.
son söz
eğer yazar olma hayaliniz varsa bu öneriler faydalı olacaktır ama asıl faydalı olan her daim kitapların içinde yaşamaktır.kendinizi geliştirmeden iyi okurları etkilemek kolay değildir. bu sebeple iyi yazar olmanın hızla değil, sabırla olunduğunu da bilmeniz gerekir.
çok çalışın. mottonuz bu olsun. eğer yazarken ve okurken sıkılıyor ama yine de yazar olmaya çalışıyorsanız hiçbir zaman verim alamazsınız.