Hristiyanlığın Renkli Geleneği Paskalya Bayramının Tarihi
kuzey yarimkurenin ilkbahar ekinoksu olan 21 mart'tan sonraya rastgelen ilk dolunaydan sonraki pazar gunu hristiyanlar tarafindan kutlanan dini bir bayramdir. yani her sene gunu degismekle beraber genelde mart ayi sonlari veya nisan ayi icerisinde kutlanir.
isa'nin carmiha gerilmesini muteakip, uc gun sonra dirilisinin kutlandigi gundur. bir tasla iki kus vurulmasi misali baharin gelisi de bu tarihte kutlanmaktadir. boylece olaya dini anlaminin yani sira bir de eglence eklenmis ve dogurganlik ve hayatin baslangicini simgeleyen tavsan-yumurta ikilemesi kutlamalara dahil olmustur.
bu baglamda ozenle hazirlanmis sofralarin yani sira, cikolatadan tavsanlar ve boyali yumurtalar, yetiskinler tarafindan saklanan bu yumurtalari bulma oyunu, yumurta catlatma savaslari, paskalya sabahi cocuklar tarafindan bulunmasi icin kapinin onune birakilan ici cikolata dolu paskalya sepetleri ve buna benzer cesitli etkinliklerle bugun ozellikle cocuklar icin eglenceli bir hale getirilmistir.
buyuk perhiz'den sonra gelir. paskalya haftasi, isa peygamber'in carmiha gerilisi ve olumu haftasidır. rumlar, isa'nin carmihta can verdigi cuma gunu perhiz tutar, et ve hayvansal gida yemez. cumartesi gecesine dek yas tutulur.
cumartesi gecesi cemaat kiliseleri doldurur ve tam saat 24.00'te herkes bir mum yakarak isa'nin dirilisini kutlamaya baslar. gece yarisindan sonra eve donuldugunde kirmizi yumurta tokusturulur. paskalya pazar gunudur. ogle yemegi icin zengin bir sofra kurulur. sac orgusu biciminde yapilan paskalya coregi ise gunun vazgecilmez yiyecegidir.
kelime olarak, ibranice "geçiş" anlamına gelen "pesah"tan gelir.
sevimli tavşanların, sevimli yumurtalar getirdiği, rengarenk sevimli bir bayram..
sokaklarin boşalmasina, tum alişveriş merkezlerinin kapanmasina neden olur, oglen vakti ortalikta arabalarin bile gezinmedigi bir hayalet şehri tecrube edersiniz.
gördüğüm bazı yöresel gelenekler:
italya: dev boyutlu kinder sürpriz yumurta. hakikaten büyük. ben diyim 1.5 siz diyin 2 kilo. bugün aradık taradık bulduk italyan arkadaşlar için.
roma: italyanlar normalde kahvaltıda sadece tatlı yer, bugün oruç sonrası et içeren bir kahvaltı yaparlarmış. sucuk yumurta yapacağım.
belçika: sonsuz miktarlarda minik çikolata yumurtalar. her yerde karşınıza çıkabilir. hiç beklemezken. her an. dındındındındın dııııın.
hollanda: yumurtaya delik açılıp içi boşaltıldıktan sonra üstüne resim çizilip ağaçlara asılıyor.
almanya: boyalı haşlanmış yumurta. bir de mutlaka aile büyüklerinin yanında olacaksınız. çok çok önemli.
napoli: fırında kuzu ve bezelye. pek kuzu tüketimi yok normalde, ama bugün için önemli. daha sonra baba elindeki defne yaprağını kutsal suya batırıp herkesi kutsuyor. ciddi ıslanmıştım, beni çift kutsadı herhalde. çok nazik insanlar.
portekiz: özel bir bacalau yemeği. misket köfte görünümlü. daha sonra evde oturup rahibin sizin eve gelip, evi kutsamasını bekliyorsunuz. şimdilerde "rahip çok ev dolaşıyor, her eve yeterince vakit harcamıyor" diye yakınıyorlar.
efsaneye göre bir gün meryem, bakire olduğuna inanmayanlara bunu kanıtlamak için bi yumurta alıp vajinasından içeri sokmuş. çıkarttığında yumurta kanlı olduğundan, kızlık zarının o esnada yırtıldığı, daha önce sağlam olduğu sonucuna varılmış. bu paskalya yumurtalarının kırmızıya boyanmasının nedeni de buymuş, meryemin bekaretini simgeliyormuş
isanın çarmıha gerilmesi üzerine dünyanın kana boyandığını anlatır. yumurtanın kabuğu dünyayı, zarı havayı, beyazı suları, sarısı yeryüzünü simgeler.
paskalya şenliklerinde herkes yanında getirdiği genelde kırmızıya boyadığı yumurtaları tokuşturur.
yumurtanın kırılması dirilişi sembolize eder. yumurta tokuşturmak isteyen kişi "bırrrıışş" diyerek bir nevi meydan okuyarak karşısındakini yumurta tokuşturmaya davet eder.
