Danimarka, Norveç ve İsveç'in Birbirine Zorla Katlandığı Politik Oluşum: Kalmar Birliği

kalmar birliği'ni iskandinav game of thrones'u gibi düşünebiliriniz. kalmar birliği, 14-16. yüzyıllar arasında danimarka, norveç ve isveç’in tek çatı altında toplaşıp takıldığı, daha doğrusu birbirine zorla katlandığı politik oluşumun adı.

bazı avrupalı tarihçiler bu birliğe “iskandinav güçleri” falan da diyor - pek de haksız değiller, zira kalmar zamanında bu üçü oldukça hatırı sayılır bi power block oluşturuyordu. birlikte finlandiya, grönland, izlanda gibi bağımlı toprakları da bünyelerinde taşıdılar (grönland daha çok süs gibi kalmıştır aslında, pek etkisi olmadı tabii).

15. yüzyılın ilk çeyreğinde kalmar, avrupa’da hatırı sayılır aktörlerden biriydi. finlandiya ise bu birlikte pek iplenmedi çünkü o zaten isveç’in içinde kalıyordu ve halkın etnik kökenleri de pek kalmar ruhuyla örtüşmüyordu.

iskandinavların “abi hep birlikte takılalım” deneyinin çöküşü

hansa birliği’nin baltık’ta borusunu öttürüp alman etkisini artırmasıyla iskandinavlar arasında “bir araya gelip daha mı sağlam dururuz?” düşüncesi pek de saçma gelmemiş. danimarka kralı iv. valdemar’ın kızı ve norveç kralı vi. haakon’in dul eşi margaret bu fikri pek benimsemiş, oğlu olaf’ın ölümünün ardından ikisini de kendi naipliği altına alıp, veliaht olarak pomernyalı erik’i seçmiş. isveç’in ileri gelenleri de “peki” demiş - böylece erik, 1397’de üç tacın da sahibi olmuş. her krallık kendi işini kendi görürken, ortak mecliste birlikte karar alınacak gibi garip ve pek de sağlam olmayan bir düzen kurulmuş.

tabii bu pek uzun sürmedi. 1426–1435 arasında hansa’yla girişilen savaş kalmar’ın dengesini bozdu. kopenhag’dan atanan valilerin zorbalığı isveç’te pek sevilmedi ve kısa süreli kopuşlar meydana geldi. 1513’te tahta çıkan ii. christian, daha fazla merkezi otorite peşinde koşunca halkın sabrını zorladı. 1520 stockholm katliamıyla isveçli soyluları temizleme girişimi bardağı taşırdı - bunun hemen ardından isveç bağımsızlık savaşını patlattı ve 1523’te kalmar birliği resmen sona erdi.

norveç ise 1814’e kadar danimarka’nın himayasında kalmayı sürdürdü. kısaca kalmar, “iskandinav kardeşliği” denirken pek de mutlu sona ulaşamayan, zoraki ve dağılmaya mahkum bir birlik olmuş.