Bizi Üzmesine Rağmen Hüzünlü Şarkılar Dinlemekten Neden Keyif Alırız?

Hüzün genellikle olumsuz bir duygu olarak görülür ancak insan, estetik bağlamda onu zevkli bulma eğilimindedir. Peki bu üzüntüyü sanatsal bir hazza çevirmenin doğası nedir?
Bizi Üzmesine Rağmen Hüzünlü Şarkılar Dinlemekten Neden Keyif Alırız?


duygusal sesler ve ifade şekilleri

müzik kısaca insan sesi tarafından üretilen vokal sesleri taklit ederek belirli duyguların yumak haline gelmesidir. örneğin günlük hayatta melankolik insanlar daha yavaş ve yumuşak konuşur ve genelde düşük bir perde/koyu bir ses hakimdir. benzer şekilde bu durumdaki insanların da böyle müziklere yönelmesi hem bir empat arkadaş eksikliği hem de yakınlık halidir. örnek verecek olursak, global bir bbc anketinde tüm müzik eserleri arasında en hüzünlüsü samuel barber'ın adagio'su seçilmiştir (yaylılara dikkat)

duygusal katarsis olarak kullanım

müzik, kişinin hayal kırıklığını yönlendirmesine veya olumsuz duygularını kusmasına yardımcı olur. hüzünlü bir müzik dinlediğimizde (ya da hüzünlü bir film izlediğimizde), müziğin (ya da filmin) temsil ettiği herhangi bir gerçek tehdit ya da tehlikeden kopmuş oluruz. yani hem biraz "buna da şükürcügiller"den oluruz hem de kendimizden de bir şeyler koyarak bu boşaltıma yardımcı bir esere kavuşuruz.

not: şükürcügilliğin en naif şeklidir bu çünkü afrika'ya gidip bunu ilk elden deneyimlemek kötü olurdu. eylemsizliğin getirdiği suçlulukla daha da kötü bir hale gelirdik.

haz

anneler bebeklerini emzirirken salgılanan yatıştırıcı/sakinleştirici hormonlardan birinin adı prolaktindir ve bu, zihinsel acıya karşı koymak için sakinlik duyguları üretir. bu üretimin ilk hali de işte o çok sevdiğimiz emme ile birlikte zaman zaman gelen ninnilerdir.

nostalji

hüzünlü müzik, geçmiş zamanların nostaljik an(ı)ları için güçlü bir tetikleyicidir. nostaljinin yansıtıcı bir şekilde yeniden ziyaret edilmesi, özellikle de anılar hayattaki önemli ve anlamlı anlarla ilgiliyse (örneğin lise veya üniversite) ruh halini iyileştirebilir. canlı hayaller aracılığıyla bu anıların tatlılığından keyif alırız. güzel zamanları hatırlamaktan bir miktar zevk alsak da elbette bununla birlikte onları özlemekten kaynaklanan üzüntü de beraberinde gelir.

ruh hali düzenlemesi

hüzünlü müzik ruh halini düzenlemede psikolojik faydalar sağlar. mesela, sosyal bir kayıptan sonra destek ve empati sağlayan sesi güzel hayali bir arkadaş olarak hayatımıza bir süreliğine girebilir.

kısacası, hüzünlü şarkılar dinleyicinin sıkıntılı durumlardan (özlem, acı, ayrılık, ölüm, vb.) uzaklaşmasını ve bunun yerine müziğin güzelliğine odaklanmasını sağlar. ayrıca, dinleyicinin kişisel deneyimleriyle örtüşen şarkı sözleri, kişinin kendi kendine ifade edemeyeceği duygu ve deneyimlere ses verebilir. bu bir nevi düşündüğü ama kelimeye dökemediği konuları ele alan bir yazara karşı takdir etmek gibidir. siz hissedersiniz, hisseden biri de hislerinize benzer sesler ve sözler çıkarır. bu aydınlatıcı da olabilir, katarsistik (boşalım) de.