Yunan Bilim İnsanı Eratosthenes MÖ 3. Yüzyılda Dünya'nın Çevresini Nasıl Ölçtü?
eratosthenes, m.ö. 276-194 yılları arasında yaşamış olan antik yunan bilgini ve kütüphaneci olarak bilinir. aynı zamanda coğrafyacı, matematikçi ve astronomdu. o dönemde, insanlar dünya'nın şekli hakkında farklı görüşlere sahipti ve çoğu insan düz olduğuna inanıyordu. ancak eratosthenes, dünya'nın yuvarlak olduğuna inanan bir grup bilim insanından biriydi ve bu teoriyi kanıtlamak için oldukça ilginç bir yöntem buldu.
m.ö. 240 yılında, eratosthenes, günün en yüksek noktasında güneş ışınlarının bir kuyunun dibine tam olarak düştüğü ve bu sayede kuyunun diplerindeki suyun aydınlatıldığı siena (bugünkü aswan, mısır) şehrindeki bir gözlem yapmıştı. bu olay, sadece güneş'in tepede olduğu zaman gerçekleşiyordu ve eratosthenes bunun, dünya'nın yuvarlak olduğuna dair bir kanıt olduğunu düşündü.
eratosthenes, bu gözlemi kullanarak dünya'nın çapını hesaplamak için şu yöntemi izledi: o dönemde, siena ve iskenderiye arasındaki mesafe yaklaşık 5.000 stadyum (yaklaşık 800 km) olarak biliniyordu. eratosthenes, iskenderiye'de de günün en yüksek noktasında yapılan gözlemlerle, güneş ışınlarının açısını ölçtü ve yaklaşık 7.2 derece buldu.
eratosthenes, bu açı ve iki şehir arasındaki mesafeyi kullanarak basit bir orantı kurdu ve dünya'nın çevresini hesaplamak için şu formülü uyguladı:
çevre(360 derece / 7.2 derece) x 5.000 stadyum
bu hesaplamalar sonucunda, eratosthenes dünya'nın çevresini yaklaşık olarak 39.375 kilometre olarak buldu. bu değer, bugünkü bilinen değer olan 40.075 kilometreye oldukça yakındır.
eratosthenes'in dünya'nın çapını ölçmesi olayı, tarih boyunca önemli bir başarı olarak kabul edilir. bu keşif, antik çağda bilim ve matematiğin ne kadar ileri düzeyde olduğunu gösteren ve bugünkü bilimsel yöntemlerin temelini atan bir örnek olarak kabul edilir. eratosthenes, bu hesaplamaları kullanarak hem dünya'nın yuvarlak olduğunu hem de çevresinin yaklaşık değerini doğrulamıştır.
ancak bu olay, tarihin tozlu sayfalarında kalmış ve genellikle göz ardı edilmiştir. eratosthenes'in bu başarısı, insanların antik çağda elde ettiği bilimsel ve matematiksel başarıları anlamalarına yardımcı olabilir. özellikle dikkate değer olan şey, eratosthenes'in sınırlı araçlar ve teknolojiyle bu kadar doğru bir tahmin yapabilmesidir.
eratosthenes'in dünya'nın çapını ölçmesi, antik bilim tarihinin şaşırtıcı ve pek bilinmeyen bir olayıdır. bu olay, bilimin tarihinde önemli bir dönüm noktası olarak kabul edilir ve günümüzde dahi bilimsel yöntemlerin temelini atmıştır.