Güneş'e Dair Pek Bilinmeyen 12 Gerçek
1. güneş dünya'ya en yakın yıldızdır
güneş, içinde termonükleer reaksiyonların meydana geldiği dev bir plazma topudur. bizden neredeyse 150 milyon km uzakta bulunuyor. güneşimiz yaşam döngüsünün ortasındaki tipik bir g sınıfı yıldızdır. yüzey sıcaklığı 5780° kelvin'dir. bu nedenle radyasyon spektrumu neredeyse beyazdır. işınları dünya atmosferinden geçtiğinde sarımsı renk ortaya çıkar.
farklı boyutlardaki ışık kaynaklarının dağılımı evrende aynı değildir. dolayısıyla güneş aslında çevresindeki yıldızların yüzde 90'ından daha büyüktür. buna ek olarak, bu bizim için bir referans noktasıdır; onu gözlemleyerek diğer benzer nesnelerin doğası hakkında hüküm veririz.
2. helyum elementi adını güneş'ten alır
insanlar ilk kez yıldızımızın kimyasal bileşimini spektrumuna göre belirlemeye çalıştıklarında, bilinmeyen bir element olan helyumun radyasyon çizgilerini görmüşlerdir. helyum'un bir süre sadece orada bulunduğuna inanılıyordu, bu yüzden adını yunan güneş tanrısı helios'tan alıyor. bu madde daha sonra dünya'da da bulundu, ancak adı kaldı.
helyum güneş'in yaklaşık dörtte birini oluşturur. diğer yüzde 73'ü hidrojen, geri kalanı ise daha ağır elementlerdir.
3. güneş'in kütlesi etrafındaki tüm gezegenlerin kütlesinden 500 kat daha fazladır
güneş, güneş sisteminin kütlesinin yüzde 99,866'sını oluşturur. bu, tüm gezegenlerin ve asteroitlerin toplamından yaklaşık 500 kat daha ağır olduğu anlamına gelir. jüpiter'in kütlesi bile bizim güneşimizin kütlesinin yalnızca binde biri kadardır.
4. güneşin bir tacı vardır
solar korona (latince “taç” anlamına gelir) güneşin dış katmanıdır. tümseklerden ve çeşitli plazma püskürmelerinden oluşur. genellikle bu oluşumlar yüzbinlerce kilometre uzunluktadır, yani dünya'nın ay'a olan mesafesinden daha uzundurlar.
güneş koronası dünyamızın en sıcak kısımlarından biridir. ortalama sıcaklığı 1-2 milyon kelvin'dir. ancak bazen sıcaklığı 20 milyon kelvin'e ulaşabilen daha sıcak noktalar da olabiliyor. güneş tacı, tam tutulma sırasında armatürümüzün gözlemlenmesiyle dünya'dan görülebilir.
5. güneşin üzerinde lekeler var
güneş'in yüzeyindeki görünür ışık yayan katmana fotosfer denir. karanlık görünen daha soğuk alanlar var. güneş'e sadece bir teleskopla bakamazsınız, ancak karanlık filtreler kullanırsanız büyük nokta grupları görülebilir.
güneş lekeleri, güneş'in yüzeyinde manyetik alanın kuvvet çizgilerinin büküldüğü ve yırtıldığı alanlardır. bu nedenle bu tür bölgelerde güneş patlamaları adı verilen güçlü plazma emisyonları meydana gelir. bu patlamaları celemek içinse solar orbiter cihazı geliştirilmiştir.
6. güneş rüzgarı dünya'da manyetik fırtınalara neden olabilir
güneş'in manyetik alanı, güneş rüzgarı adı verilen yüklü parçacıkları sürekli olarak hızlandırır. genellikle yoğunluğu dünya'daki insanlara zarar veremeyecek kadar zayıftır.
ancak güneş patlamaları sırasında çok sayıda yüklü parçacık yayılabilir. bazen büyük bir plazma parçası yıldızımızdan bile kopabilir. bu olaya koroner ejeksiyon denir.
bu tür parçacıklar veya plazma gezegenimize ulaştığında, onun manyetik alanı ve atmosferi ile etkileşime girer. kendini aurora borealis şeklinde gösterebilen manyetik bir fırtına meydana gelir. bu tür fırtınalar elektrik ve radyo ekipmanlarının arızalanmasına neden olabileceği gibi, kronik hastalıklara sahip kişileri de rahatsız edebilir.
7. güneş'in aktivitesi periyodik olarak değişir
güneş patlamaları kaotik bir şekilde meydana gelir; dolayısıyla şu anda güneşin yüzeyinde bulunan herhangi bir noktanın ne zaman patlayacağını kimse kesin olarak söyleyemez. ancak genel nokta sayısı belli bir ritme tabidir. her biri bir maksimum ve bir minimumdan oluşan 11 yıllık düzenli döngüler vardır. şu anda güneş gözlemlerinin başlangıcından bu yana 25. döngüdeyizdir. patlamaların bir sonraki zirvesi 2025'te gerçekleşecektir. bilim insanları böyle bir periyodikliğe neyin sebep olduğunu ve dalgalanma periyodunun zaman içinde değişip değişmediğini henüz bilmemektedir.
8. tam güneş tutulmaları sonsuza kadar gerçekleşmeyecek
güneş tutulması, ay'ın dünya ile güneş arasında durması ve gezegenimizin belirli bir kısmı için ışığı tamamen veya kısmen karartması durumudur. uydumuzun yörüngesi ekliptik düzlemine göre eğimlidir, dolayısıyla bu her 29-30 günde bir (ay evrelerinin tam döngüsünün süresi boyunca) gerçekleşmez, yılda iki ila beş kez gerçekleşir.
ay'ın güneş'i tamamen kapatması durumunda tam güneş tutulması meydana gelir. kısmi ve halkalı tutulmalar da vardır. ikincisi, doğal uydumuz yörüngesinin uzak kısmında olduğunda ve diski güneş'in tamamını kaplamayacak kadar küçük olduğunda gözlemlenir.
yaklaşık 600 milyon yıl sonra tam güneş tutulmaları duracaktır. ay yavaş yavaş bizden her zaman güneş'ten daha küçük görünecek bir mesafeye doğru uzaklaşacaktır. bununla birlikte artık sadece kısmi ve halkalı tutulmalar gözlemlenecektir.
9. yaz aylarında dünya, güneş'e kışın olduğundan daha uzaktır
dünya, güneş'in etrafında eliptik bir yörüngede hareket eder. yani yıl içinde ona olan mesafe artar veya azalır. ancak kışın ve yazın değişmesi bu olguyla değil, eksenin ekliptiğe eğikliğiyle ilgilidir. yani kuzey yarımkürede yaz geldiğinde, güney yarımkürede kış gelir ve bunun tersi de geçerlidir.
aynı zamanda dünya 'da kuzey kürede kışın ortası olduğu ocak ayında, yörüngenin güneş'e en yakın noktası olan günberi noktasından geçer. ve kuzey yazında sırasıyla en uzak nokta olan günötesinden geçer.
10. güneş yalnızca görünür ışık yaymaz
tüm yıldızlar gibi güneş de çok çeşitli elektromanyetik dalgalar yayar. bunlardan gözümüz sadece 380 nm'den `(mor)740 nm'ye(kırmızı)` kadar küçük bir alanı algılayabilmektedir. dalga boyunu arttırma yönünde ilerlerseniz, önce kızılötesi radyasyon aralığına, ardından radyo dalgalarına ulaşırsınız.
dalga boyu azaldığında ilk önce ultraviyole ışık gelir ve bunun büyük bir kısmı atmosfer tarafından elimine edilir, geri kalanı ise bronzlaşmamızı sağlar; sonra röntgenler gelir; ve son olarak da gama radyasyonu.
tüm bu frekanslar güneş tarafından değişen yoğunluklarda yayılır. ve spektral aralığın bazı görünmeyen kısımlarında, görünür ışıktan ziyade aydınlatma armatürümüz hakkında daha fazla şey öğrenebiliriz. bu nedenle, yıldızımızı gözlemleyen uzay ve karasal aygıtların çoğu, bunu insan gözünün görebileceği "renklerin" ötesinde gerçekleştirir.
11. güneşin radyasyonu artmaktadır
güneş'in adyasyon yoğunluğu yavaş yavaş artmaktadır. güneş, 4,5 milyar yıl önce doğduğunda şimdikinden %25 daha sönüktü. o zamandan beri parlaklığı giderek artmaktadır.
şimdilik bu değişikliklerin sera etkisini nasıl etkilediğini anlatacak kadar bilgiye sahip değiliz. ancak güneş'in artan parlaklığı nedeniyle 1 milyar yıl sonra dünya'da yaşamın imkansız hale gelmesi tahmin edilmektedir. başka çalışmalar ise bunun 3,5 milyar yıl sonra gerçekleşeceğini göstermektedir.
12. güneş kırmızı bir dev olacak
10,9 milyar yıl yaşında güneş'in çekirdeğindeki hidrojen tükenmeye başlayacak. yıldızımız şişecek ve birkaç yüz milyon yıl içinde yarı deve dönüşecek ve böylelikle yarıçapı bugünkünden 2,3 kat daha büyük turuncu bir yıldız haline geleceği düşünülmektedir.
12,2 milyar yaşında iken güneş'in dış katmanlarında termonükleer bir reaksiyon başlayacak ve daha da şişmeye başlayacaktır. güneş kırmızı bir deve dönüşecek ve böylelikle iç gezegenler yutulacaktır. yaşanan değişimlet kırmızı devin dış katmanlarının uzaya uçması, iç katmanlarının ise beyaz cüce durumuna küçülmesiyle sona erecektir.
kaynak: universemagazine.com
Çöpleri Neden Roketlerle Güneş'e Yollayıp Yakmıyoruz?
