İlk Kez Kullandığımız Yollar, Sık Kullandıklarımıza Göre Neden Daha Uzun Gelir?
hani aşina olduğumuz, sıklıkla kullandığımız yollardaki yolculuklarımızın, ilk kez kullandığımız yollardaki yolculuklardan daha kısa sürdüğünü algılarız ya, işte bu sanrıya literatürde verilen bir isim var: well travelled road effect (iyi tamamlanmış seyahat etkisi olarak çevirebiliriz)
bir tür cognitive bias olan bu algı, bilimsel manada ilk kez daniel kahneman ve amos tversky'nin 80 ve 90'lı yıllardaki sezgisel zaman algısı çalışmalarında¹ işlenmiş. söz konusu algının nedeni ise bilim insanları tarafından, yolculuk esnasında yola verilen dikkatin azlığı olarak açıklanmakta. iyi bildiğimiz bir yoldan geçerken, etraftaki pek çok şeye aşina olmamızdan dolayı çevremize çok fazla konsantre olmuyoruz (=daha az bilişsel efor sarf ediyoruz), bu da zamanın daha hızlı geçtiği sanrısına yol açıyor. sonrasında ise geriye dönüp düşündüğümüzde, yola dair pek bir şey hatırlamamamızdan dolayı (çünkü olan bitene pek fazla dikkat etmedik), yolculuğun kısa sürdüğü hissine kapılıyoruz.²
well travelled road effect aynı zamanda ilginç bir sonuç da doğurmakta. buna göre genellikle, bildiğimiz bir yolda çıkacağımız yolculuğun -aşinalıktan ötürü- gerçektekinden daha kısa süreceğini tahmin ederiz. bu da böyle bir yolculukta geç kalma ihtimalimizin yüksek olacağını göstermekte. bir başka açıdan bakıldığında ise, otomatik pilota bağlamışcasına hayata geçirdiğimiz rutin eylemlerde zamanın daha hızlı geçtiğini algıladığımızı söylemek gerek. buna örnek olarak da tatillerin sonuna doğru³ ya da işyerinde standard raporları hazırlarken zamanın hızlıca aktığı hissi verilebilir. belki bu da, yaşlandıkça hayatın rutinleşmesi ve daha öncekilere benzer olaylarla sıklıkla karşılaşılması nedeniyle yılların çabucak geçtiği kanısına varılmasına neden oluyordur, kim bilir.
¹ https://pubsonline.informs.org/….1287/trsc.16.4.460
² https://www.spring.org.uk/…miliar-routes-fly-by.php
³ http://psycnet.apa.org/…10.1037/0096-3445.132.4.543
Birçok Kişinin Araba Kullanırken Yaşadığı Ürkütücü Durum: Otoyol Hipnozu
