İnsanı Günden Güne Eritip Yaşam Enerjisini Çalan Uyku Hastalığı: Hipersomnia
hipersomnia, uykuya veya gün içinde aşırı uykulu hissetmeye harcanan fazla zamanı kasteder. nörolojik bir hastalıktır. genel olarak aşırı uyku belirtilerini (örneğin, uzun süreli gece uykusu veya istemsiz gündüz uykusu) ve sağlıksız uyku alışkanlıklarını içerir.
hipersomnia olanlar hızla uykuya dalar ve % 90'ın üzerinde yüksek uyku verimliliğine sahiptir. sabahları uyanmakta güçlük çekebilirler. dengesiz, kavgacı veya ataksik bile görünebilirler. (ataksi, vücudun belirli bölgeleri arasındaki koordinasyon eksikliğini ifade eder). uykudan uyanıklığa geçişte bu tür uzun süreli değişikliklere bazen uyku ataleti denir. uyku ataleti, halk dilinde “ uyku sarhoşluğu ” olarak adlandırılmaktadır. gündüz uykudan uyandıktan sonra da olabilir.
hipersomnia türleri nelerdir?
hipersomnia birincil veya ikincil olabilir.
primer(birincil) hipersomnia, başka herhangi bir tıbbi durum olmadan ortaya çıkar. tek semptom aşırı yorgunluktur.
ikincil hipersomnia diğer tıbbi durumlara bağlıdır. bunlar uyku apnesi, parkinson hastalığı, böbrek yetmezliği ve kronik yorgunluk sendromunu içerebilir. bu koşullar geceleri verimsiz uyumaya neden olarak gün boyunca kendinizi yorgun hissetmenize neden olur.
hipersomnia, gün boyunca ani önlenemeyen uyku ataklarına neden olan nörolojik bir durum olan narkolepsi ile aynı değildir. hipersomnialı insanlar uyanık kalabilirler, ancak yorgun hissederler.
hipersomniaya neden olan nedir?
primer hipersomnianın, beyin sistemlerinde uyku ve uyanma fonksiyonlarını kontrol eden problemlerden kaynaklandığı düşünülmektedir.
ikincil hipersomnia, yorgunluğa veya yetersiz uykuya neden olan koşulların sonucudur. örneğin, uyku apnesi hipersomniaya neden olabilir. çünkü, geceleri nefes almada sorunlara neden olabilir, insanları gece boyunca birçok kez uyandırabilir.
bazı ilaçlar da hipersomniaya neden olabilir. uyuşukluğa sebep olan ilaçlar ve alkol kullanımı gün boyunca uykuyu tetikleyebilir. diğer olası nedenler düşük tiroid fonksiyonu ve beyin travmasıdır.
kimler hipersomnia için risk altındadır?
gün boyunca onları yorgun yapan koşullara sahip insanlar hipersomnia için en çok risk altındadır. bu durumlar arasında uyku apnesi, böbrek rahatsızlıkları, kalp rahatsızlıkları, beyin rahatsızlıkları, atipik depresyon ve düşük tiroid fonksiyonu bulunur.
amerikan uyku derneği, erkeklerin hipersomniadan kadınlara göre daha çok etkilediğini belirtiyor.
düzenli olarak sigara içen insanlar da hipersomnia gelişme riski altındadır. uyuşukluğa neden olan ilaçların hipersomniaya benzer yan etkileri de olabilir.
hipersomnianın belirtileri nelerdir?
hipersomnianın ana semptomu sürekli yorgunluktur. hipersomnialı insanlar, uyuşukluğu geçmeden gün boyu şekerleme yapabilir. ayrıca uzun uykudan da uyanmakta güçlük çeker.
hipersomnianın diğer belirtileri şunlardır:
-düşük enerji
-sinirlilik
-kaygı
-iştah kaybı
-yavaş düşünme veya konuşma
-hatırlamada güçlük
-genel bir huzursuzluk hali.
hipersomnia nasıl teşhis edilir?
doktor, hipersomnia tanısı koymak için semptomlarınızı ve tıbbi geçmişinizi gözden geçirir. fizik muayene ile uyanıklığı test edebilir.
ayrıca doktorlar hipersomniayı teşhis etmek için aşağıdakiler de dahil olmak üzere çeşitli testler kullanır:
uyku günlüğü: uyku düzeninin incelenmesi için gece boyu uyku ve uyanıklık zamanlarını kaydedersiniz.
epworth uykululuk ölçeği: durumun ciddiyetini belirlemek için uykunuzu derecelendirirsiniz.
çoklu uyku gecikme testi: gün boyunca izlenen bir şekerleme yaparsınız. test, yaşadığınız uyku türlerini ölçer.
polisomnogram: bir gece uyku merkezinde kalırsınız. makine; beyin aktivitesini, göz hareketlerini, kalp atış hızını, oksijen seviyelerini ve solunum fonksiyonunu izler.
hipersomnia için tedavi seçenekleri nelerdir?
hipersomnia için tedaviler, hipersomnianızın nedenine bağlı olarak değişebilir.
narkolepsiye yönelik birçok ilaç hipersomniayı tedavi edebilir. bunlar amfetamin, metilfenidat ve modafinili içerir. bu ilaçlar, daha uyanık hissetmenize yardımcı olan uyarıcılardır.
yaşam tarzı değişiklikleri tedavi sürecinin kritik bir parçasıdır. doktor, düzenli bir uyku programına girmenizi önerebilir. bazı aktivitelerden kaçınmak, özellikle yatmadan önceki semptomları iyileştirebilir. hipersomnialı insanlar alkol kullanmamalıdır. doktor ayrıca enerji seviyelerini doğal olarak korumak için yüksek kalorili beslenme diyeti önerebilir.
hipersomnianın uzun vadeli görünümü nedir?
hipersomnialı bazı insanlar, doğru yaşam tarzı değişiklikleri ile semptomlarını iyileştirebilir. ilaçlar da bu duruma yardımcı olabilir. bununla birlikte, bazı insanlar da tam olarak iyileşemeyebilir. bu hayatı tehdit eden bir durum değildir, ancak kişinin yaşam kalitesini etkiler.
hipersomniayı nasıl önleyebilirim?
bazı hipersomnia formlarını önlemenin bir yolu yoktur. huzurlu bir uyku ortamı yaratarak ve alkolden kaçınarak hipersomnia riskini azaltabilirsiniz. ayrıca uyuşukluk haline neden olan ilaçlardan kaçınmanız ve gece geç saatlerde çalışmamanız da size iyi gelecektir.
kaynaklar: en.wikipedia, webmd, ninds.nih, healthline web siteleri.
Einstein ve Dali'nin Kullandığı Çok Kısa Süreli Uyku Yöntemi: Microsleep
