İngilizcedeki Right Kelimesi Neden Hem Sağ, Hem de Doğru Anlamına Geliyor?
"right" kelimesinin kökü "rig"dir, bu da latinceden geçmedir. "rig" kökü "sıraya, düzene koyma" anlamı verir. örneğin ispanyolca "dirigir" kelimesinde de aynı kök vardır ve anlamı sıraya koymak düzenlemektir. ingilizcede "direct" de aynı "rig" kökündedir çünkü "rig" kökünün de latincede kullanımı "rec"tır. (" re"ile karıştırmayın; o, "tekrar" anlamı verir, örneğin "record" kelimesi latince "recordari", yani yeniden "kalbe" girmektir. couer fransızcada kalp demektir. aynı şekilde cordial kalpten demektir. cardiac arrest'teki kalp ile record'daki cord kalp anlamındadır. bu yüzden ingilizcede ezberlemek "learn by heart" tır, yani içine, kalbe işlemek gibi)
"rec" kökü direkt, düzenlice, nizamı anlamı katar. bu yüzden right kelimesi normalde "direkt, dosdoğru, düzeltilmiş" anlamında kullanılır. mesela right'ın bir eş anlamlısı "correct" kelimesidir rec koku var. (örnek; i didnt get it right, yani tam olarak anlayamadım, ya da "its right ın front you" bir şey bir yer arıyorsun diyelim, karşındaki sana "tam önünde" dedi ya da "right forward" dedi yani " abi yoldan direkt devam et abi" der gibi). neyse, matematik sistemde her şey sağa doğru ilerler, bir şey sıraya konurken de sağa doğru konur. bu yüzden right aynı zamanda "sağa doğru düzenleme" anlamı verir. mesela dikdörtgenler her zaman "rectangular" yani sağa doğru nizamı devam eden anlamındadır. geometride acılar her zaman sağa doğrudur. ingilizcede bu yüzden dik acı "right angle" olarak ifade edilir ve dik acı rect, rectus yani right nizamı bir yön izler.
bu yüzden right "sağ" anlamında kullanıldığı gibi "hak" ve siyasal sağ anlamındada kullanılır. çünkü sağ görüşlü insanlar düzene nizama kayıtsız şartsız solculara göre daha uyumlu gözükür. bir diğer kökeni ise latincede directus "bakın yine rec koku var ve direkt anlamında) vücudun sağ tarafını ifade eder. kalp solda olduğu için bir kişi soldan darbe alırsa daha fazla sarsılacağından sağ tarafının daha güçlü olduğunu ve kalbi yoracağından sağlak olmanın daha avantajlı olacağını düşünmüşler. "hak" anlamına gelmesi ise yine latince'deki "rec" kokudur ve güçlü tarafı izah eder. örneğin ispanyolca'da da sağ derecha, hak adalet ise derecho"dur, latinceyle neredeyse aynı. buradaki mantık da güçlü olduğunu tasvir etmektir. mesela yine ispanyolcada "yasa, kanun" anlamına gelen "regla" kullanılır yani rec kökünden.
"left" işe kökeni vücudun daha dayanıksız sol tarafını ifade eden antik yunan etimolojisine dayanmaktadır. "laevus" kelimesindem türemiştir. rusçada da sol "levyi" demektir. kelime anlamı "sol taraftaki zayıf bölge, zayıf, dayanıksız, basına kötü bir şey gelmesi muhtemel bölge" olarak ifade edilebilir. bu yüzden nizam ve düzene aykırı olarak fransız ihtilalinde ilk kez tasviri yapılmıştır, yani düzene uymayan zayıf insanlar tabiri. ingilizcede "düzensiz" kelimesi örneğin "irregular" olarak geçer, oradaki rec, rig kökünü farketmişsinizdir. irregular aslında "güçlü olmayan" demektir.
bu yüzden solak insanlar zayıf ve güçsüz insanlar, düzene aykırı insanlar olarak algılanır çoğu kez. right kelimesini ise günümüz ingilizcesinin günümüze gelmesinde payı olan kentish bölgesi günümüze getirmiştir. kentish adı üstünde kentli, şehirli olarak söylenebilir, yani düzenli nizamı insanlar.
You Kelimesi, İngilizcede Sen ve Siz Anlamlarını Tek Başına mı Karşılıyor?
