Zehirli Bir Bakterinin Toksini, Nasıl Oldu da Zamanla Botoks Olarak Kullanılmaya Başladı?
botoks türkiye'de yılan zehri olarak bilinen ama bunula yakından uzaktan alakası olmayan bir toksindir/zehirdir. (evet zehir olduğunu tutturduk.) aslında bu toksin clostridium botulinum bakterisi ve ilgili türler tarafından üretilen nörotoksik bir proteindir. öncelikle bu toksini üreten aileyi bir tanıyalım ve göreceğiniz üzere bazılarını tanıdığınızı göreceksiniz.
clostridium cinsi bu bakteriler, gram pozitif bakteriler içinde yer alır
ilk olarak 1700'lerin sonlarına doğru almanya'da, sosis yemeye bağlı görünen bir dizi hastalık salgını yaşadı. fakat ilk anda neden kaynaklı olduğu bulunamadı yıl 1817'ye geldiğinde alman nörolog justinus kerner , bu sosis zehirlenmesiyle ilgili araştırmalarında çubuk şeklinde hücreler tespit etti. daha sonra 1897'de ise belçikalı biyoloji profesörü emile van ermengem, bozulmuş jambondan izole ettiği endospor oluşturan bir organizma bulgusunu yayınladı.
ancak bir hata yapmışlardı çünkü buldukları bakteriyi bacillus cinsinden bilinen diğer gram pozitif spor oluşturucularla birlikte sınıflandırmışlardı. fakat buldukları bu bakteri oksijenli ortamda üreyemiyordu yani zorunlu anaerob(oksijensiz ortamda üreyebilen) canlılardı.
1924'e gelindiğinde ida a. bengtson, van ermengem'in bulduğu mikroorganizmalarını bacillus grubundan ayırdı ve onları clostridium cinsine atadı ve sonunda bakterimiz yerini bulmuş oldu.
bu bakteriye veteriner hekimlikte (ben) özellikle çiftlik hayvanlarında çok rastlanılır ve ani ölümlere yol açar. ayrıca insanlarda gıda zehirlenmelerinde çok görülmektedir.
botulinum toksinleri bilinen en zehirli maddelerdir ve kabaca sinirler arası iletimi sağlayan asetilkolin sistemini bozarak etki gösterir, böylece böylece kasların felç olmasını sağlar. zehirlenme doğal olarak yara veya bağırsak enfeksiyonunun bir sonucu olarak veya gıdalarda oluşan toksinin yutulmasıyla meydana gelebilir. a tipi toksinin tahmini insan öldürücü dozu intravenöz (damar içi) veya intramüsküler (kas içi) olarak uygulandığında 1.3-2.1 ng (nanogram)/kg , solunduğunda 10-13 ng/kg veya ağızdan alındığında 1000 ng/kg miktardadır ve bakteri toprakta bol miktarda bulunur. ayrıca bal, c. botulinum sporlarının bulunabildiği bir besin deposudur ve bebek botulizmiyle bağlantılıdır. bu nedenle bir yaşından küçük bebeklere bal önerilmemektedir.
şimdi de bu toksini üreten bakterinin kardeşlerine bir bakalım
yaklaşık 250 tür içerir ama hastalıktan sorumlu başlıca türler şunlardır:
* clostridium perfringens, gıda zehirlenmesinden, nekrotik enterite ve gazlı kangrene gibi sorunlara neden olur.
* clostridium tetani tetanoza neden olur.
bu kadar zehirli ve ölümcül olabilen bir bakterinin toksinini nasıl oluyor da kozmetik sektöründe kullanabiliyoruz?
16. yüzyılda yaşamış doktor, kimyacı ve bilim adamı paracelsus'un ünlü bir sözüyle başlamak istiyorum: her şey zehirdir. mühim olan dozdur.
bundan ötürü botoks'u 1970'li yıllarda alan b. scott adlı bir doktor göz kası rahatsızlıklarının yani şaşılığın tedavisinde kullandı ve olumlu sonuçlar alınca da bir anda ilaç şeklini aldı. daha sonraları dermatoloji başta olmak üzere serebral palsi, çeşitli kas spazmları, migren gibi bir çok hastalığın tedavisinde kullanılmaya başlandı.
2002 yılında abd gıda ve ilaç dairesi (fda) tarafından onaylanarak, özellikle yüzün en üst üçte birlik kısmındaki yüz kırışıklıklarının azaltılması için nispeten güvenli ve etkili olarak kabul edildi ve kozmetik sektörüne de girmiş oldu.
son not: botoks'un bir zehir olduğunu unutmayın! örümcek-adam'ın ben amcasının da dediği gibi, büyük güç büyük sorumluluk getirir. onun için bu işi eğitimini görmüş kimselere yaptırın.