Koca Bir Ekonomik Sistemi Basit Bir Yazılımla Yönetmeyi Mümkün Kılan Project Cybersyn Sistemi

project cybersyn enformasyon ve kontrol sistemi; insanlık tarihinde, yalnızca iktisadi açıdan değil, sibernetik açısından da çok önemli bir kilometre taşı olmasına rağmen pek çok kişi böyle bir projenin varlığından haberdar değildir. adını ingilizce "cybernetics" ve "synergy" kelimelerinin birleşiminden alır. şili kaynaklarında ispanyolca adı "synco" olarak geçmektedir. tasarımını manchester üniversitesi öğretim üyesi stafford beer yapmıştır. salvador allende zamanında, 1971'de, şili'de kurulmuştur. bir önceki hükümet döneminde alınmış olan atıl durumdaki 500 kadar teleks cihazı fabrika ve dağıtım merkezleri gibi alt birimlere yerleştirilmiş ve hepsi merkez bilgisayara cybernet adı verilen bir ağ ile bağlanmıştır.

algedonic feedback özelliğinin yanısıra, toplam, sektör, branş ve işletme şeklinde dört kontrol seviyesi bulunan sistem, bütün üretim araçlarının ve dağıtım merkezlerinin kamunun elinde olduğu bir ekonomide, planlama merkezine anlık stok değişimi verileri ve talep girdileri üzerinden, eşanlı bilgi aktarımı yapmak; bütün bir ekonomiye ilişkin nihai talep setlerini doğru belirleyebilmek ve bu şekilde üretim planlamasını halkın gerçekten ihtiyaç duyduğu şekilde gerçekleştirebilmek amacıyla geliştirilmiştir. algedonic feedback özelliği de, alt seviyede kesin aralıklar içerisinde çözümlenemeyen bir problemden üst seviyenin haberdar edilmesini mümkün kılmaktadır.

kuruluş çalışmaları 1971 yılında başlayan sistem, ekim 1972'de şili'de 40 000 kamyon şöförünün katıldığı büyük nakliye grevi sırasında, sadece 200 kamyon ile bütün ülkenin lojistik ağının canlı tutulabilmesini sağlamış ve bu şekilde grevden kaynaklanabilecek olası bir kıtlığın başarıyla önüne geçilebilmiştir. project cybersyn bu şekilde 1973 yılına kadar başarıyla kullanılmıştır. ancak general pinochet tarafından allende'ye yönelik olarak yapılan askeri darbenin ardından, 11 eylül 1973 tarihinde proje iptal edilmiş ve star trek filmindeki uzay gemisi enterprise'ın kumanda odasından esinlenilerek dekore edildiği izlenimi yaratan merkezi operasyon odası imha edilmiştir.

merkezi operasyon odası şu şekildedir

cybersyn sistemi için ayrıca cyerstride adı verilen bir yazılım da geliştirilmiştir. söz konusu yazılım, rassal değişkenler için, olasılık dağılımı içinde, koşullu olasılıklar ile marjinal olasılıklar arasındaki ilişkiyi gösteren bir bayes filtresi temel alınarak hazırlanmıştır. teleks cihazları aracılığıyla merkezi birime günlük veri aktarımına dayalı olan sistem, o günün teknolojik durumunun ilkelliğine rağmen başarılı olabilmiştir. günümüzde ise, bütün dünyayı saran mevcut iletişim ağı üzerinden ve her vatandaşın sadece bir kart kullanarak bütün ihtiyaçlarını karşıladığı ve anlık tüketim eğilimlerine ilişkin geniş örneklemli istatistiksel verilerin izlenebildiği ve bu şekilde halkın ihtiyaçlarının gerçekçi olarak tespit edilebildiği plan süreçlerinin yürütülebilmesi imkanı ortaya çıkmış durumdadır.

stafford beer'ın iktisadi planlama, sibernetik ve project cybersyn ile ilgili 1974 yılına ait olan brifing videoları

Cybernetics Üzerine / Stafford Beer

Stafford Beer / 6

(bkz: stafford beer)
(bkz: salvador allende)
(bkz: augusto pinochet)