Haberlerde Kullanılan Sözde Lider Tabirinin Mantığı Nedir?

"X örgütünün sözde lideri" şeklindeki bir kullanımı illaki duymuşsunuzdur. Bu söz öbeği "bulaş" kelimesi gibi hafif zorlama bir şey mi yoksa gerçekten doğru bir tanım mı? Bakalım.
Haberlerde Kullanılan Sözde Lider Tabirinin Mantığı Nedir?
iStock

sözde lider, ingilizcede de yeri geldiğinde gayet kullanılan bir kalıptır

(bkz: so called)


genel olarak bu terim kullanılıyorsa o işin sonu üç farklı yere çıkar

ilki o ünvanı o kişi kullanmayı haketmiyordur ama ortamda bir şekilde öyle tanınıyordur. haksız bir şekilde o yakıştırmanın yapıldığı böyle negatif bir şekilde ima edilir.

ikincisi ortamda "sözümona" bir tür liderlik vardır. hoş bir benzetme değil ama atıyorum tımarhanede üç deli vardır ve bunlardan ikisi diğerini lider seçip izlerler. "sözdelik" onu da karşılar. delilerin seçtiği bir liderin akıllıların dünyasındaki karşılığı sözdeliktir. inkarıdır demedim bakın mesela, mutlak butlanla batıllığıdır. zaten terim bu şekilde kullanılıyorsa liderin şahsından veya akli melekelerinde öte, liderin içinde olduğu organizasyonu tongue-in-cheek yermeye yöneliktir.

üçüncü versiyonda da söz konusu kişi lider kabul olunmaktadır ama bu ünvanın ona atfedilmesi uygunsuzdur. mesela lider bir şekilde bir punduna getirilip yakalanmıştır ama ve davayı aynı gün satıp düşman için çalışmayı falan teklif etmektedir. ona da sözde lider denir.

"milliyetçi bir iman" ile bakmadan da biri sözde lider dediği zaman terimle verilmek istenen üç mesajı da gayet yeterli olarak karşılayan biri mesela hemen aklıma geliyor.