Yüzyıllar Önce Materyalizmi Savunan Hint Öğretisi: Carvaka
nedir, ne değildir?
carvaka... m.ö. 600'lü yıllara dayanır. lokayata da denir. askeri ve elit sınıf arasında yaygınlaşmıştır. m.ö 500lere dayanan ajivika ve m.ö 700lere dayanan sankhya ile birlikte hindistan'ın 3 ateist felsefe okulundan biridir. skeptik olan ajnana okulu vardır bir de.
hindistan denilince akla politeist bir din olan hinduizm ve non-theist bir din olan budizm, zorlasanız sikhizm ve jainizm gelir, ki müslümanlığı saymazsak büyük çoğunluk da bunlardan oluşur. fakat biraz daha karıştırırsanız zibilyon tane farklı felsefi okul olduğunu ve bunların main-stream hint felsefesiyle taban tabana zıt olduğunu görürsünüz. kimi tanrı kavramını reddeder, kimi samsara'yı kabul etmez, kimi samsara vardır ama moksha yoktur der, kimi atman diye bir şey yok der, kimi atman vardır ama karma yoktur der. birbirleriyle de uzlaşamazlar. böyledir.
charvaka; geleneksel öğretinin ve bütün ahlaki ve manevi eğitimin reddi
her türlü dini inancın karşısına çıkarak, maddeciliği yücelten ve tüm varoluşu madde olarak gören, her türlü duygu ve düşünceyi maddeye dayandıran yeni bir görüşle ileri atıldılar. dini ve rahipleri aşağılayarak alaya aldılar, maddi olmayan hiç bir gerçek tanımadıkları gibi felsefe ve dinden kaynaklanan düşünceleri de madde ötesi saçmalıklar diye küçümsediler.
materyalizmin en önemli doktrini, algının geçerli bilginin yegane vasıtası olduğu şeklindeki kabulüdür; nedensellik ilkesi bütünüyle lağvedilir, dünyada meydana gelen herhangi bir olay, kendisini açıklamak için tesadüften başka herhangi bir şeye sahip değildir.
"ey, bilge! evrenin ötesinde bir şey olmadığı sonucuna var. göze çarpana öncelik ver ve bilgimizin ötesinde olana sırtını dön."
çıkarsama reddedilir, çıkarsamayı reddetmek için tespit edilen sebep, onun temelini teşkil eden; tümevarımcı ilişkinin hakikatine inanç için yeterli nedenin olmamasıdır. bizim çıkarıma dair bilinen inancımızı, carvaka, mantıksal kesinliği her ne olursa olsun, hiçbir içerimi olmayan yalnızca psikolojik bir süreç olan gözlem -mental gürültü- boyunca tesis edilmiş ilişkilerden kaynaklanıyor olarak açıklar.
algıyı geçerli bilginin bir aracı olarak kabul eder. akılla çıkarılabilen, göze çarpmayan bir duruma inanmaz. genel olarak hint düşüncesi, beş unsur, toprak, su, ateş, hava ve akaşayı kabul eder. unsurlardan ilk dördü, sıradan duyu tecrübesinin maddeleridir, sonuncusu ise, çıkarımın sonucudur. dört öğeden oluşan madde dışında bir ruh olamaz. carvaka, yalnızca duyuların doğrudan tanıklığını kabul ettiğinden sonuncusunu reddeder. aynı gerekçeyle ölümden sonra varlığını devam ettiren bir varlık olarak ruh ya da atman'ı da reddeder.
bu doktrin, zorunlu olarak tabiatüstü ya da aşkın bir varlığa olan bütün inancı ve onunla birlikte de dinin ve felsefenin hususi bir konusunu teşkil eden her şeye inancı reddeder. o, ne evreni kontrol eden tanrıyı ne de insana yol gösteren bilinci kabul eder.
aklı bütünüyle reddederler. tanrı, gelecek bir hayat ve benzeri kavramların varlığını kanıtlamak için gerekli olduğu düşünülen akıl yürütmeyi de reddetmiş bulunurlar.
"ateş sıcak, su soğuk, canlandırıcı sabah esintisini serinletir;
bu çeşitliliği kim tarafından geldi? kendi doğasından doğdu."
"bundan başka dünya yok;
cennet ve cehennem yok;
şiva ve benzeri bölgeler bölgesi
aptal sahtekarlar tarafından üretilir."
"atalarımıza adanan bağışlar
brahmanlarımızın kesesine dolar
vedaların üçünü de uyduranlar
yalancılar dolandırıcılar onlar."
beşeri çabanın alanını duyusal hazza ulaşmayla sınırlar ya da ona götürecek vasıtaları güvenceye alır; gelenekçi ahlak yasalarını da tanımazlar, en yüce amaç yaşamın tadını çıkarmaktır.
carvaka, zevki elde etmek için o kadar sabırsızdır ki acıdan özgürleşmeyi bile denemez. üstesinden gelmek yerine, kötülükle uzlaşır. ona göre her insan, kötü bir pazarlığın en iyisini yapmalı ve "yaşadığı müddetçe eğlenmelidir."
acı, varlığın kaçınılmaz bir özelliği olarak kabul edilir; ancak, arzulanabilir olarak bizi cezbeden ve bizi kendisine doğru çeken hazzı reddetmek için hiçbir gerekçe yoktur. "hiç kimse kabuğundan dolayı, taneyi atmaz." yaşam acılarla dolu diye zevk almak istemeyen kimseye iyi gözle bakmazlar.
kolektif mutluluk düşünüldüğünde, bireysel mutluluk olarak kabul edilir ve bireyin menfaatlerinin ikincil kılındığı genel bir iyi kavramı yoktur. bireyin mutluluğu, insanın yegane hedefidir.
zihin disipline edilmez. carvaka, dünyadaki herhangi bir düzenden ya da sistemden söz edemez.
"bir aptal kendisini cezalar ve övünçlerle yıpratır. iffet ve bu tür diğer düzenlemeler zeki zayıflıklar tarafından ortaya konur."
"duyularla tat alarak canlanır ölümlüler.
acıyı tatmamak için kaçanlarsa deliler.
aklı başında olan kimse bu dünyadan kaçmaz.
beyaz pilavda çeltik bulursa kusura bakmaz."
"ye iç bol bol, eğlen, borçlan!
ömür kısa - hoşça geçir gününü.
verilmişken tatlı yaşam,
giden gelmez - düşünme hiç ölümü!"
kaynaklar:
ilkçağ felsefesi (h.j störig)
ve hint felsefe tarihi. (mysore hiriyanna)