Boğaziçi Köprüsü'nün Dayanma Gücünü Hesaplamak İçin Yapılan Statik Yükleme Deneyi

köprünün statik yük altındaki tepkilerini ölçmek için inşaası sırasında yapılmış deneylerdir. tabi olay yeri türkiye olunca bu deneylerin yapılışıda farklı oluyor. deneyin yapılışı ve sonuçları;

köprünün statik yükleme deneyleri için, ingiliz müşavir firmasının (freeman fox) talebi üzerine, karayolları enteresan bir yöntem uyguladı. bir gece (15.10.1973), “köprü açıldı, artık oradan geçeceksiniz” diye kabataş araba vapuru kuyruğunda bekleyen yaklaşık 140 kamyon, çeşitli deneylerde kullanılacaklarından habersiz, köprü üzerine getirildi ve iki buçuk şerit halinde köprü tam boyca bu kamyonlarla dolduruldu. yaklaşık bir saat süren ve köprünün iki buçuk şeridinin toplam boyca kamyonlarla yüklenmesine tekabül eden i’inci konumda ölçümler tamamlandıktan sonra, köprünün beylerbeyi tarafındaki yarısı kamyonlardan boşaltıldı. geriye kalan ortaköy tarafında, yarım köprü boyundaki kamyon yükleri altında, aynı ölçümler tekrar edildi. bu işler yaklaşık bir buçuk saat sürdü. açılışa kadar bir daha kamyon geçirilmedi.

bu iki ayrı i ve ii’nci yükleme konumları için, tabliyenin çeşitli yerlerine yerleştirilen, (strain gauge) gerilme rozetleri ile, maksimum şekil değiştirmeler ve maksimum çelik gerilmeleri ölçüldü. yapılan topografik nivelman ölçümleri sonucunda, köprünün tüm boyca yüklenmesi (konum i) halinde, maksimum göçmenin 123 cm olduğu saptandı. açıklığın yarısının yüklenmesi, (konum ii) halinde ise, maksimum çökme 124 cm, maksimum yükselme 64 cm olarak ölçüldü. tüm boyca yükleme demek olan, i’inci konumda 1679 ton yük altındaki çökme 123 cm olduğuna göre, köprünün kuleden kuleye güvenle taşıyabileceği 2650 tonluk yük altında bu maksimum çökmenin 190 cm gibi çok yüksek bir değere ulaşacağı hesaplandı.

sonuç:

güvenli trafik yükü olan 2650 tona erişebilmek için, ortalama ağırlığı 20 ton, ortalama boyu 10 metre olan kamyonların tampon tampona bir buçuk şeridi doldurması yeterlidir. boğaziçi köprüsü 6- şeritlidir ve tüm şeritler değil, sadece 3- şerit tampon tampona bu kamyonlar ile yüklenirse (322 kamyon), toplam 6440 ton eder ki, bu yük altında köprü yıkılabilir. köprünün hem güvenli yük olan 2650 tonu, hem de yıkılma yükü olan 6440 tonu aşmamasını sağlayacak, hiçbir kontrol sistemi mevcut değildir. bir kaza, bir hâdise, bir sis veya bir arıza nedeni ile, 20 tonluk kamyonların tampon tampona sadece bir buçuk şeridi doldurması halinde, güvenli yükleme sınırının aşılacağı ve üç şeridin bu şekilde yüklenmesi halinde ise, kırılma ve kopma sınırına erişileceğini düşünebiliyor musunuz? köprü üstelik 6- şerit. ya, üç şeritten fazlası dolarsa. bütün, bu hususların trafik akışında etkin ve risk oluşmasına ihtimal bırakmadan kontrol altında tutulması ve bir sinyal sisteminin oluşturulması lâzım gelmez mi?

ïnşaat müh. odasının yayınlarından birinden alındı