Bir Motor Ustasından: Otomobilin Ön Tarafından Gelen Sesler Ne Anlama Geliyor?
eski ya da yeni fark etmez, bir otomobilin ön düzeninden duyduğunuz anormal sesleri detaylıca inceleyelim. yine her zaman belirttiğim gibi; bu yazıda önden çekişli standart bir binek otomobili baz aldım.
1. önden çekişli bir otomobile sahipseniz bu seslerin en korkutucu olanı kesinlikle aks kafalarıdır
korkutucu olmasının sebebi ise; aks kafaları sıyırırsa yolda kalırsınız. fakat bunun belirtileri çok ama çok önceden başlar ve standart bir sürücünün otomobilindeki aks kafaları kolay kolay aniden sıyırmaz. örneğin deli gibi patinaj yaparak kalktınız ve teker o anda keskin bir çukura denk geldi, aniden sıyırır ya da keser. aracınız tekrar yürümez. kesme dediğimiz şey; aks kafasına şanzıman üzerinden gelen demir çubuğun (şimdilik böyle diyelim), kopması demektir:
görselde göründüğü üzere aniden ve hırçın kullanım sonucunda ya da metal yorgunluğu sebebi ile oluşan bir arızadır. önceden belirtisi asla olmaz. bu sebeble ani kalkışlar önerilmez.
aks kafası şu
akis ise şu
aks kafasının en önemli arıza belirtisi ses ve titreşim olarak ortaya çıkar. bu aks kafasının arka tarafında laleler bulunur, laleler de arıza yapabilir.
2. lale arızası
öncelikle hızlandıkça oluşan bir titreme ve ses ile kendini belli eder. en önemli belirtisi ise direksiyon tam sol ya da sağ iken kalkışlarda tak tak tak şeklinde bir ses gelmesidir. lale ile aks birlikte değişir.
aracı öncelikle uygun bir yerde geri vitese alın ve hızlanın, sonra gaz pedalına ayağınızı basıp bırakın, yani arabayı silkeleme yaptırın. ön taraftan her seferinde tak tak diye ses geliyor ise aks kafalarında boşluk var demektir. kısa bir süre sonra boşluk artacak ve sıyıracaktır.
aks sıyırırsa teker dönmez, şanzımandan gelen güç tekerin girişinde kalır ve haliyle araç yürümez. toparlamak için şöyle yazayım; aracınızda gaz verip alınca oluşan bir tak tak sesi ve dönüşlerde oluşan ince tık tık sesi aks kafasının arızasına işarettir.
peki en önemli arıza sebebi nedir? tabi ki bakımsızlıktır. aks kafalarını koruyan plastik bir körük bulunur ve içinde gres yağı vardır. bu körük çoğu zaman yırtılır ve içindeki yağ dışarı akar, ardından içine pislik, su, çamur dolar. ayrıca agresif kullanım sonucunda aks kafalarının ömrü kısalacaktır.
yırtılmış bir aks körüğü
3. salıncak / tabla / beşik arızası
bunların üçü de aynı parça. kafanız karışmasın. "usta yolda hafif çukurlarda araba küt küt şeklinde ses yapıyor" diyenlerden iseniz işte sebebi büyük ihtimalle bu parça. bu parça ön tekerleri şasiye bağlar fakat tekerin hareketine de izin verir.
gördüğünüz gibi basit bir parça gibi görünebilir fakat değildir. bu parçanın üzerinde bulunan lastik ve burçlar zamanla aşınır. umursanmaz ise tamamen bu lastikler yerinden çıkıp gidebilir ve inanılmaz bir konforsuzluk yapar.
kırılıp kopmadığı sürece yolda kalmazsınız fakat sürüş güvensiz hale gelir. ayrıca tekerler içeri doğru yatar (rotil) ve lastiklerin bir tarafında aşınma meydana gelir. sürüş esnasında araç sola ya da sağa çeker ve sürekli olarak bir tok ses duyarsınız hafif çukurlarda. arka tarafındaki burçlar aşınır ise tok ses, rotil tarafından arıza durumunda ise ani frenlerde ses, lastik açılarının bozulması vs gibi durumlar ortaya çıkar. şunu da eklemek istiyorum; bu parça fiziksel olarak yapısını kaybeder ise, seyir halinde iken aracın kontrolünü tamamen kaybedersiniz. yüksek süratte kaza kaçınılmaz bir hale gelir. ender yaşanan bir durumdur fakat tekerler şu hale gelir:
4. rotil ve rotil arızasında lastik aşınması
bu görselde lastik aşırı bir şekilde aşınmış, böyle olmasını beklemeyin
rot başı: bu parça öncelikle şu
direksiyonu çevirdiğiniz vakit, tekerlere bu gücü aktaran kolun en sonundaki parça. bu parca da hareketli ve üzerinde bir lastik bulunur. elimize aldığımız zaman ucunu sağa sola hareket ettirip tam bir daire şeklinde hareket ettirebilirsiniz. bazen bu kauçuk parçalanır ve içine toz çamur pislik dolar. rot başı ses yapmaya ve boşluk vermeye başlar. direksiyon titrer, sağa sola çekme, ve şıkırtı şeklinde gelen sesler.. hatta direksiyonu hafifçe ama çok az sağ sol yaptığınız zaman gelen ince tık sesi, bu parçanın arızalı olduğu anlamına gelir. deneyin kendi aracınızda.
ucuz ve değişimi çok kolay bir parçadır. fakat gelelim esas noktaya; bakımsızlıktan şu noktaya kadar gelirse ve bunu yüksek süratte yaşarsanız, kesinlikle taklalar atarak yapacağınız bir kaza meydana getirir:
rot başı yerinden çıkarsa teker boşa çıkar ve direksiyon hakimiyetini tamamen kaybedersiniz. direksiyon demeyelim de, komple arabanın hakimiyetini diyelim. canı nereye isterse oraya gidecektir çünkü. iki yılda bir mutlaka bu parçayı değiştirin ve kaliteden ödün vermeden orijinal parça kullanın. hiç şakası yoktur.
5. amortisör takozu ya da kule
motor kaputunu açtığınız zaman sağda solda görünen parça. amortisörleri tepeden şasiye bağlayan, darbeleri emerek daha konforlu bir sürüş sağlayan parçalar. üstten ilk görseldeki şekilde, alttan ise ikinci görseldeki gibi görünür:
görüldüğü gibi kauçuk bir yapısı vardır ve amortisör buna dayanır. bu kauçuk parça zamanla aşınır ve amortisör üst taraftan ses ve boşluk yapmaya başlar. sert bir çukura girince üst taraftan gelen küt sesinin sebebidir. ayrıca aracın bir tarafa doğru hafifçe eğilmesine sebep olur. virajda savrulur gidersiniz bu parça yüzünden.
amortisörler ve helezonlar
amortisör:
helezon:
bu parçanın ne işe yaradığını çoğumuz biliyoruz zaten. aracın esnemesine yarıyor diyelim. en sık karşılaşılan arızası amortisörün patlaması ve helezonların yapısını zamanla kaybetmesi. yani yeni bir helezon ile eski bir helezonu yan yana koyarsanız, yenisi biraz uzun kalacaktır.
patlak bir amortisör şu şekilde görünür:
patlak amortisör ile ıslak zeminde kesin olarak kayarsınız. inanılmaz bir sürüş bozukluğu yaşatır ve araç dengesiz yalpalanır. düz zeminde karşıdan baktığınız zaman araç dengesiz durur.
burada önemli bir konuya değinmek istiyorum
ikinci el aldığınız bir otomobilde daha önceden yükseltme takozu vs takılmış olabilir. şu şekilde görünür:
böyle bir şey var ise çıkarın atın. genelde eskiyen helezonlar için kullanıyorlar fakat arabanın arkasına üç kişi binerse, herhangi bir çukurda böbrek taşı dökebilirsiniz bunun yüzünden. yani helezonlar eski ise ve altında şu takoz yok ise; (genelde olmaz zaten, yol kenarlarında bayağı görürsünüz bunu), helezon tamamen kapanır ve alt taşıyıcı üzerine vurur. geçmiş olsun.
marka tavsiyesi vermeyi pek sevmiyorum ama boşverin orijinal parçayı falan değiştirmeniz gerekir ise monroe marka alın. kesin tavsiyem budur. ön düzen derken arkaya geçtik biraz. arka düzeni farklı bir yazıda anlatacağım.
burada yazmadığım birçok sebepten ses gelmesi mümkündür
örneğin alt koruma sacı gevşemiş olabilir, bir cıvata somun bile ses yapabilir. örneğin kanister çamurluk içinde olur genelde ve bazen gaza basıp belirli bir devire gelince trrrrrr şeklinde ses yapar arızalı ise. bu ses çoğu zaman motor arızası hakkında yorumlanır. bu sesi duyuyor ve aracınız sabah hemen çalışıp gün içerisinde zorla çalışıyor ise kanister arızalıdır. porya arızasında uğultu, metal sürtme sesi, ileri aşamalarda takır tukur ses gelmesi vs olabilir.
yine frene basınca gelen titreme ve ses balatalardan ya da bozuk fren disklerinden kaynaklanır. diskler bozuk olur genelde ve eğer ilk defa yapılacaksa, disk üzerinde yazılan maksimum kalınlık kuralına uyarak hafif bir torna işlemi yapılabilir. tanesi günümüz itibarıyla 100 liraya tornalanır. fakat daha önce tornalama işlemi yapıldı veya disk aşırı inceldi ise kesinlikle yenisini alın. yoksa bir rampa inişinde yalan olursunuz :) benim tavsiyem yenisini almanız.
direksiyon sistemi ve arka düzen ise farklı bir yazıda artık. arka düzen desem sanayide döverler beni :) neyse...
ekleme: unutmuşum bir noktayı. peki biz bu kadar şeyi nasıl kontrol edeceğiz derseniz eğer, sağda solda gördüğünüz bir rot balansçıya girersiniz ve onlar her noktayı kontrol edip size arızalı parçaların listesini yapıp verirler. siz de parçaları kendiniz alır ve usta usta gezerek fiyat araştırması yaparsınız. en kolayı ve ekonomik olanı budur.
kalın sağlıcakla.
Bir Motor Ustasından: Arabanızın Ömrünü Uzatacak Püf Noktalar
