Milli Muharip Uçağının Üretilen İlk Parçası Ne Anlama Geliyor?
havacılıkta bazı kilometretaşları vardır, örneğin mock up, roll out ya da first metal cut. burada da yapılan ilk parça üretimi değil, ilk metal kesimi (first metal cut). havacılığa aşina olmayanlar için ise espri kaynağı maalesef.
bunun adına first metal cut denir ve bir havacılık adeti/törenidir. ilk üretim için bir parça seçilir ve bir törenle -kutlamayla işlemeye başlanır. olay bu… kalan parçalar arkada normal rutinde devam eder. yani merak etmeyin, her parça için haberiniz olmaz.
bir de hangi parça olduğunu merak edenler olmuş... aileron veya fuselage dediğinde yüzüne bakacak tipler, ''neresi olduğu belli değil'' diye söyleniyor ya neyse... ne önemi var? üretim başlamış işte, olay bu.
neymiş alüminyummuş, radarda görünürmüş… yersen stealth varmış. en düşük radar kesitine sahip uçaklardan f-117 nin nerdeyse bütün yapısallarının metal olduğunu, shealth‘in olayının geometri ve kaplama olduğunu bilmeden sallamak ne güzel.
üretimi yapanlar ülkenin eğitimli, aydın kesimi olduğu için savunacağım. hükümeti savunmuyorum, baştan söyleyeyim.
arkadaşlar, üretim tecrübesi olan bir mühendis, usta veya işçi değilseniz olayı küçümsemenizi anlayabiliyorum. normal olarak çoğu insan fabrikadan çıkan kompleks bir ürünün tamamen o fabrikada üretildiğini zanneder. öyle bir şey yok, aşırı zor ve aşırı maliyetli olur. sizin üretim sandığınız şey montajdır aslında. parçalar son ürünün fabrikasında birleştirilir sadece. şöyle söyleyeyim; otobüslerde kullanılan silecek motorunun üretimini yapan fabrikanın belki 20 tane tedarikçisi var. motorun mili, gövde sacı, bakır teli, vidası, kablosu vs. hepsi farklı yerden gelir. otobüsün ufacık bir parçasını üretmek için 20 ayrı fabrika çalışıyor. tüm otobüs için kaç fabrikanın çalıştığını siz düşünün.
dediğim gibi son ürünün (otomobil, uçak, helikopter, motor, bilgisayar vs.) birçok parçası başka fabrikalarda üretilir. eğer x bir son ürünü üretmek istiyorsanız önce ülkede yan sanayisinin olup olmadığına bakmanız gerekir. eğer yoksa yurt dışından tedarik etmeniz gerekir ve bu epey maliyetli olur. türkiye'de otomotiv ve havacılık yan sanayileri (son üründe kullanılan işlenmiş/yarı işlenmiş parçaların üreticileri) gayet yeterli ve gelişmiştir. fakat motor gibi yüksek teknoloji gerektiren ürünler ar-ge maliyetleri göz önüne alınarak pek yatırım almamıştır.
bu parça neden önemli? bu parça üretiliyorsa aynı anda yüzlerce fabrikada bu uçağın başka parçaları da üretiliyor demektir. milli muharip uçağı fabrikasında yüzlerce işçi toplandı ve cnc'de oturup bu parçayı üretmedi. bir tedarikçi bu parçanın üretim sürecini optimize etti ve havacılık standartlarına uygun bir şekilde üretimini tamamladı. bu parçanın göreceği ısıl işlem için bile birçok standart olduğuna eminim. kalite mühendisleri denetimleri geçebilmek için günlerce uykusuz kaldı ve sonunda bu parça onaylandı.
son olarak; hükümetin amacı fark etmeksizin bu üretimlerin yapılması zorunludur. %100 milli olacak diye bir şey de yok. %100 milli tamamen siyasi bir slogandır, mümkün de değildir gerek de yoktur. ancak bu şekilde ülkede yeni ar-geler yapılır.
Türkiye'nin İlk Çift Motorlu SİHA'sı: Anka Aksungur
