Ötegezegenlerdeki Gaz Çıkışlarını İnceleyerek Yaşam Arayan Uzay Teleskobu: TESS
Fırlatılmadan önce manzara şu şekildeydi
18 nisan 2014 gecesi tarihi bir gece! nasa’nın yeni öte gezegen kaşifi teleskop tess, falcon 9 roketi ile cape canaveral üssü' nden uzaya fırlatılıyor.
tess aslında parlaklık üzerinden giderek öte gezegen keşiflerini haber vermeyi deneyecek. biz gözlemlenebilen anlamda 200 bin yıldıza sahibiz fakat samanyolu galaksisi içerisinde 400 milyar yıldız olduğu tahmin ediliyor.
nasa'nın sitesinden gördüğümüz kadarıyla tess’in 4 adet geniş alan ccd kamerası 24x24 derece büyüklüğünde alan tarayabiliyor. ilk 2 yılda her 27 günde bir 24x96 derece sektörü tarayıp sonraki sektöre geçecek. toplam 13 sektör var. tabii yörüngesi de farklı oacak bu uydunun. daha farklı bir eliptik yörüngeye oturacak imiş.
kepler gibi tek yöne bakan bir teleskop yerine artık daha fazla göz sahibi oluyoruz. kepler’den 350 kat daha fazla yere bakarak 2 yılda gökyüzünün %85’ini tarayacak imiş. asıl hedef "dünya ve dünyadan küçük gezegenler..."
tabii uydu aracılığı ile yapılacak ışık ve farklı manyetik ölçümler sayesinde taranan bölgelerde var ise asteroidlerinde metalik maden içerikleri hakkında dolaylı bilgi edinilmesi hedefleniyor.
tess ne demek?
tess, yani transiting exoplanet survey satellite: geçiş yapan ötegezegen araştırma uydusu. ötegezegen ne demek? güneş sistemi dışındaki gezegenler. teleskop, adından anlaşılabileceği üzere kendi yıldızlarının önünden geçen gezegenlerin, o geçiş anında tespit edilme ihtimali olan biyoimza gazlarını gözledi esas olarak.
neden bunun için yıldızlarının önünden geçmelerini bekliyoruz?
gezegenin atmosferi, yani üretilen gazlar, yıldız ışığının bazı dalga boylarını diğerlerinden daha çok emiyor. bu da, bu dalga boylarını özene bezene, teker teker incelersek hangi gazlar olduğunu çözebiliriz demek.
aracın kullandığı yöntemi bir detaylandıracak olursak
tess, dört adet yüksek ölçekli kamerası sayesinde gökyüzünden 24 ile 90 derecelik bir şeridi gözleyebiliyor. tess ekibi bu görevde gökbilimcilerin inceleyebilmesi için yaklaşık 50 kayalık gezegenden oluşan bir liste hazırladı ve teleskop, esas olarak bunları incelemiş durumda. ancak bu gezegenlerin sadece küçük bir kısmı kendi yıldızlarının yaşanabilir bölgesinde (goldilocks) ve yaşam için ideal sıcaklığa sahip (aynı güneş sistemi'ndeki dünya gibi). işte tess, james webb uzay teleskobu'nun da yardımıyla bu az sayıdaki kıymetli gezegendeki gaz çıkışlarını gözlemliyor. bu yöntemle elle tutulur bir veri elde etmek maalesef oldukça şansa dayalı. çünkü gözlemlenen aday gezegenler gerçekten yaşam içerse bile atmosferlerinde birikecek ve ölçülebilecek kadar gaz üretmiyor olabilirler. bu arada yaşam deyince aklınıza koca kafalı yeşil uzaylılar gelmesin, mikrobik organizmalar bile sayıca çok oldukları zaman tespit edilebilir miktarda gaz üretebiliyorlar. mars'a gönderdiğimiz bazı uzay araçları mars'taki metan gazı değişimini sorguluyor örneğin.
tess'in esas görevi 4 temmuz 2020'de sona erdi ancak sağladığı başarılı veri akışı sayesinde şu anda ek görevlerle meşgul durumda.
kaynak: aliens: the world's leading scientists on the search for extraterrestrial life / 2017
James Webb Uzay Teleskobu'nun Şu Anki Durumu Nedir?
